 |
| Το πλήρωμα του Apollo 13: (από αρ.) Lovell, Swigert, Haise. |
Σαν σήμερα, στις 11 Απριλίου 1970, εκτοξεύθηκε η αποστολή Apollo 13 για τη Σελήνη. Ήταν η τρίτη επανδρωμένη αποστολή, στα πλαίσια του Αμερικανικού προγράμματος Apollo της NASA, που είχε ως στόχο την προσελήνωση.
Η εκτόξευση της αποστολής πραγματοποιήθηκε από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ στον προγραμματισμένο χρόνο, στις 19:13:00 ώρα UTC, με την βοήθεια ενός πυραύλου τύπου Saturn-V AS-508.
Το τριμελές πλήρωμα της αποστολής αποτελείτο από τους
- Jim Lovell, ως κυβερνήτης
- Jack Swigert, ως πιλότος του διαστημοπλοίου και
- Fred Haise, ως πιλότος της σεληνακάτου.
Το διαστημόπλοιο και η σεληνάκατος έφεραν τα χαϊδευτικά ονόματα Odyssey (από την Οδύσσεια του Ομήρου) και Aquarius (Υδροχόος), αντίστοιχα.
Για σημείο της προσελήνωσης είχε οριστεί ο κρατήρας της σελήνης Fra Mauro, όπου σύμφωνα με τα σχέδια η αποστολή θα έστηνε το εργαστηριακό κιβώτιο επιστημονικής ανάλυσης εδάφους ALSEP (Apollo Lunar Surface Experiments Package), λόγω των σημαντικών πετρωμάτων που βρίσκονταν στο σημείο αυτό. Για το σκοπό αυτό, οι αστροναύτες του πληρώματος είχαν καταρτιστεί με ειδική εκπαίδευση στον τομέα της γεωλογίας.
Τελικά η αποστολή δεν εξελίχθηκε όπως προγραμματίστηκε. Τα προβλήματα είχαν ξεκινήσει πριν την εκτόξευση. Αρχικά προορίζονταν ο Alan B. Shepard, Jr για κυβερνήτης και ο T. Kenneth Mattingly II για πιλότος του διαστημοπλοίου. Όμως, κρίθηκε ότι ο Shepard δεν είχε εκπαιδευτεί όσο χρειαζόταν για μια τέτοια αποστολή, επειδή είχε μεσολαβήσει μια εγχείρηση και ο Mattingly προσβλήθηκε από ερυθρά.
Μετά την εκτόξευση του πυραύλου, λόγω ισχυρών κραδασμών που παρουσιάστηκαν, απομονώθηκε η μεσαία τουρμπίνα της δεύτερης βαθμίδας και διέκοψε αυτόματα την λειτουργία της 132 δευτερόλεπτα πριν το κανονικό.
Με την βοήθεια του κεντρικού ψηφιακού υπολογιστή ελέγχου LVDC (Saturn Launch Vehicle Digital Computer) οι υπόλοιπες τέσσερις τουρμπίνες και η τρίτη βαθμίδα αφομοίωσαν κάπως την απώλεια και το ταξίδι συνεχίστηκε σε τροχιά γύρω από την Γη και με μια πολύ μικρή απόκλιση. Κατόπιν μιάμισης περιφοράς γύρω από την Γη πυροδοτήθηκε η τρίτη βαθμίδα και το ταξίδι συνεχίστηκε με προορισμό την Σελήνη.
Ένα από τα επιστημονικά πειράματα ήταν η συντριβή της τρίτης βαθμίδας του πυραύλου στην επιφάνεια της Σελήνης. Αυτό πραγματοποιήθηκε αφού αποσυνδέθηκε, αφήνοντάς την να καταπέσει στην επιφάνεια της Σελήνης. Η κατάπτωση του πυραύλου μάζας 14 τόνων διάρκεσε τρεις ημέρες, και συνετρίβη με ταχύτητα 9000 χιλιομέτρων την ώρα (2,5 χλμ. το δευτερόλεπτο) σε απόσταση περίπου 120 χιλιομέτρων δυτικά-βορειοδυτικά του σημείου προσσελήνωσης της αποστολής του Απόλλων 12. Η συντριβή που ισοδυναμούσε με έκρηξη 10 τόνων ΤΝΤ, προκάλεσε σεισμικές δονήσεις που καταγράφηκαν μετά από 30" από τον σεισμογράφο που είχε εγκαταστήσει η προηγούμενη αποστολή. Οι σεισμικές δονήσεις συνεχίστηκαν πάνω από τρεις ώρες. Εκτός αυτού, άλλα όργανα κατέγραψαν την παρουσία ιονισμένου νέφους, που συνέπεσε λίγο πριν από την πρώτη σεισμική δόνηση και διήρκεσε σχεδόν ένα λεπτό. Προφανώς η σκόνη που σήκωσε η πρόσκρουση του πυραύλου με το έδαφος της Σελήνης ιονίστηκε υπό την επήρεια των ηλιακών ακτίνων.
Κατά την διάρκεια της πτήσης σημειώθηκε έκρηξη σε μια από τις δύο δεξαμενές οξυγόνου. Το διαστημόπλοιο είχε ήδη διανύσει διαδρομή διάρκειας 55 ωρών και 54 λεπτών και βρισκόταν 300.000 χιλιόμετρα από την Γη. Μια δεξαμενή οξυγόνου του σκάφους εξυπηρέτησης ανατινάχτηκε λίγο μετά την έναρξη λειτουργίας του αναδευτήρα. Ο Swigert μετέδωσε στο κέντρο ελέγχου το παροιμιώδες "Houston, we've had a problem".
Η έκρηξη προκάλεσε ζημιά και στην διπλανή δεξαμενή οξυγόνου, με αποτέλεσμα την παύση διοχέτευσης της κυψέλης καυσίμου με οξυγόνο και την ακαριαία μείωση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος και νερού. Εκτός αυτού σημειώθηκε έλλειψη αποθέματος οξυγόνου με αποτέλεσμα η αποστολή να αντιμετωπίσει σοβαρό κίνδυνο. Η μόνη λύση ήταν η άμεση διακοπή της αποστολής και επιστροφή στην Γη. Η προσσελήνωση ματαιώθηκε και η τροχιά του διαστημοπλοίου διορθώθηκε, έτσι ώστε να πραγματοποιήσει καμπύλη επιστροφής αντί να μπει σε δορυφορική τροχιά γύρω από την Σελήνη.
Η σεληνάκατος πήρε την θέση του κατεστραμμένου σκάφους εξυπηρέτησης ως σκάφος διάσωσης. Ο διασωστικός εξοπλισμός της σεληνακάτου όμως εκπληρούσε μικρότερες προδιαγραφές, αφού ήταν κατασκευασμένη για λιγότερο πλήρωμα και μικρότερη χρήση. Η παροχή οξυγόνου ήταν μεν αρκετή, αλλά έλειπε η παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος εκτός από μερικές μπαταρίες που ήταν φορτισμένες. Εκτός αυτού έλειπε η ανακύκλωση του αέρα και δεν επαρκούσε η αποχέτευση του διοξειδίου του άνθρακα. Υπό την καθοδήγηση του πύργου ελέγχου οι αστροναύτες κατασκεύασαν με ότι υλικά βρέθηκαν στο διαστημόπλοιο (σακούλες, χάρτες, κολλητική ταινία) έναν πρόχειρο φίλτρο διοξειδίου του άνθρακα, το έβαλαν σε λειτουργία και πυροδότησαν τους πυραύλους για να επιστρέψουν στην Γη.
Κατά την επανείσοδο στη γήινη ατμόσφαιρα, η επαφή του πληρώματος με τον θάλαμο ελέγχου διακόπηκε για 6 λεπτά, που ήταν 87 δευτερόλεπτα παραπάνω από το αναμενόμενο.
Ο θαλαμίσκος έπεσε τελικά στο νότιο Ειρηνικό ωκεανό με το πλήρωμα να είναι σε καλή κατάσταση εκτός από τον Haise που υπέφερε από λοίμωξη του ουροποιητικού συστήματος, λόγω ανεπαρκούς πρόσληψης νερού.
Το πλήρωμα περισυνελέγη από το Αμερικανικό πλοίο USS Iwo Jima.
Δείτε το video "Houston, We've Got a Problem" του 1975 με θέμα το Apollo 13.
Πηγή: Today in Science History
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου