 |
Victor Franz Hess
(Από το Αρχείο του Πανεπιστημίου της Βιέννης - Foto Zvacek Wien) |
Σαν σήμερα, στις 24 Ιουνίου 1883, γεννήθηκε ο Victor Franz Hess (Βίκτορ Φραντς Ες) στο Κάστρο Waldstein, κοντά στο Peggau, στην επαρχία Steiermark της νοτιοανατολικής Αυστρίας. Ο Βίκτορ Ες ήταν αυτός που ανακάλυψε τις κοσμικές ακτίνες.
Γονείς του ήταν ο Vinzenz Hess, που εργαζόταν ως βασιλικός δασοφύλακας στην υπηρεσία του πρίγκηπα Louis του Öttingen-Wallerstein και η Serafine Edle von Grossbauer-Waldstätt.
Ο Βίκτορ φοίτησε στο Γυμνάσιο του Γκρατς (Graz Gymnasium) από το 1893 μέχρι το 1901, όταν και αποφοίτησε. Από το 1901 έως το 1905 φοίτησε στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς. Το 1906 έλαβε το διδακτορικό του από το ίδιο πανεπιστήμιο με επιβλέποντα τον Καθηγητή Leopold von Pfaundler.
 |
Ο Βίκτορ Ες (πίσω δεξιά) στη Βιέννη όπου είχε προσληφθεί
ως Βοηθός με συναδέλφους φυσικούς.
(18 Μαρτίου 1907, στο 2ο Ινστιτούτο Φυσικής) |
Σκοπεύοντας να κάνει μεταδιδακτορική εργασία στην Οπτική, ο Ες κανόνισε να σπουδάσει υπό τον καθηγητή Paul Drude (Πάουλ Ντρούντε) στο Βερολίνο. Αλλά ο Ντρούντε αυτοκτόνησε λίγες εβδομάδες πριν ο Ες γίνει φοιτητής του κι έτσι ο Ες πήγε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης μετά από πρόσκληση του καθηγητή Franz Exner. Για μικρό διάστημα εργάστηκε στο Physical Institute (Φυσικό Ινστιτούτο) της Βιέννης, όπου ο καθηγητής Egon von Schweidler τον μύησε σε πρόσφατες ανακαλύψεις στον τομέα της ραδιενέργειας και του ατμοσφαιρικού ηλεκτρισμού.
 |
| Ο Βίκτορ Ες στο γραφείο του στο Ινστιτούτο Ραδίου, το 1916. |
Το 1907 και το 1908 εργάστηκε στο Ορυκτολογικό Ινστιτούτο του Πανεπιστημίου της Βιέννης. Το 1910 έλαβε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης.
Από το 1910 μέχρι το 1920 εργάστηκε ως βοηθός του Stefan Meyer (Στέφαν Μέγερ) στο Ινστιτούτο Έρευνας για το Ράδιο (Institute for Radium Research - IRR), της Ακαδημίας Επιστημών της Βιέννης.
 |
| Το Ινστιτούτο Έρευνας για το Ράδιο στη Βιέννη, το 1910. |
Μεταξύ του 1911 και του 1913, ο Ες θεμελίωσε την εργασία που το 1936 του χάρισε το Νόμπελ Φυσικής. Η εργασία αυτή ήταν σχετική με την μέτρηση της ιοντίζουσας ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα. Για πολλά χρόνια, οι επιστήμονες έκαναν την υπόθεση ότι η ακτινοβολία αυτή θα μειωνόταν όσο θα απομακρυνόμασταν από την επιφάνεια της Γης, αφού τότε θεωρούσαν τη Γη σαν πηγή της ακτινοβολίας. Τα ηλεκτροσκόπια που είχαν χρησιμοποιηθεί παλαιότερα έδιναν μια κατά προσέγγιση μέτρηση της ακτινοβολίας και έδειχναν ότι σε μεγαλύτερο υψόμετρο στην ατμόσφαιρα το επίπεδο της ακτινοβολίας θα μπορούσε να είναι υψηλότερο από αυτό στο έδαφος. Το 1910 ο Ιησουίτης ιερέας Theodore Wulf μέτρησε την ιοντίζουσα ακτινοβολία στη βάση και στην κορυφή του Πύργου του Άιφελ, περίπου στα 300 μέτρα ύψος. Οι μετρήσεις έδειξαν ότι υπήρχε περισσότερη ακτινοβολία στην κορυφή απ' ότι στη βάση, κάτι περίεργο, αν η πηγή βρισκόταν στο έδαφος.
 |
| Ο Βίκτορ Ες (μπροστά δεξιά) με τον Wilhelm Hoffory, πλοηγό του αερόστατου, πριν να σηκωθούν για να κάνουν μετρήσεις στην ατμόσφαιρα. Κοντά στη Βιέννη το 1911/12. Η πιτσιρικαρία δείχνει ...σοβαρή μπροστά στο φακό. |
Διαβάζοντας τα αποτελέσματα των προηγούμενων πειραμάτων ο Ες έκανε την υπόθεση για το αν η πηγή του ιοντισμού μπορούσε να βρίσκεται στον ουρανό και όχι στο έδαφος. Πριν πάρει το ρίσκο να κάνει ο ίδιος μετρήσεις μεταφέροντας τον εξοπλισμό του ψηλά στην ατμόσφαιρα με την βοήθεια ενός αερόστατου, προσπάθησε να βελτιώσει σημαντικά την ακρίβεια του εξοπλισμού που θα χρησιμοποιούσε στις μετρήσεις του. Προσδιόρισε το ύψος στο οποίο η ακτινοβολία εδάφους θα σταματούσε να παράγει ιοντισμό (περίπου στα 500 μέτρα) και σχεδίασε όργανα που δεν θα καταστρέφονταν από τις θερμοκρασίες και τις αλλαγές πίεσης.
Από το 1911 μέχρι το 1913 έκανε 10 πτήσεις με αερόστατο, οι μισές τη νύχτα (δύο το 1911, επτά το 1912 και μία το 1913) μετρώντας συστηματικά την ακτινοβολία μέχρι υψόμετρο 5,3 χιλιόμετρα. Οι μετρήσεις του έδειξαν ότι ο ιοντισμός σύντομα σταματούσε να μειώνεται με το ύψος και άρχιζε να αυξάνεται γρήγορα, έτσι ώστε σε ύψος μερικών χιλιομέτρων ήταν πολλές φορές μεγαλύτερος από ό,τι στην επιφάνεια της γης. Από αυτό συμπέρανε ότι "μια ακτινοβολία πολύ υψηλής διεισδυτικής ισχύος εισέρχεται στην ατμόσφαιρά μας από ψηλά".
 |
Ο Ες με τα εγγόνια του (από τον γιο της πρώτης του συζύγου)
Arthur (αριστερά) και Bill Breisky, στη Βαλτιμόρη, το 1940. |
Μετά από μια άνοδο με αερόστατο, κατά τη διάρκεια μιας σχεδόν ολικής έκλειψης του ήλιου στις 12 Απριλίου 1912, ο Ες κατέληξε παραπέρα στο συμπέρασμα ότι, δεδομένου ότι ο ιοντισμός δεν μειώθηκε κατά τη διάρκεια της έκλειψης, ο ήλιος δεν θα μπορούσε ο ίδιος να είναι η κύρια πηγή ακτινοβολίας. Η θεωρία του Ες για τις ακτίνες από το διάστημα δεν έτυχε γενικής αποδοχής την εποχή που την πρότεινε, αλλά η αυξημένη έρευνα μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο υποστήριξε την άποψη του Ες. Το αποτέλεσμα της σχολαστικής εργασίας του Ες δημοσιεύτηκε στα Πρακτικά της Βιεννέζικης Ακαδημίας Επιστημών. Από τις μετρήσεις έβγαινε το συμπέρασμα ότι το επίπεδο ακτινοβολίας μειωνόταν σε υψόμετρο περίπου 1 χιλιόμετρο από την επιφάνεια της θάλασσας, αλλά πάνω από αυτό το επίπεδο αυξανόταν σημαντικά, με την ανιχνευόμενη ακτινοβολία να γίνεται περίπου διπλάσια από αυτή στο επίπεδο της θάλασσας, σε ύψος 5 χιλιομέτρων. Το συμπέρασμα αυτής της εργασίας του ήταν ότι υπήρχε κάποια ακτινοβολία που εισερχόταν στη γήινη ατμόσφαιρα προερχόμενη από το διάστημα.
 |
Ο Βίκτορ Ες με τον φίλο του χημικό Georg von Hevesy
το 1916 στη Βιέννη. Οι διώξεις των ναζί ανάγκασαν
και τους δύο σ' εξορία. Και οι δύο πήραν Βραβείο Νόμπελ.
|
Το 1919 ο Ες πήρε το βραβείο Lieben για την ανακάλυψη της "ultra-radiation" ("υπερακτινοβολίας") αυτή που αργότερα ονομάστηκε "κοσμική ακτινοβολία". Τον επόμενο χρόνο έγινε έκτακτος Καθηγητής Πειραματικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς.
Το 1920 ο Βίκτορ Ες παντρεύτηκε την Marie Bertha Warner Breisky. Το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά, αλλά η σύζυγος του Ες είχε ένα γιο από τον πρώτο της γάμο με τον Artur Breisky. O Artur Breisky είχε πεθάνει το 1918.
Το 1921 ο Ες, αφού έλαβε άδεια από το IRR, ταξίδεψε στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε στην United States Radium Corporation, στο Orange του Νιου Τζέρσεϋ. Εκεί πήρε τη θέση του Διευθυντή στο Ερευνητικό Εργαστήριο που δημιούργησε ο ίδιος. Την ίδια περίοδο εργάστηκε και ως Σύμβουλος Φυσικός για το Υπουργείο Εσωτερικών των ΗΠΑ στην US Bureau of Mines (Υπηρεσία Ορυχείων των ΗΠ), στην πρωτεύουσα Ουάσιγκτον.
 |
| Το Αστεροσκοπείο Victor Franz Hess στο όρος Hafelekar, σήμερα. |
Το 1923 επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς όπου το 1925 τοποθετήθηκε ως τακτικός Καθηγητής Πειραματικής Φυσικής.
Το 1925 ο Robert Millikan (Ρόμπερτ Μίλικαν) επιβεβαίωσε την ανακάλυψη του Ες και ήταν αυτός που έδωσε στην ακτινοβολία το όνομα "cosmic rays" ("κοσμικές ακτίνες").
Το 1931 ο Ες δέχτηκε θέση ως Καθηγητής και Διευθυντής του Ινστιτούτου Ακτινολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ. Την περίοδο αυτή, με βοήθεια από το Ινστιτούτο Ροκφέλερ και από την Emergency Society for German Sciences (Ένωση Έκτακτης Ανάγκης για τις Γερμανικές Επιστήμες) δημιούργησε Παρατηρητήριο στο όρος Hafelekar (υψόμετρο 2300 μέτρα), κοντά στο Ίνσμπρουκ. Αυτός ήταν ο πρώτος Σταθμός που λειτούργησε για την παρατήρηση και μελέτη των κοσμικών ακτίνων σε μεγάλο ύψος.
Στο βιβλίο του "Terrestrial Magnetism and Atmospheric Electricity" ("Γήινος Μαγνητισμός και Ατμοσφαιρικός Ηλεκτρισμός") (1932, σελ. 399) γράφει ο Ες για τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου στο όρος Hafelekar:
"Όταν το 1931 διορίστηκα καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, μια πόλη περιτριγυρισμένη από ψηλά βουνά, σχεδίασα αμέσως να αναγείρω ένα μικρό παρατηρητήριο για τη μόνιμη καταγραφή της κοσμικής υπερδιεισδυτικής ακτινοβολίας στην κορυφή του Hafelekar (2300 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας), ένα βουνό στο οποίο μπορεί κανείς να φτάσει με αιωρούμενο καλωδιακό σιδηρόδρομο από το Ίνσμπρουκ σε σαράντα λεπτά καθ' όλη τη διάρκεια του έτους. Θεώρησα αυτό το βουνό προτιμότερο από το Sonnblick (3100 μέτρα) παρά το μικρότερο ύψος του, αφού το τελευταίο, όπου οι συνεργάτες μου, O. Mathias και R. Steinmaurer, είχαν εργαστεί κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1927 και του 1929, δεν είναι πάντα προσβάσιμο σε άλλες εποχές. Με την ευγενική βοήθεια του δημάρχου και άλλων αξιωματούχων της πόλης του Ίνσμπρουκ, καθώς και της διοίκησης του Nordkettenbahn (σημ. σιδηρόδρομος της περιοχής), κατάφερα να ιδρύσω αυτό το μικρό παρατηρητήριο στο Hafelekar, που ονομάζεται "Station fuer Ultrastrahlungsforschung" ("Σταθμός έρευνας Υπερακτινοβολίας"), το καλοκαίρι του 1931."
 |
Ο Βίκτορ Ες μπροστά στο Παρατηρητήριο του Hafelekar,
την επόμενη μέρα της ανακοίνωσης ότι κέρδισε το Βραβείο Νόμπελ. |
Από τη δεκαετία του 1930, ο ερευνητικός σταθμός στέγασε όργανα για τη μελέτη των κοσμικών ακτίνων, που χρησιμοποίησε ο ιδρυτής του Βίκτορ Ες. Η εγκατάσταση βοήθησε επίσης άλλους επιστήμονες να κάνουν πρωτοποριακές ανακαλύψεις. Σε φωτογραφικές πλάκες που εκτέθηκαν στο παρατηρητήριο, η
Marietta Blau και η
Hertha Wambacher έγιναν οι πρώτες που παρατήρησαν πυρηνική αποσύνθεση που προκλήθηκε από κοσμικές ακτίνες το 1937.
Στη δεκαετία του 1960 και του 1970, εγκαταστάθηκαν ένας μετρητής νετρονίων και ανιχνευτές μιονίων. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να μετρήσουν μεμονωμένα δύο τύπους σωματιδίων στις κοσμικές ακτίνες και να κάνουν μερικές σημαντικές ανακαλύψεις. Ο Rudolf Steinmaurer, συνάδελφος του Ες, έπαιξε ηγετικό ρόλο.
Σήμερα, το Αστεροσκοπείο έχει αναγνωριστεί ως μια ιστορική τοποθεσία από την European Physical Society (Ευρωπαϊκή Φυσική Εταιρεία).
 |
Το όργανο που φαίνεται στη φωτογραφία χρησιμοποιήθηκε την δεκαετία
του '30 για την μελέτη των κοσμικών ακτίνων στο Αστεροσκοπείο του όρους
Hafelekar. Σήμερα εκτίθεται ακόμη εκεί.
|
Το 1932 ο Carl Anderson (Καρλ Άντερσον) ανακάλυψε το ποζιτρόνιο (ή αντιηλεκτρόνιο) που ήταν μια επαναστατική ανακάλυψη, αφού το ποζιτρόνιο έγινε το πρώτο γνωστό σωματίδιο της αντιύλης, αλλά και το πρώτο γνωστό θετικά φορτισμένο σωματίδιο εκτός από το μέχρι τότε γνωστό πρωτόνιο. Εκείνη την εποχή ο Άντερσον με τον Μίλικαν προσπαθούσαν ν' ανακαλύψουν τη φύση των κοσμικών ακτίνων και η ανακάλυψη του ποζιτρονίου ήταν τυχαία.
Το 1932 ο Ες βραβεύτηκε με το Abbe Memorial Prize και το Μετάλιο Abbe από το Ινστιτούτο Carl Zeiss της Ιένα.
Τον Μάρτιο του 1933 ο Patrick Blackett (Πάτρικ Μπλάκετ) και ο Giuseppe Occhialini (Τζουζέπε Οκιαλίνι) εργαζόμενοι ανεξάρτητα στο Cavendish Laboratory του Cambridge παρατήρησαν σε φωτογραφίες που είχαν πάρει σε θάλαμο Wilson, ότι όταν αλληλεπιδρούσε ακτινοβολία γ με ατομικό πυρήνα ευρισκόμενο σε ισχυρό ηλεκτρομαγνητικό πεδίο, μπορούσε να δημιουργήσει ένα ζεύγος ποζιτρονίου - ηλεκτρονίου. Επίσης αναγνώρισαν, κάτι που δεν είχε κάνει ο Άντερσον μέχρι εκείνη τη στιγμή, ότι το ποζιτρόνιο που είχε ανακαλύψει ήταν το ίδιο σωματίδιο με αυτό που είχε προβλεφθεί από τον Paul Dirac (Πολ Ντιράκ) το 1928.
 |
Μ' αυτή την σημείωση στο Βιβλίο Επισκεπτών, ο Ες αποχαιρέτησε το
Παρατηρητήριο στο όρος Hafelekar, πριν φύγει για τις ΗΠΑ (9 Αυγούστου 1938).
Καταλήγει γράφοντας: "Στο επανιδείν! Για πόσο άραγε;"
|
Στα μέσα της δεκαετίας του '30 ο Ες είχε μια χειρουργική επέμβαση κατά την οποία του αφαιρέθηκε μια φωνητική χορδή. Από τότε αυτό είχε ως αποτέλεσμα η ομιλία του να είναι ψιθυριστή.
Το 1936, ο Βίκτωρ Ες μοιράστηκε το
Βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τον Καρλ Άντερσον. Ο Ες "για την ανακάλυψη της κοσμικής ακτινοβολίας" και ο Άντερσον "για την ανακάλυψη του ποζιτρονίου".
Την ίδια χρονιά (1936), ο Άντερσον μαζί με τον πρώτο διδακτορικό φοιτητή του Seth Neddermeyer (Σεθ Νεντερμάγερ) έκαναν μία ακόμη σημαντική ανακάλυψη. Μελετώντας τις κοσμικές ακτίνες διαπίστωσαν την ύπαρξη φορτισμένων σωματιδίων με μάζα το 1/10 περίπου της μάζας ενός πρωτονίου. Ο Άντερσον ονόμασε αυτά τα σωματίδια μεσοτρόνια (mesotrons), που αργότερα απλουστεύθηκε σε μεσόνια (mesons). Τότε νόμισε, ότι τα σωματίδια ήταν αυτά που είχαν προβλεφθεί δύο χρόνια νωρίτερα από τον Hideki Yukawa (Χιντέκι Γιουκάβα). Αργότερα διαπιστώθηκε ότι τα σωματίδια που είχε ανακαλύψει ο Άντερσον ήταν τα μ μεσόνια (ή μιόνια), ενώ τα μεσόνια του Γιουκάβα ήταν τα π μεσόνια (ή πιόνια) που ανακάλυψε ο Cecil Frank Powell (Σέσιλ Φρανκ Πάουελ) το 1946.
 |
Ο Βίκτορ Ες παίρνει το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής από τον
Βασιλιά της Σουηδίας Gustav V (10 Δεκεμβρίου 1936).
|
Εύκολα μπορεί να γίνει αντιληπτό, ότι ο Ες με την ανακάλυψη των κοσμικών ακτίνων βοήθησε στην παραπέρα ανακάλυψη των παραπάνω και πολλών ακόμη άλλων υποατομικών σωματιδίων.
Το μιόνιο ήταν το πρώτο από ένα μακρύ κατάλογο υποατομικών σωματιδίων των οποίων η ανακάλυψη στην αρχή προκάλεσε σύγχυση στους θεωρητικούς φυσικούς, επειδή δυσκολεύονταν να εντάξουν το μεγάλο πλήθος τους μέσα σε κάποιο εννοιολογικό σχέδιο.
Μάλιστα, ο Willis Lamb (Γουίλις Λαμπ), στην ομιλία που έδωσε το 1955 κατά την απονομή του Νόμπελ Φυσικής σ' αυτόν, είπε χαρακτηριστικά, αστειευόμενος: "(παλαιότερα) όποιος έβρισκε ένα νέο στοιχειώδες σωματίδιο έπαιρνε ως ανταμοιβή ένα βραβείο Νόμπελ, τώρα μια τέτοια ανακάλυψη θα έπρεπε να τιμωρείται με πρόστιμο 10.000 δολαρίων"!
 |
Το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής που απονεμήθηκε στον Βίκτορ Φραντς Ες.
|
Το 1937 ο Ες επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Γκρατς ως Καθηγητής Φυσικής και Διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής. Όμως, δύο μήνες μετά τη γερμανική προσάρτηση της Αυστρίας (
Anschluss) τον Μάρτιο του 1938, ο Ες απολύθηκε από τη θέση του. Το γεγονός αυτό έσπρωξε τον Ες και τη σύζυγό του που ήταν εβραϊκής καταγωγής, στην απόφαση να μετακομίσουν στις ΗΠΑ, για να αποφύγουν τις παραπέρα διώξεις των ναζί. Το 1940 η Ακαδημία Επιστημών της Αυστρίας απέβαλε τον Ες από την Ακαδημία. Το 1945 η Ακαδημία έδωσε και πάλι την ιδιότητα του μέλους στον Ες. Το 2013, σε
μελέτη η οποία έγινε από ιστορικούς, αποκαλύφθηκε από το περιοδικό
Profil πως 21 επιστήμονες, μεταξύ των οποίων τρεις νομπελίστες, ο νομπελίστας της Χημείας Ρίχαρντ Βιλστέτερ και οι νομπελίστες της Φυσικής Βίκτορ Φραντς Ες και Έρβιν Σρέντιγκερ, είχαν αποκλεισθεί από την Ακαδημία Επιστημών της Αυστρίας που αριθμούσε τότε 53 μέλη, γιατί είχαν κάποια εβραϊκή σχέση. Έτσι, το 1939 η Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών μπορούσε να δηλώνει "απαλλαγμένη από Εβραίους" ("γιουντενράιν").
Την χρονιά που ο Βίκτορ Ες έφτασε στις ΗΠΑ, το Πανεπιστήμιο Fordham στη Ν. Υόρκη του πρόσφερε θέση Καθηγητή Φυσικής. Το 1944 ο Ες έλαβε την Αμερικάνικη υπηκοότητα.
 |
| Ο Βίκτορ Ες κάνει μάθημα στους φοιτητές του στο Πανεπιστήμιο Forham. |
Σε ένα τεύχος του 1947 του αμερικανικού περιοδικού "Journal of Roentgenology and Radium Therapy", οι Ες και William T. McNiff ανέφεραν ότι είχαν επεξεργαστεί "μια ολοκληρωμένη μέθοδο ακτίνων γ" με την οποία θα μπορούσαν να ανιχνεύσουν μικρές ποσότητες Ραδίου στο ανθρώπινο σώμα. Αυτή η νέα διαδικασία κατέστησε δυνατή την ανίχνευση δηλητηρίασης από Ράδιο πριν φτάσει σε κρίσιμο στάδιο. Το 1948 ο Ες επισκέφθηκε την Ευρώπη και ήταν επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ.
Δύο χρόνια αργότερα, κατόπιν αιτήματος του δημάρχου William O' Dwyer της Νέας Υόρκης, ο Ες μαζί με άλλους πέντε επιστήμονες διερεύνησαν τη δυνατότητα τεχνητής παραγωγής βροχής στην πολιτεία της Νέας Υόρκης, η οποία εκείνη την εποχή υπέφερε από σοβαρή ξηρασία. Ένα άλλο έργο με το οποίο ασχολήθηκε το 1950 ήταν μια μελέτη της Πολεμικής Αεροπορίας των Ηνωμένων Πολιτειών για τον προσδιορισμό των επιπτώσεων από τις δοκιμές της ατομικής βόμβας όσον αφορά την ύπαρξη ραδιενεργού νέφους. Η μελέτη ολοκληρώθηκε το 1955 και διαπίστωνε ότι από τις δοκιμές υπήρχαν ίχνη τεχνητής ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα.
 |
| Ο Βίκτορ Ες στο εργαστήριό του στο Πανεπιστήμιο Fordham, το 1940. |
Στις 2 Απριλίου 1955, η σύζυγός του Bertha πέθανε από καρκίνο.
Στις 13 Δεκεμβρίου 1955 ο Ες παντρεύτηκε την Elizabeth M. Hoenke, που ήταν η γυναίκα που φρόντιζε την πρώτη σύζυγό του στα τελευταία χρόνια της ζωής της.
Ο Βίκτορ Ες ήταν πιστός Καθολικός Χριστιανός. Το 1946 δημοσίευσε στο Κυριακάτικο περιοδικό "The American Weekly" το άρθρο του "My Faith" ("Η Πίστη μου") όπου παρουσίασε τις απόψεις του για τη σχέση Επιστήμης και Θρησκείας. Το άρθρο ξεκινούσε με το ερώτημα: "Μπορεί ένας καλός επιστήμονας να πιστεύει στο Θεό;". Αφού έδινε αμέσως θετική απάντηση, στη συνέχεια εξηγούσε γιατί πιστεύει στο Θεό. Υπήρξε διακεκριμένο μέλος της Pontifical Academy of Science (Παπική Ακαδημία Επιστημών) στη Ρώμη.
Το 1958 αποσύρθηκε από το Πανεπιστήμιο Fordham. Την ίδια χρονιά το Πανεπιστήμιο Fordham απένειμε στον Ες την υψηλότερη τιμή του, το διάσημο μετάλλιο Insignis, το οποίο απονέμεται σε "καθολικούς ηγέτες για εξαιρετική διάκριση στην υπηρεσία του Θεού".
 |
Κατά την ανακήρυξη του Ες σε επίτιμο διδάκτορα Φιλοσοφίας
από το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ, το 1958. |
Στις 21 Ιουνίου 1958 το Πανεπιστήμιο του Ίνσμπρουκ ανακήρυξε τον Βίκτορ Ες επίτιμο διδάκτορα Φιλοσοφίας. Την ίδια περίοδο ο Βίκτορ Ες πραγματοποίησε την τελευταία επίσκεψή του στο Παρατηρητήριο του όρους Hafelekar.
Ο Βίκτορ Φραντς Ες πέθανε στις 17 Δεκεμβρίου 1964 σε ηλικία 81 ετών, στο Mount Vernon της Νέας Υόρκης, από τη νόσο του Πάρκινσον.
 |
Ο κρατήρας Hess στη Σελήνη.
|
Στη διάρκεια της ζωής του ο Ες δημοσίευσε πολλές εργασίες και βιβλία, όπως:
"Die Wärmeproduktion des Radiums" ("Η παραγωγή θερμότητας του Ραδίου"), 1912,
"Konvektionserscheinungen in ionisierten Gasen-Ionenwind" ("Φαινόμενα μεταφοράς σε ιονισμένα αέρια-ιοντικό άνεμο"), 1919-1920,
"The measurement of gamma rays" ("Η μέτρηση των ακτίνων γ"), 1916 (μαζί με τον R.W. Lawson),
 |
To εξώφυλλο του βιβλίου του Ες με τίτλο:
"Die Elektrische Leitfähigkeit Der Atmosphäre Und Ihre Ursachen"
|
"Die Elektrische Leitfähigkeit Der Atmosphäre Und Ihre Ursachen" ("Η ηλεκτρική αγωγιμότητα της ατμόσφαιρας και οι αιτίες της"), 1926,
"Lebensdauer der Ionen in der Atmosphäre" ("Διάρκεια ζωής των ιόντων στην ατμόσφαιρα"), 1927-28, κλπ.
Προς τιμή του Ες, ένας κρατήρας στο νότιο ημισφαίριο της αθέατης πλευράς της Σελήνης έχει πάρει το όνομά του.
- Η ομιλία του Βίκτορ Ες για το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής, στις 12 Δεκεμβρίου 1936.
- Η παρουσίαση του Βίκτορ Ες κατά την απονομή του Νόμπελ Φυσικής από τον πρόεδρο της επιτροπής H. Pleijel (10 Δεκεμβρίου 1936).
- Ο ιστότοπος Victor Franz Hess Society με πλούσιο υλικό για τον Βίκτορ Ες.
 |
Το μνήμα για τον Βίκτορ Ες και την Elizabeth Hess
(δεύτερη σύζυγός του) στο White Plains της Ν. Υόρκης. |
- Βιογραφικό χρονολόγιο για τον Βίκτορ Ες από το American Institute of Physics (AIP).
- Η νεκρολογία για τον Βίκτορ Ες στο περιοδικό Physics Today (Τόμος 18, Τεύχος 4, Απρίλιος 1965).
- Βίντεο "How Cosmic Rays and Balloons Started Particle Physics" ("Πως οι Κοσμικές Ακτίνες και τα Αερόστατα ξεκίνησαν την Σωματιδιακή Φυσική"), από το κανάλι SciShow Space (αγγλικά, 5:30).
- Αφιέρωμα στο περιοδικό Fordham News στον Βίκτορ Ες (2011). Ο Bill Breisky, εγγονός του Ες, μιλά για τον παππού που γνώρισε.
- Άρθρο του Peter Maria Schuster στο περιοδικό Astroparticle Physics (Τόμος 53, σελ. 33-49, Ιανουάριος 2014) με τίτλο: "The scientific life of Victor Franz (Francis) Hess".
- Το άρθρο "My faith" που δημοσίευσε ο Ες το 1946.
 |
Επετειακό γραμματόσημο της Αυστρίας του 1983,
για τα 100 χρόνια από την γέννηση του Βίκτορ Ες.
|
- Άρθρο από το physics4u "100 χρόνια από την ανακάλυψη της κοσμικής ακτινοβολίας από τον Victor Hess".
- Αφιέρωμα στην εφημερίδα New York Times για τα 100 χρόνια από την ανακάλυψη των κοσμικών ακτίνων. Το άρθρο υπογράφει ο εγγονός του, δημοσιογράφος Bill Breisky.
