Σαν σήμερα, στις 28 Νοεμβρίου 1954, πέθανε στο Σικάγο των ΗΠΑ ο Ιταλοαμερικανός φυσικός Enrico Fermi σε ηλικία μόλις 53 ετών, από καρκίνο στο στομάχι.
Είχε γεννηθεί στη Ρώμη της Ιταλίας στις 29 Σεπτεμβρίου 1901. Σπούδασε Φυσική στη Scuola Normale Superiore στην Πίζα, μετά από κατατακτήριες εξετάσεις στις οποίες ήρθε πρώτος. Ο καθηγητής Giuseppe Pittarelli από το πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης που τον εξέτασε, πρόβλεψε ότι ο Fermi θα γινόταν ένας εξαιρετικός φυσικός στο μέλλον.
Το 1921 κι ενώ βρισκόταν στο τρίτο έτος των σπουδών του, δημοσίευσε στο περιοδικό Nuovo Cimento την πρώτη του επιστημονική εργασία με τίτλο "Σχετικά με τη δυναμική ενός συμπαγούς συστήματος ηλεκτρικών φορτίων στη μεταφορική κίνηση"("Sulla dinamica di un sistema rigido di cariche elettriche in moto traslatorio)".
Το 1922, σε ηλικία μόλις 21 ετών, πήρε το πτυχίο laurea (αντίστοιχο του σημερινού διδακτορικού) με διατριβή σε πειραματικό θέμα, μιας και για την Ιταλία της εποχής, η θεωρητική φυσική ήταν στα σπάργανα.
Το 1924 αποφάσισε να ταξιδέψει στο εξωτερικό κι έτσι βρέθηκε στα Πανεπιστήμια του Göttingen (Γερμανία) και του Leiden (Ολλανδία), όπου συνάντησε μερικά από τα λαμπερά ονόματα της εποχής (Born, Heisenberg, Ehrenfest, Lorentz, Einstein κ.α.).
Επιστρέφοντας στην Ιταλία ξεκίνησε την πανεπιστημιακή του καριέρα με τη διδασκαλία Μαθηματικής Φυσικής και Θεωρητικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας. Στη συνέχεια προσπάθησε να πάρει θέση καθηγητή Μαθηματικής Φυσικής στα πανεπιστήμια του Κάλιαρι ή της Σαρδηνίας, αλλά την έχασε από τον Giovanni Giorgi.
Το 1926 πήρε θέση ως καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης, μία από τις τρεις τέτοιες θέσεις που δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά στην Ιταλία. Έτσι, γύρω από τον Fermi σχηματίστηκε μια ομάδα νέων Φυσικών (Edoardo Amaldi, Bruno Pontecorvo, Ettore Majorana, Emilio Segrè και Franco Rasetti), η "Via Panisperna boys" όπως λέγονταν χαϊδευτικά, από το δρόμο που βρισκόταν το Ινστιτούτο Φυσικής στη Ρώμη.
Παρόλο που το 1929 έγινε μέλος του ιταλικού φασιστικού κόμματος, αργότερα εναντιώθηκε σ' αυτό, επειδή το 1938 ο Μουσολίνι πέρασε ρατσιστικούς νόμους που φόβισαν την οικογένεια του Fermi, αφού η γυναίκα του Laura ήταν εβραϊκής καταγωγής.
Το 1938 ο Enrico Fermi, σε ηλικία μόλις 37 ετών, πήρε το Nobel Φυσικής για την "ανακάλυψη ύπαρξης νέων ραδιενεργών στοιχείων που παράγονται από την εκπομπή νετρονίων και για την συναφή ανακάλυψη των πυρηνικών αντιδράσεων που δημιουργούνται από τα βραδέως κινούμενα νετρόνια". Στη συνέχεια, η οικογένεια Fermi ποτέ δεν επέστρεψε στην Ιταλία, αλλά από τη Στοκχόλμη συνέχισε το ταξίδι της για τις ΗΠΑ, φτάνοντας στη Νέα Υόρκη στις 2 Ιανουαρίου 1939. Μια νέα ζωή ξεκίναγε για τον Enrico Fermi.
Δέχτηκε αμέσως θέση στο πανεπιστήμιο Columbia στη Νέα Υόρκη, όπου ήδη είχε δώσει διαλέξεις το 1936.
Στις 25 Ιανουαρίου 1939, στο Pupin Hall του πανεπιστημίου Columbia, μια επιστημονική ομάδα με τον Fermi μέσα πέτυχε, για πρώτη φορά σε αμερικάνικο έδαφος, την πραγματοποίηση αντίδρασης πυρηνικής διάσπασης.
Λίγο αργότερα, στις 18 Μαρτίου 1939, σε μια ομιλία του στο υπουργείο Ναυτικών των ΗΠΑ, ο Fermi είχε την ευκαιρία να είναι ένας από τους πρώτους επιστήμονες που προειδοποίησαν την ηγεσία του στρατού για ό,τι μπορούσε να συμβεί μετά την επιτυχή διάσπαση της ύλης.
Στη συνέχεια ο Fermi και η ομάδα του μετακινήθηκαν στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, όπου είχε αποφασιστεί να φτιαχτεί ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας. Έτσι, στις 2 Δεκεμβρίου 1942 λειτούργησε ο Chicago Pile-1, ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας στον κόσμο. Ακολούθησε η λειτουργία του δεύτερου αντιδραστήρα X-10 Graphite Reactor που ήταν συνεχούς λειτουργίας.
Στα μέσα του 1944, ο Robert Oppenheimer έπεισε τον Fermi να μετακομίσει στο εργαστήριο του Los Alamos στο Νέο Μεξικό, για να συμμετάσχει στο πρόγραμμα Manhattan, για την κατασκευή της ατομικής βόμβας.
Παρά το γεγονός ότι η σύσταση της επιστημονικής επιτροπής (Oppenheimer, Compton, Lawrence, Fermi) για τη χρήση της ατομικής βόμβας ήταν να γίνει απροειδοποίητα σε βιομηχανικό στόχο, έμαθαν αργότερα για τη ρίψη στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι.
Στις 1 Ιουλίου 1945 ανέλαβε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, χωρίς να εγκαταλείψει τη θέση του ως διευθυντής του Argonne National Laboratory, όπου είχε από παλαιότερα μεταφερθεί ο αντιδραστήρας Chicago Pile-1.
Προς το τέλος της σύντομης ζωής του προσπάθησε να συμβουλέψει την κοινωνία σχετικά με τους κινδύνους της πυρηνικής τεχνολογίας.
Το τραγικό λάθος σε μια φωτογραφία του Enrico Fermi.
Μερικά αποφθέγματα του Enrico Fermi.
"The World Of Enrico Fermi" Ένα video του 1970 στα Αγγλικά για τη ζωή του Enrico Fermi.
Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Enrico Fermi υπάρχει στην έκδοση "Collected Papers" των E. Segrè, E. Amaldi, H. L. Anderson, E. Persico, F. Rasetti, C. S. Smith, and A. Wattenberg, σε 2 τόμους (Chicago, 1962–1965). 1ος τόμος, 2ος τόμος.
Πηγή: Today in Science History
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου