Σαν σήμερα... 1908, γεννήθηκε ο John Bardeen, o "άγνωστος" Αμερικανός με δύο Νόμπελ Φυσικής.

John Bardeen
 (AIP Emilio Segrè Visual Archives)

Σαν σήμερα, στις 23 Μαΐου 1908, γεννήθηκε στο Madison του Ουισκόνσιν ο Αμερικανός φυσικός John Bardeen (Τζον Μπαρντίν). Παρά το γεγονός ότι δεν είναι ευρύτερα γνωστός, είναι ο μοναδικός άνθρωπος που έχει πάρει 2 Νόμπελ στη Φυσική. 

"Ο John Bardeen είναι ο πιο έξυπνος άνθρωπος που έχω γνωρίσει" είπε γι' αυτόν ο Bob Brattain, αδελφός του στενού συνεργάτη του Bardeen, Walter Brattain.

Ο John Bardeen (δεξ.) με τον μεγαλύτερο αδελφό του William.

Ήταν ο δεύτερος γιος από τα 5 παιδιά του Δρ Charles Russell Bardeen, καθηγητή της ανατομίας και κοσμήτορα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν στο Μάντισον και της Althea Harmer-Bardeen, επιχειρηματία εσωτερικών διακοσμήσεων στο Σικάγο. Ο πατέρας του Τζον ήταν ο πρώτος απόφοιτος της Ιατρικής Σχολής Johns Hopkins και ιδρυτής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν και η μητέρα του είχε σπουδάσει oriental art στο Ινστιτούτο Pratt.

Ο Bardeen αρχικά παρακολούθησε το Πανεπιστημιακό Γυμνάσιο στο Μάντισον, αλλά τελείωσε το Κεντρικό Γυμνάσιο του Μάντισον το 1923, σε ηλικία μόλις 15 ετών.
Το ταλέντο του Bardeen για τα μαθηματικά αναγνωρίσθηκε από νωρίς και ο μαθηματικός στην Α΄ Γυμνασίου τον ενεθάρρυνε για προχωρημένες σπουδές. Παρά το γεγονός ότι τελείωσε το Γυμνάσιο σε μικρή ηλικία, θα το πετύχαινε ακόμα νωρίτερα, αν δεν μεσολαβούσε ο θάνατος της μητέρας του (1920) και η παρακολούθηση από μεριάς του περισσοτέρων μαθημάτων.

Ο Bardeen σε νεαρή ηλικία.

Γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin στο Μάντισον για να σπουδάσει μηχανικός, επειδή αγαπούσε τα μαθηματικά και τη φυσική, αλλά δεν ήθελε ν' ακολουθήσει ακαδημαϊκή καριέρα σαν τον πατέρα του. Χρειάστηκε πέντε χρόνια για να πάρει μπάτσελορ (B.S.) το 1928 και το 1929 πήρε μάστερ (M.S.) ως ηλεκτρολόγος μηχανικός υπό την επίβλεψη του Leo J. Peters.   

Τελειώνοντας τις σπουδές του έπεσε στην οικονομική κρίση του '29. Αρχικά εργάστηκε για μικρό διάστημα στα Bell Labs (Εργαστήρια Μπελ), αλλά ένα πάγωμα των προσλήψεων στην εταιρεία τον ανάγκασε να βρει δουλειά στην πετρελαϊκή εταιρεία Gulf Oil ως γεωφυσικός. Εργάστηκε εκεί για τρία χρόνια, όμως δεν ήταν αυτό που ήθελε να κάνει. 

O John Bardeen με τη σύζυγό του Jane Maxwell.

Πήγε στο Πανεπιστήμιο του Princeton για να πάρει διδακτορικό στη Μαθηματική Φυσική. Εκεί ο Bardeen για πρώτη φορά ασχολήθηκε με τη μελέτη των μετάλλων, ενώ είχε την ευκαιρία να συναντήσει επιστήμονες όπως ο Eugene Wigner και ο Frederick Seitz που χρησιμοποιούσαν τις νέες θεωρίες της Κβαντικής Μηχανικής για να καταλάβουν τη συμπεριφορά των ημιαγωγών. 

Το 1935, πριν ολοκληρώσει το διδακτορικό του στο Πρίνστον, δέχτηκε θέση βοηθού στο  Πανεπιστήμιο Harvard, όπου έμεινε μέχρι το 1938. Εκεί συνεργάστηκε με τους μετέπειτα νομπελίστες φυσικούς John Hasbrouck van Vleck και Percy W. Bridgman για την επίλυση προβλημάτων σχετικά με τη συνοχή και την ηλεκτρική αγωγιμότητα σε μέταλλα.
Το 1936 πήρε από το Πρίνστον το διδακτορικό του υπό την επίβλεψη του Eugene Wigner.

Στις 18 Ιουλίου 1938 παντρεύτηκε την Jane Maxwell με την οποία απέκτησαν τρία παιδιά, τον James Maxwell (1939 - ), τον William Allen (1941 - ) και την Elizabeth Ann (1944 - 2000).

Ο Bardeen παραλαμβάνει το Νόμπελ Φυσικής 1956.
Πίσω στέκεται ο Walter Brattain.

Στη συνέχεια εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο της Minnesota μέχρι την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οπότε μετακινήθηκε στα εργαστήρια της Ναυτικής Χαρτογραφικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ (Naval Ordnance Labs). Εκεί, με τις έρευνές του βοήθησε στην προστασία των πλοίων από τις μαγνητικές νάρκες και τις τορπίλες.

Με το τέλος του πολέμου, ο William Shockley, που γνώριζε τον Bardeen από την Μασαχουσέτη, του πρότεινε να συνεργαστούν σε μια καινούρια ερευνητική ομάδα που έφτιαχνε στα Bell Labs. Μιας και η προσφορά ήταν συμφέρουσα, ο Bardeen δέχτηκε να μπει στην ομάδα και από τον Οκτώβριο 1945 ξεκίνησε να εργάζεται στα Bell Labs. Εκεί ξαναβρήκε τον Walter Brattain, που γνώριζε από παλιά. Με το πέρασμα των ετών Bardeen και Brattain έγιναν ένα εξαιρετικό δίδυμο, με τον Brattain να πειραματίζεται και τον Bardeen να προσπαθεί να εξηγήσει θεωρητικά τα πειραματικά αποτελέσματα.

John Bardeen, William Shockley και Walter Brattain.
Από την παρουσίασή τους στο περιοδικό LIFE.

Στις 23 Δεκεμβρίου 1947 το δίδυμο είχε την πρώτη μεγάλη επιτυχία του, αφού κατάφεραν να φτιάξουν το πρώτο τρανσίστορ. 

Το επόμενο διάστημα ο Shockley αισθάνθηκε ριγμένος, μιας και δεν φαινόταν να έχει συμβάλλει στην κατασκευή του τρανσίστορ μέσα στα Bell Labs. Έτσι αποχώρησε και η ομάδα διαλύθηκε.

Το 1951 ο Bardeen δέχτηκε μια θέση στο Πανεπιστήμιο του Illinois στην Urbana-Champaign, αφού του έδιναν το περιθώριο να ασχοληθεί ερευνητικά με ό,τι του άρεσε. Εκείνη την εποχή ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την υπεραγωγιμότητα. 

Στο Ιλινόις, ο Bardeen ίδρυσε δύο μεγάλα ερευνητικά προγράμματα, ένα στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών που ασχολούντο τόσο με πειραματικές όσο και με θεωρητικές πτυχές των ημιαγωγών κι ένα στο Τμήμα Φυσικής που ασχολήθηκε με θεωρητικές πτυχές των μακροσκοπικών κβαντικών συστημάτων, ιδιαίτερα την υπεραγωγιμότητα και τα κβαντικά υγρά.

Στις 1 Νοεμβρίου 1956 ο John Bardeen έμαθε ότι μοιράστηκε το Nobel Φυσικής με τους Walter Brattain και William Shockley "για τις έρευνες τους στους ημιαγωγούς και την ανακάλυψη του τρανσίστορ". 

(αρ. προς δεξ.) Peter Debye (Νόμπελ 1936), John Bardeen (Νόμπελ 1956),
Winston Kock, William Shockley (Νόμπελ 1956) και Ralph Sawyer.
22 Οκτωβρίου 1960, μετά από συμπόσιο στο Ντιτρόιτ, στο σπίτι του W. Kock. 

Το 1956 και 1957, μαζί με τον μεταδιδακτορικό φοιτητή Leon Cooper και τον πτυχιούχο Bob Schrieffer ανέπτυξαν για πρώτη φορά τη θεωρία για το πως μπορούν μέταλλα σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία να άγουν την ηλεκτρική ενέργεια αποτελεσματικά. Σήμερα αυτή η θεωρία είναι γνωστή ως "Θεωρία  BCS" από τα αρχικά των ονομάτων των δημιουργών της.

Η μικροσκοπική θεωρία της υπεραγωγιμότητας είχε βαθιές επιπτώσεις για σχεδόν κάθε τομέα της φυσικής, από τα στοιχειώδη σωματίδια έως την πυρηνική φυσική και από το υγρό ήλιο έως τα αστέρια νετρονίων. Η ανάπτυξη της υπεραγωγιμότητας χρησιμοποιείται σε συσκευές όπως η Φασματοσκοπία Πυρηνικού Μαγνητικού Συντονισμού (NMR spectroscopy) ή στην Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού (MRI ή Μαγνητική Τομογραφία).

Το 1972 οι τρεις άνδρες, Bardeen, Cooper και Schrieffer πήραν το Nobel Φυσικής για την ανακάλυψή τους.

Οι δημιουργοί της θεωρίας BCS,
John Bardeen, Leon Cooper και Bob Schrieffer.

Αυτό ήταν το 2ο Νόμπελ Φυσικής για τον Bardeen, κάτι μοναδικό μέχρι σήμερα για τη Φυσική. Μόνον άλλοι τρεις επιστήμονες έχουν πάρει δύο φορές Νόμπελ, η M. Curie (1903 Φυσικής, 1911 Χημείας), ο L. Pauling (1954 Χημείας, 1962 Ειρήνης) και ο F. Sanger (1958 Χημείας, 1980 Χημείας).
Ο Bardeen προσέφερε μεγάλο μέρος από τα χρήματα του 2ου βραβείου Νόμπελ για τη στήριξη των ομιλιών Fritz London Memorial Lectures, στο Πανεπιστήμιο Duke. 

Ο Bardeen τιμήθηκε με το Μετάλλιο Stuart Ballantine του Ινστιτούτου Franklin (1952), το Εθνικό Μετάλλιο της Επιστήμης (1965), το Μετάλλιο της Τιμής από την IEEE (1971), το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας από τον πρόεδρο Gerald Ford (1977), Χρυσό Μετάλλιο Lomonosov από τη Σοβιετική Ακαδημία Επιστημών (1987) και ήταν μέλος επιστημονικών ενώσεων όπως στην American Academy of Arts and Sciences (1959) και στη Royal Society (1973).

Ο John Bardeen σε ώρα ακαδημαϊκής παράδοσης.

Παρέμεινε στο Πανεπιστήμιο του Illinois μέχρι το 1975, οπότε έγινε καθηγητής emeritus.

Μετά τη συνταξιοδότησή του συνέχισε την έρευνά του μέχρι τη δεκαετία το '80, ενώ έγραφε άρθρα στα περιοδικά Physical Review Letters και Physics Today μέχρι ένα χρόνο πριν το θάνατό του.
Σ' αυτό το διάστημα δεν σταμάτησε ν' ασχολείται με το αγαπημένο του παιχνίδι, το γκολφ και να καλεί τους γείτονές του να τους φτιάξει τα αγαπημένα του χάμπουργκερ.

Το 1990, το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις δημιούργησε την έδρα John Bardeen στη Φυσική και στους Ηλεκτρολόγους - Μηχανολόγους Μηχανικούς (John Bardeen Chair in Physics and Electrical and Computer Engineering).

Το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1972 που έλαβε ο John Bardeen. 

Παρά το γεγονός ότι έμενε στη Champaign-Urbana, πέθανε σε ηλικία 83 ετών στο νοσοκομείο  Brigham and Women's Hospital της Βοστώνης, στις 30 Ιανουαρίου 1991, από καρδιαγγειακή νόσο. Θάφτηκε στο Κοιμητήριο του Forest Hill στο Μάντισον του Ουισκόνσιν.

Κατά τη διάρκεια της εξηντάχρονης επιστημονικής του σταδιοδρομίας, ο John Bardeen έκανε σημαντικές συνεισφορές σχεδόν σε κάθε πτυχή της φυσικής συμπυκνωμένης ύλης. Aπό την πρώιμη εργασία του στην ηλεκτρονική συμπεριφορά των μετάλλων, τις επιφανειακές ιδιότητες των ημιαγωγών και τη θεωρία της διάχυσης ατόμων σε κρυστάλλους μέχρι την τελευταία εργασία του σε οιονεί μονοδιάστατα μέταλλα (quasi-one-dimensional metals). 

Το πρώτο τρανσίστορ (point-contact transistor)
που κατασκευάστηκε στα Εργαστήρια Bell.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου που ο Bardeen ήταν καθηγητής στο Ιλινόις, ασχολείτο παράλληλα με ποικιλία θεμάτων τεχνολογικής εξέλιξης. Το 1951 άρχισε τη συνεργασία του με την εταιρεία Xerox, όταν αυτή ήταν μόλις στο ξεκίνημά της και τότε ονομαζόταν Haloid.  Συνεργάστηκε με τη Xerox καθ' όλη τη διάρκεια της θεαματικής ανάπτυξής της και αργότερα υπηρέτησε στο Διοικητικό Συμβούλιό της. Επίσης συνεργάστηκε για πολλά χρόνια με την General Electric Corporation, όπως και με αρκετές άλλες εταιρείες τεχνολογίας (Supertex κλπ).

Αναμνηστικό γραμματόσημο των ΗΠΑ
(Μάρτιος 2008) για τον John Bardeen.

Το 1990, το περιοδικό LIFE τοποθέτησε τον John Bardeen στη λίστα με τους "100 Αμερικανούς που άσκησαν την μεγαλύτερη επιρροή στον 20ο αιώνα".

Την εποχή του θανάτου του Bardeen, ο τότε πρύτανης του Πανεπιστημίου του Illinois Morton Weir είπε σε μια ομιλία του: "Υπάρχει ένα σπάνιο πρόσωπο του οποίου η εργασία άλλαξε τη ζωή κάθε Αμερικανού. Αυτός είναι ο Τζον (Μπαρντίν)".

Η ταφόπλακα για τον John Bardeen και τη σύζυγό του Jane,
στο Κοιμητήριο του Forest Hill στο Μάντισον του Ουισκόνσιν.

• Ένα βίντεο για τον John Bardeen από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις με τίτλο "Spark of Genius: The Story of John Bardeen at the University of Illinois" (23:15, αγγλικά).

• Το 2002 κυκλοφόρησε η βιογραφία του John Bardeen με τίτλο "True Genius: The Life and Science of John Bardeen: The Only Winner of Two Nobel Prizes in Physics" από τις  Vicki Daitch και Lillian Hoddeson.  

• Σύντομη βιογραφία του John Bardeen από το PBS (Public Broadcasting Service).

• Ένα βίντεο από τα αρχεία της AT&T για την ιστορία του τρανσίστορ (16:51, αγγλικά).

• H ομιλία του John Bardeen (τίτλος "Semiconductor research leading to the point contact transistor") μετά την παραλαβή του Νόμπελ Φυσικής 1956 (11 Δεκεμβρίου 1956). 

Σελίδα από το βιογραφικό του John Bardeen
που υπάρχει στο αρχείο του.

• H ομιλία του John Bardeen (τίτλος "Electron - Phonon Interactions and Superconductivity" - "Αλληλεπιδράσεις ηλεκτρονίων - φωνονίων και υπεραγωγιμότητα") μετά την παραλαβή του Νόμπελ Φυσικής 1972 (11 Δεκεμβρίου 1972). 

• Ένα κείμενο στο Physics Today με τις αναμνήσεις του καθηγητή David Pines για τον John Bardeen, συναδέλφου του στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις (τόμος 45, τεύχος 4, σελ. 64 - 1 Απριλίου 1992).

• Το αρχείο του John Bardeen στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις.

• Υλικό (φωτογραφίες και συνεντεύξεις) του John Bardeen από το American Institute of Physics (William F. Meggers Gallery of Nobel Laureates).

• Για την οικογένεια John Bardeen.

Πηγή: Today in Science History, wikipedia, university of illinois, computerhistory, highbrow,  nobelprize

"Ανάλυση Λευκού Φωτός - Διασκεδασμός - Ουράνιο Τόξο" σε pptx.

 

Φυσική B' Λυκείου Γενικής Παιδείας

Στις 52 διαφάνειες της ανάρτησης υπάρχει παρουσίαση της θεωρίας μέσα από ένα συνδυασμό κειμένου, εικόνων και υπερσυνδέσεων. Όποια λέξη ή φράση εμφανίζεται υπογραμμισμένη σε μια διαφάνεια, σημαίνει πως έχει υπερσύνδεση. 

Παρακάτω δίνω ορισμένες οδηγίες για την καλύτερη λειτουργία και χρήση των διαφανειών μιας παρουσίασης pptx. Αυτό θα γίνεται σε κάθε παρόμοια ανάρτηση.

Όταν το pptx είναι σε κατάσταση προβολής, βάζοντας το δείκτη του ποντικιού στην υπογραμμισμένη λέξη ή φράση, εμφανίζεται το "χεράκι", οπότε κάνοντας αριστερό κλικ εκεί, οδηγείστε συνήθως σε μια προσομοίωση ή βίντεο που έχει σχέση κι εξυπηρετεί την καλύτερη κατανόηση του συγκεκριμένου μαθήματος. Γι' αυτή τη διαδικασία χρειάζεται να υπάρχει σύνδεση με το διαδίκτυο.

Μετά την ανάπτυξη της θεωρίας, δίνονται διαδικτυακές διευθύνσεις-παραπομπές, όπου μπορείτε να βρείτε επιπλέον χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό προερχόμενο από συναδέλφους και εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Στις τελευταίες διαφάνειες κάθε ανάρτησης υπάρχουν ερωτήσεις (διαφόρων τύπων) και ασκήσεις σχετικές με το θέμα της ανάρτησης. 

Οι αναρτήσεις pptx μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα από κάθε συνάδελφο, αρκεί να έχει κατεβάσει στον υπολογιστή του κάποιο πρόγραμμα που υποστηρίζει το powerpoint (Office ή κάτι άλλο). 

Για την παρουσίαση κάθε διαφάνειας έχω επιλέξει κάποιο χρονισμό. Γι' αυτό ο (η) χρήστης του υλικού καλό θα ήταν να έχει μελετήσει με προσοχή τον τρόπο που το κείμενο και οι εικόνες αλληλοδιαδέχονται, πριν το χρησιμοποιήσει. 

Υπάρχει περίπτωση κάποια σύμβολα να μην προβάλλονται σωστά στην οθόνη του δικού σας υπολογιστή. Ο πιο πιθανός λόγος γι' αυτό είναι η διαφορετική έκδοση του Office (pptx). Χρησιμοποιώ το MS Office 2016. 

Οι αναρτήσεις δεν είναι κωδικοποιημένες, για να μπορεί ο (η) συνάδελφος να επιφέρει αλλαγές που κρίνει ότι βελτιώνουν την εκπαιδευτική προσέγγιση του θέματος. Η αναφορά από τον (την) χρήστη, του ονόματός μου ως δημιουργού της παρουσίασης, θα με τιμούσε ιδιαίτερα! 

Εννοείται, ότι η χρήση κάθε ανάρτησης pptx δεν αφορά την εμπορική εκμετάλλευσή της. 

Μπορείτε να κατεβάσετε το αρχείο pptx "ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΕΥΚΟΥ ΦΩΤΟΣ - ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΜΟΣ - ΟΥΡΑΝΙΟ ΤΟΞΟ" από   ΕΔΩ   ή   ΕΔΩ.

Καλή συνέχεια στις προσπάθειές σας.

Σαν σήμερα... 1954, ξεκινά η κατασκευή των κτιριακών εγκαταστάσεων του CERN.

Ο εκσκαφέας κάνει τα πρώτα σκαψίματα στην περιοχή 
που έχει επιλεγεί να κατασκευαστούν οι
εγκαταστάσεις του CERN, στα περίχωρα του Meyrin,  
κάτω από το βλέμμα υπηρεσιακών παραγόντων.

Σαν σήμερα, στις 17 Μαΐου 1954, ξεκίνησαν οι πρώτες εργασίες εκσκαφής στην περιοχή Meyrin, βορειοδυτικά της Γενεύης, για το κτίσιμο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικής Έρευνας (CERN). Σήμερα, ένα μέρος του συνόλου των εγκαταστάσεων του ερευνητικού κέντρου εκτείνονται στο έδαφος της Γαλλίας. Αφού πλέον η έρευνα για την ύλη έχει προχωρήσει πιο βαθιά από την έρευνα μόνο για τον ατομικό πυρήνα, το κύριο έργο του CERN έχει να κάνει με την σωματιδιακή φυσική. Γι' αυτό το λόγο, το CERN συχνά αναφέρεται ως European Laboratory for Particle Physics (Ευρωπαϊκό Εργαστήριο για τη Σωματιδιακή Φυσική).

Ας δούμε όμως σε συντομία, ποια γεγονότα συνέβησαν για να φτάσουμε στην ίδρυση του CERN. 

Άποψη των κτιριακών εγκαταστάσεων του CERN,
όπως είναι σήμερα. 

Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι υποδομές της Ευρώπης είχαν καταρρεύσει και η ευρωπαϊκή επιστήμη δεν ήταν πλέον παγκόσμιας κλάσης. Πολλοί ικανοί Ευρωπαίοι επιστήμονες είχαν μετακινηθεί στις ΗΠΑ είτε κατά τη διάρκεια του πολέμου, στο πλαίσιο της αντιναζιστικής συμμαχίας για την κατασκευή της ατομικής βόμβας (αμερικάνιο σχέδιο κατασκευής ατομικής βόμβας "Πρόγραμμα Μανχάταν"), είτε μετά τον πόλεμο, επειδή η οικονομία πολλών ευρωπαϊκών χωρών ήταν σε άσχημη κατάσταση. Πέραν αυτών, εξαιρετικοί επιστήμονες από τη Γερμανία μετακινήθηκαν στο αμερικάνικο έδαφος στα πλαίσια επιχειρήσεων, όπως η "Alsos Mission" ("Επιχείρηση Alsos") ή στο σοβιετικό τομέα με τις αντίστοιχες επιχειρήσεις "Russian Alsos" και "Osoaviakhim".

Το σήμα του CERN.

Διαπρεπείς φυσικοί αναγνώριζαν ότι για να μπορέσει η Ευρώπη να γίνει πάλι ανταγωνιστική στην πυρηνική φυσική, θα έπρεπε οι ευρωπαϊκές χώρες να ενώσουν τις δυνάμεις τους. 
Ακολουθώντας το παράδειγμα των διεθνών οργανισμών, μια ομάδα φωτισμένων επιστημόνων φανταζόταν τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου ατομικής φυσικής. Οι Raoul Dautry, Pierre Auger και Lew Kowarski στη Γαλλία, ο Edoardo Amaldi στην Ιταλία και ο Niels Bohr στη Δανία ήταν μεταξύ αυτών των πρωτοπόρων. Ένα τέτοιο Εργαστήριο, όχι μόνο θα έφερνε τους Ευρωπαίους επιστήμονες κάτω από την ίδια στέγη, αλλά επιπλέον θα επέτρεπε στις χώρες τους να μοιραστούν το αυξημένο κόστος των απαραίτητων εγκαταστάσεων.

Ο Γάλλος θεωρητικός φυσικός Louis de Broglie
(βραβείο Νόμπελ στη Φυσική το 1929).

Ο Γάλλος φυσικός Louis de Broglie ήταν αυτός που έκανε την πρώτη επίσημη πρόταση για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου, στην Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Διάσκεψη που ξεκίνησε στη Λωζάνη στις 9 Δεκεμβρίου 1949. Στις 12 Δεκεμβρίου 1949, η Διάσκεψη υιοθέτησε τις προτάσεις για την ίδρυση Πανευρωπαϊκού Ινστιτούτου Πυρηνικής Φυσικής και την άρση των περιορισμών στη ροή βιβλίων και περιοδικών μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. 

Η συνάντηση των 150 ηγετών της ευρωπαϊκής σκέψης που συνδέεται με το Ευρωπαϊκό Κίνημα ολοκλήρωσε την τετραήμερη συνεδρίασή της με την έγκριση τριών ψηφισμάτων που είχαν ως στόχο να στρώσουν το δρόμο για την αντικατάσταση των ανταγωνιστικών εθνικών προοπτικών με μια ενιαία ευρωπαϊκή προοπτική σε όλους τους πολιτιστικούς τομείς. 

Η διάσκεψη εξέφρασε τη λύπη της για την απουσία πολιτιστικών ανταλλαγών μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Ευρώπης και προέτρεψε να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την επανέναρξη της συνεργασίας υπό συνθήκες "ελευθερίας στην κυκλοφορία και ελευθερίας στην έκφραση". 

Το 1952, η τρίτη συνεδρίαση του προσωρινού συμβουλίου,

αποφασίζει την εγκατάσταση του CERN στη Γενεύη.

Μια παραπέρα ώθηση στο θέμα έδωσαν στην 5η Γενική Διάσκεψη της UNESCO που πραγματοποιήθηκε στη Φλωρεντία τον Ιούνιο του 1950, αφενός ο Αμερικανός φυσικός, βραβευμένος με Νόμπελ Φυσικής Isidor Rabi, καταθέτοντας ψήφισμα που εξουσιοδοτούσε την UNESCO να «συνδράμει και να ενθαρρύνει τη δημιουργία περιφερειακών ερευνητικών εργαστηρίων με στόχο την αύξηση της διεθνούς επιστημονικής συνεργασίας ...», αφετέρου ο Niels Bohr μέσα από το "Ανοιχτό Γράμμα προς τα Ηνωμένα Έθνη", όπου οραματιζόταν "έναν νέο κόσμο" μεταξύ χωρών που θα εγκατέλειπαν τον απομονωτισμό για την αληθινή πολιτιστική ανταλλαγή.

Στη διακυβερνητική συνάντηση της UNESCO, που έγινε στο Παρίσι τον Δεκέμβριο του 1951, εγκρίθηκε το πρώτο ψήφισμα σχετικά με τη σύσταση Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικής Έρευνας. Δύο μήνες αργότερα, 11 χώρες υπέγραψαν συμφωνία για την ίδρυση του προσωρινού συμβουλίου. Τότε γεννήθηκε το ακρωνύμιο CERN (Centre Européenne de Recherche Nucléaire) στη γαλλική γλώσσα.

Το 1952, στην τρίτη σύνοδο του προσωρινού συμβουλίου του CERN, η Γενεύη επελέγη ως χώρος για την εγκατάσταση του Εργαστηρίου. 
Αυτή η επιλογή πέρασε με επιτυχία από δημοψήφισμα που έγινε στο καντόνι της Γενεύης τον Ιούνιο του 1953, με 16.539 ψήφους υπέρ και 7332 ψήφους κατά.

Οι υπογραφές των 12 κρατών-μελών κατά την 6η σύνοδο του
Συμβουλίου του CERN. Κυκλωμένη φαίνεται η υπογραφή

  του Έλληνα αντιπροσώπου Ν. Εμπειρίκου.

Κατά την έκτη σύνοδο του Συμβουλίου του CERN που πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι από τις 29 Ιουνίου ως την 1η Ιουλίου 1953, η σύμβαση για την ίδρυση του οργανισμού υπογράφηκε, με την επιφύλαξη επικύρωσης, από 12 κράτη. Η σύμβαση επικυρώθηκε σταδιακά από τα 12 ιδρυτικά κράτη μέλη: Βέλγιο, Δανία, Γαλλία, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας (Δυτική Γερμανία), Ελλάδα, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Σουηδία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο και Γιουγκοσλαβία. 

Στις 17 Μαΐου 1954 όπως προανέφερα, ξεκίνησαν οι πρώτες χωματουργικές εργασίες για την θεμελίωση των κτιριακών εγκαταστάσεων του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικής Έρευνας στην περιοχή Meyrin, βορειοδυτικά της Γενεύης, πολύ κοντά στα σύνορα με τη Γαλλία.  

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1954, μετά την επικύρωση από τη Γαλλία και τη Γερμανία, δημιουργήθηκε επίσημα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Πυρηνικής Έρευνας (European Organization for Nuclear Research). Το προσωρινό CERN διαλύθηκε, αλλά το ακρωνύμιο παρέμεινε.

Ο Ελβετός φυσικός Felix Bloch, (βραβείο Νόμπελ στη
Φυσική το 1952), πρώτος γενικός διευθυντής στο CERN.

Σύμφωνα με τον Lew Kowarski, πρώην διευθυντή του CERN, όταν το όνομα άλλαξε, το ακρωνύμιο θα μπορούσε να γίνει OERN (Organisation Européenne de Recherche Nucléaire), αλλά ο Heisenberg είπε ότι το ακρωνύμιο θα μπορούσε "να παραμείνει CERN ακόμα και αν το όνομα δεν είναι (αυτό)".

Πρώτος πρόεδρος του CERN ήταν ο Sir Benjamin Lockspeiser. Ο Edoardo Amaldi ήταν ο γενικός γραμματέας του CERN στα πρώιμα βήματά του, όταν ακόμα οι εργασίες ήταν δοκιμαστικές. 

Το 1954 ο Felix Bloch τοποθετήθηκε πρώτος γενικός διευθυντής στο CERN.

Ο Felix Bloch θέτει τον θεμέλιο λίθο στην περιοχή
του CERN στις 10 Ιουνίου 1955.
Όρθιος (με το μυστρί), ο πρόεδρος της Ελβετικής
Συνομοσπονδίας, Max Petitpierre.

Το Εργαστήριο αρχικά ασχολήθηκε με την μελέτη των ατομικών πυρήνων, αλλά σύντομα η έρευνα στράφηκε στη φυσική των υψηλών ενεργειών, που αφορούσε κυρίως στη μελέτη των αλληλεπιδράσεων μεταξύ υποατομικών σωματιδίων.

Έτσι, το Εργαστήριο που λειτουργεί στο CERN αναφέρεται συνήθως ως το Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Σωματιδιακής Φυσικής (Laboratoire Européen pour la Physique des Particules), το οποίο περιγράφει καλύτερα την έρευνα που διεξάγεται εκεί, αλλά εννοείται ότι πλέον μιλάμε για ένα πλέγμα πολλών εργαστηρίων που ασχολούνται με την αντιύλη, την σκοτεινή ύλη, το καθιερωμένο πρότυπο (Standard Model) κλπ.

Πίνακας με τις χώρες που είναι: κανονικά μέλη (23),
  σε προκαταρκτικό στάδιο εισόδου (2) 
και σε σύνδεση (5) με το CERN.

Σήμερα, γενική διευθύντρια του Οργανισμού είναι η Ιταλίδα πειραματική φυσικός Fabiola Gianotti. Ανέλαβε την 1η Ιανουαρίου 2016 αντικαθιστώντας τον Γερμανό φυσικό Rolf-Dieter Heuer και είναι η πρώτη γυναίκα στη θέση αυτή.

Κλείνοντας, αξίζει να σημειώσω τι αναφέρει το καταστατικό του CERN: "Ο Οργανισμός δεν θα ασχολείται με τις στρατιωτικές ανάγκες και τα αποτελέσματα των πειραματικών και θεωρητικών εργασιών του θα δημοσιεύονται ή με οποιοδήποτε τρόπο θα διατίθενται στο κοινό".

• Μια περισσότερο εκτεταμένη ιστορική παρουσίαση για τη δημιουργία του CERN, αλλά και τις αντιρρήσεις που είχαν διατυπωθεί γι' αυτή την ενέργεια ΕΔΩ (από τον καθηγητή στο  Πανεπιστήμιο του ULSTER, Owen Barr). Η εργασία στο τέλος περιέχει μεγάλο πλήθος πηγών απ' όπου έχουν αντληθεί τα στοιχεία.

• Ένα βίντεο για την ιστορία του CERN (αγγλικά, 4:10).

• Ένα βίντεο για τη δουλειά που γίνεται στο CERN: "CERN in 3 minutes" ("Το CERN σε 3 λεπτά" - αγγλικά).

• Η σύμβαση του Παρισιού (1 Ιουλίου 1953) που περιέχει το καταστατικό λειτουργίας του CERN.

Πηγή: Today in Science History,  cern,  Wikipedia

Σαν σήμερα... 1908, γεννήθηκε ο φυσικός και μοριακός γαστρονόμος Nicholas Kurti.

Nicholas Kurti

Σαν σήμερα, στις 14 Μαΐου 1908, γεννήθηκε στη Βουδαπέστη ο Nicholas Kurti (Νίκολας Κούρτι, ουγγρικά Miklós Kürti) που έμεινε γνωστός για το ρεκόρ χαμηλής θερμοκρασίας που είχε επιτύχει εργαστηριακά, όπως και για το γεγονός ότι είναι ένας από τους δημιουργούς της μοριακής γαστρονομίας.        

Ο Νίκολας Κούρτι προερχόταν από εβραϊκή οικογένεια της μεσαίας τάξης που κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα υποχρεώθηκε να τροποποιήσει το όνομά της στο πιο "γερμανικό" Karfunkel, σύμφωνα με διάταγμα του αυστριακού αυτοκράτορα κατά το οποίο όλοι οι Εβραίοι έπρεπε να πάρουν γερμανικά ονόματα. Στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η πολιτική κατάσταση έγινε πιο φιλελεύθερη, ξεκίνησε η "ουγγροποίηση" των γερμανικών ονομάτων των εβραϊκών οικογενειών, με αποτέλεσμα το Karfunkel να γίνει Kürti.

Ο πατέρας του Νίκολας, Károly Kürti, ήταν αντιπρόεδρος της Εμπορικής Τράπεζας της Pest και παντρεύτηκε τη Margit Pintér, η οποία πέθανε όταν ο Νίκολας ήταν μόλις 3 ετών. Έτσι, ο Νίκολας μεγάλωσε με την επίβλεψη του πατέρα του, της μεγαλύτερης αδερφής του Hedwig, αλλά και του θείου του József Pintér, που ήταν ηλεκτρολόγος μηχανικός και αντιπρόεδρος της εταιρείας λαμπτήρων Tungsram, στη Βουδαπέστη.

Ο Νίκολας παρακολούθησε πρώτα το Λουθηρανικό Δημοτικό Σχολείο στη Βουδαπέστη και μετά το Trefort Utcai Gimnázium, πιο γνωστό ως Minta (ή Modell) Gimnázium, που λειτουργούσε ουσιαστικά με την καθοδήγηση του πανεπιστημίου. Οι μαθητές προέρχονταν από όλα τα κοινωνικά στρώματα (από οικογένειες ευγενών, αλλά και από οικογένειες τεχνιτών ή καταστηματαρχών). Ήταν ένα σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης απ' όπου αποφοίτησαν διάσημα ονόματα της επιστήμης όπως, ο Leo Szilard, ο Eugene Wigner, ο John von Neumann, ο Georg de Hevesy, ο Theodore von Kármán (του οποίου ο πατέρας ίδρυσε το σχολείο) και ο Edward Teller που ήταν λίγο μεγαλύτερος του Νίκολας.

Ο Νίκολας Κούρτι το 1926, πρώτη 
χρονιά στο Παρίσι.

Σ' αυτό το περιβάλλον το ταλέντο του Νίκολας άνθισε κι έδειξε πολύ καλές επιδόσεις, ιδιαίτερα στο πιάνο. Στα δεκαπέντε του αποφάσισε να δώσει εξετάσεις στην Ακαδημία Μουσικής της Βουδαπέστης, αλλά απέτυχε. Έτσι, αποφάσισε να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο. Όμως, το 1920 είχε ψηφιστεί στην Ουγγαρία ένας νόμος που έλεγε ότι το ποσοστό των Εβραίων στα πανεπιστήμια δεν έπρεπε να υπερβαίνει το πληθυσμιακό ποσοστό τους στο σύνολο της χώρας (τότε περίπου 6%), κάτι που πιθανά θα δυσκόλευε τον Νίκολας. Όταν ο Νίκολας ήταν στα δεκαέξι του, ο φυσικός Jakob Salpeter (πατέρας του θεωρητικού φυσικού Edwin Salpeter) που δούλευε στην Tungsram, τον συμβούλεψε να σπουδάσει "technische Physik" (τεχνική Φυσική ή Φυσική τεχνολογία, δηλαδή εφαρμοσμένη Φυσική) ξεκινώντας τις σπουδές του από τη Σορβόνη και συνεχίζοντας στο Βερολίνο. Ο Νίκολας, έχοντας την οικονομική συμπαράσταση του θείου του, ακολούθησε την συμβουλή του και δεν το μετάνιωσε.

Ο Νίκολας Κούρτι έφτασε στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 1926 έχοντας συστατική επιστολή από ένα συγγενή του για τον καθηγητή Paul Langevin. Στην Ουγγαρία ο Νίκολας ήταν γνωστός με το όνομα Miklós Mór Kürti, αλλά στη Γαλλία υιοθέτησε το πιο γαλλικό Nicolas Maurice Kürti. Μέχρι το 1928 ασχολήθηκε με μαθηματικά, χημεία και φυσική έχοντας μεταξύ των καθηγητών του τους Pierre Victor Auger, Aimé Cotton, Jean Baptiste Perrin και την Marie Curie. Αφού πέρασε τις εξετάσεις του, το 1928 βρέθηκε στο Βερολίνο, όπου ακολουθώντας τώρα τις οδηγίες του Michael Polanyi, ξεκίνησε σπουδές για να αποκτήσει μια ευρύτερη γνώση των τελευταίων ανακαλύψεων στη φυσική, αντί ν' αρχίσει αμέσως το διδακτορικό του. Εδώ στο Βερολίνο αποφάσισε ν' απομακρύνει από το όνομά του το Maurice και να μείνει με το Nicolaus Kürti.

Ο Nicholas Kurti.
(AIP Emilio Segrè Visual Archives, Simon Collection)

Η περίοδος παραμονής στο Βερολίνο ίσως ήταν η πιο καθοριστική, που διαμόρφωσε την πορεία της καριέρας του. Στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, εκείνο το χειμερινό εξάμηνο, παρακολούθησε  διαλέξεις των Max Planck, Erwin Schrödinger, Max von Laue, Eugene Wigner και Rudolf  Ladenburg, με τον Schrödinger να είναι αυτός που τον συνεπήρε. Όταν ήρθε η ώρα ν' αποφασίσει για το διδακτορικό του, ο Νίκολας ήρθε σ' επαφή με τον Franz (αργότερα Sir Francis) Simon που ήταν ειδικός σε τεχνικές χαμηλής θερμοκρασίας. Η διατριβή του είχε τίτλο "Magnetokalorische und kalorimetrische Untersuchungen zwischen 2° und 20° abs" και ασχολείτο κυρίως με μετρήσεις των ιδιοτήτων του θειικού άλατος του γαδολίνιου. Το καλοκαίρι του 1931 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του που δημοσιεύτηκε το 1933. Στη συνέχεια, για τον επόμενο χρόνο, εργάστηκε δίπλα στον Simon ως τεχνικός βοηθός στο Technische Hochschule στο Breslau (τώρα Wroclaw, στην Πολωνία). Τότε άρχισαν οι πρώτες απομακρύνσεις Εβραίων επιστημόνων από ακαδημαϊκές θέσεις, λόγω της εφαρμογής των ναζιστικών ρατσιστικών νόμων.

Η πρόσοψη του Εργαστηρίου Clarendon στο κτίριο Townsend.

O Simon προβλέποντας σωστά ότι δεν θ' αργούσε η δική του απομάκρυνση, την άνοιξη του 1933 αποδέχτηκε πρόταση του Βρετανού καθηγητή Frederick Lindemann (αργότερα Λόρδος Cherwell) να μετακινηθεί στην Αγγλία. Σύντομα, ο Franz Simon, ο Kurt Mendelssohn και ο Νίκολας Κούρτι, μαζί με τον φασματοσκοπικό Heinrich Kuhn εγκαταστάθηκαν στην Οξφόρδη με σκοπό να συνεχίσουν την έρευνά τους στην φυσική χαμηλών θερμοκρασιών, με χρήση υγροποιημένου ήλιου στο Εργαστήριο Clarendon. Ο Κούρτι περιέγραψε την ένταξή του στην Οξφόρδη, στην τελευταία δημόσια ομιλία που έκανε για την επέτειο των 90ών γενεθλίων του. Ήταν 16 Σεπτεμβρίου 1933 και είχε προσγειωθεί στο Newhaven. "Έφτασα στην Οξφόρδη με τρένο ένα Σάββατο βράδυ, στις 10 μ.μ. Ήταν σκοτεινά κι έβρεχε. Πήρα ταξί για το διαμέρισμα του Mendelssohn στο Headington. Το επόμενο πρωί ήταν φωτεινό και ηλιόλουστο και ο Mendelssohn με πήγε στο εργαστήριο με την μοτοσυκλέτα του. Υπήρχε μικρή κίνηση, και καθώς διασχίζαμε τη γέφυρα Magdalen, σκέφτηκα 'Αυτό είναι σαν παραμύθι - γιατί θα πρέπει να το αφήσω κάποτε;' Και δεν το έκανα."

Οι εγκαταστάσεις που υπήρχαν εκείνη την εποχή στην Οξφόρδη επέτρεπαν την παραγωγή υγρού υδρογόνου και μικρές ποσότητες υγρού ήλιου. Επίσης, υπήρχαν διαθέσιμοι μικροί μαγνήτες για την παραγωγή μαγνητικών πεδίων έντασης μεταξύ 1 και 2Τ. Ενώ ο Κούρτι περίμενε ότι ο Simon θα ασχολείτο με την μέθοδο του αδιαβατικού απομαγνητισμού (adiabatic demagnetization), εκείνος δεν θέλησε ν' ανταγωνιστεί τον William Giauque, που είχε προτείνει την μέθοδο, δουλεύοντας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ. Έτσι, Simon και Κούρτι περιορίστηκαν σε πειράματα σχετικά με τις ιδιότητες των παραμαγνητικών αλάτων. Κατά τη διάρκεια του 1934, δουλεύοντας πάντα στο Εργαστήριο Clarendon, πέτυχαν θερμοκρασία 0,038 Κ σε στυπτηρία αμμωνίου σιδήρου, χρησιμοποιώντας μαγνητικό πεδίο 1,4 Τ. 

Ο Νίκολας Κούρτι με τον Emilio Segre και την Rosa Segre
το 1982. (AIP Emilio Segrè Visual Archives)

Εκείνη την εποχή, ο μαγνήτης που δημιουργούσε το ισχυρότερο πεδίο στην Ευρώπη βρισκόταν στο Bellevue, κοντά στο Παρίσι, στο Laboratoire du Grand Electroaimant (τώρα Laboratoire Aimé Cotton) της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών. Εκεί λοιπόν βρέθηκε η ομάδα της Οξφόρδης μετά από πρόσκληση του καθηγητή Aimé Cotton, και ο Κούρτι σε συνεργασία με τους Simon και P. Lainé, κατάφεραν να δημιουργήσουν θερμοκρασίες έως 0,02 K.

Λίγο πριν από το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Νίκολας πολιτογραφήθηκε Βρετανός πολίτης και από Kürti έγινε Kurti. Το πρώτο του έργο κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν ο σχεδιασμός ενός μαγνήτη για την αφαίρεση μεταλλικών θραυσμάτων που είχαν σφηνωθεί στο κρανίο τραυματισμένων στρατιωτών. Δεν υπάρχουν στοιχεία αν χρησιμοποιήθηκε. Στη συνέχεια, ο Κούρτι εργάστηκε με μια ομάδα που είχε επικεφαλής τον Simon και η οποία περιελάμβανε τον Kuhn, σ' ένα έργο με το κωδικό όνομα Tube Alloys, το οποίο ασχολήθηκε με τον διαχωρισμό των ισοτόπων του ουρανίου από εξαφθοριούχο ουράνιο. Η ομάδα χρησιμοποίησε μια ιδιαίτερη τεχνική, την οποία προσπάθησε να εξελίξει μετά τον πόλεμο, στο ανανεωμένο πλέον Εργαστήριο του Clarendon, μέχρι το 1947. Στο τέλος του 1943 μια βρετανική αποστολή μετέβη στις ΗΠΑ στο πλαίσιο του αμερικάνικου ατομικού προγράμματος Manhattan Project και ο Κούρτι βρέθηκε στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια μέχρι τον Απρίλιο του 1944, εφαρμόζοντας την τεχνική διαχωρισμού των ισοτόπων του ουρανίου. 

Το εξώφυλλο της 2ης έκδοσης του βιβλίου
 "But the Crackling is Superb, An Anthology
on Food and Drink by Fellows and
Foreign Members of the Royal Society"
των Nicholas και Giana Kurti (1997).

Το 1945 ο Κούρτι πήρε πανεπιστημιακή θέση στο Κολέγιο Brasenose της Οξφόρδης στη βαθμίδα University Demonstrator, μια θέση που περιελάμβανε διαλέξεις και επίβλεψη της εργασίας των προπτυχιακών φοιτητών στα πρακτικά εργαστήρια. 

Το 1946 ο Νίκολας Κούρτι παντρεύτηκε την Giana Shipley (1913 - 2017), με την οποία απέκτησαν 2 κόρες, την Susannah και την Camilla (1952 - 2016).

Ο Κούρτι συνέχισε στο Clarendon την εργασία του στην βελτίωση της τεχνικής για την επίτευξη χαμηλών θερμοκρασιών. Το 1956 είχε την μεγάλη ικανοποίηση να δει στο Βιβλίο Ρεκόρ Γκίνες ότι "το πιο κρύο σημείο στη Γη" ήταν στην Parks Road της Οξφόρδης (η θέση του Εργαστηρίου Clarendon), αφού εκεί η ομάδα του πέτυχε θερμοκρασία ανάμεσα στο ένα και στα δύο εκατομυριοστά του βαθμού Κέλβιν. Αυτό το ρεκόρ χαμηλής θερμοκρασίας κράτησε για τα επόμενα δεκαοκτώ χρόνια. Μάλιστα το 1960, το Βρετανικό τηλεοπτικό πρόγραμμα Tomorrow's World παρουσίασε το πείραμα ζωντανά με επιτυχία.

Το 1956 έγινε δεκτός στη Royal Society (Βασιλική Ένωση) στην οποία υπήρξε δραστήριο μέλος. Υπηρέτησε ως αντιπρόεδρος της Ένωσης από το 1965 μέχρι το 1967. Το 1969 η Royal Society τον βράβευσε με το Μετάλιο Hughes.

Το 1967 έγινε καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι τη συνταξιοδότησή του το 1975. Έχοντας συνδέσει το μεγαλύτερο μέρος της ακαδημαϊκής ζωής του  με το Κολέγιο Brasenose, ανακηρύχτηκε σε καθηγητή Emeritus από αυτό. 

Οι δύο δημιουργοί της Μοριακής Γαστρονομίας 
Νίκολας Κούρτι και Hervé This.

Ο Νίκολας Κούρτι ήταν ένας άνθρωπος με χιούμορ, μια ιδιαίτερη φιγούρα, "ο άνθρωπος που πάντα θα θέλατε ο καλεσμένος σας σ' ένα δείπνο να έχει κάτσει δίπλα του και τον οποίο ο καλεσμένος σας θα θυμόταν με αγάπη πολύ αργότερα". 

Από πολύ νωρίς ο Κούρτι είχε δείξει ιδιαίτερη ικανότητα να οργανώνει πολύ επιτυχημένα γεύματα ή δείπνα στο σπίτι του για τους φίλους ή τους φοιτητές του. Μάλιστα, ο χώρος του πανεπιστημίου στην πραγματικότητα αποτελούσε γι' αυτόν ένα προνομιακό πεδίο γαστριμαργικής δράσης, αφού είχε την ευκαιρία να συναναστρέφεται πολύ και ποικίλο κόσμο, είτε μέσα από την καθημερινή πανεπιστημιακή ζωή είτε σε έκτακτες περιπτώσεις, όπως συνέδρια ή φιλοξενία ξένων αποστολών. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω περιστατικό που συνέβη το 1951, λίγα χρόνια μετά τον πόλεμο, που ήταν δύσκολο να βρεθεί ποικιλία τροφίμων στην Αγγλία. Στη διάρκεια ενός Διεθνούς Συνεδρίου για Φυσική Χαμηλών Θερμοκρασιών στην Οξφόρδη, ο Κούρτι ήταν υπεύθυνος για την διοργάνωση του δείπνου των συμμετεχόντων και αποφάσισε το μενού να περιλαμβάνει τυπικά αγγλικά τυριά. Ένα από αυτά έπρεπε να είναι το τυρί Wensleydale, που όμως ήταν δυσεύρετο και διαθέσιμο μόνο στο Γιορκσάιρ, τον τόπο παραγωγής του. Αυτό δεν πτόησε τον Κούρτι. Επικοινώνησε με το τοπικό Ινστιτούτο Γυναικών και πήρε το τυρί που ήθελε ανταλλάσσοντάς το με φτερά παγωνιού, τα οποία χρειάζονταν για να τα χρησιμοποιήσουν σε μια επίδειξη στο κοντινό φεστιβάλ του Bolton Castle. Ο Κούρτι αγόρασε τα φτερά από το Trout Inn στο Godstow, λίγο έξω από την Οξφόρδη, όπου τα παγώνια ήταν σε αφθονία!

Ο Νίκολας Κούρτι στο Εργαστήριο Clarendon.

Το 1975, με βάση εθιμικό κανόνα που υπήρχε στο πανεπιστήμιο, οι συνταξιούχοι καθηγητές μπορούσαν να αναλάβουν κάποια θέση σε γειτονικό τμήμα. Έτσι, με πρόσκληση από το Τμήμα Μηχανικών Επιστημών, ο Κούρτι απέκτησε γραφείο και ουσιαστικά επέστρεψε στο Εργαστήριο Clarendon στο οποίο παρέμεινε μέχρι το 1995. Κάθε πρωί στις 8 ξεκινούσε από το σπίτι του για να προλάβει να πιει τον καφέ με τους στενούς συναδέλφους του στο γραφείο. Το μεσημέρι γευμάτιζε στην τραπεζαρία του Κολεγίου Brasenose κι εκεί οι μάγειροι ήξεραν ότι το ντρέσιγκ της σαλάτας ήταν αποκλειστική ευθύνη του Νίκολας. Το απόγευμα επέστρεφε στο σπίτι του που ήταν σε απόσταση δύο μιλίων. Όλες τις διαδρομές του τις άκανε με το ποδήλατό του, έχοντας κερδίσει τον τίτλο του "πιο αργού ποδηλάτη" στην Οξφόρδη!

Με την μουσική που αγαπούσε από παιδί είχε κρατήσει μια αρκετά καλή σχέση παίζοντας πιάνο και παρακολουθώντας όπερες στο γειτονικό Glyndebourne. Όμως η μεγάλη του αγάπη ήταν η μαγειρική. Έχοντας εικόνες της μητέρας του που ασχολείτο με την μαγειρική, είχε την ευκαιρία να ασκηθεί στο Παρίσι και στο Βερολίνο όπου έμενε μόνος του και στη συνέχεια του έγινε χόμπι.

Ο Νίκολας Κούρτι είχε ως πρότυπό του τον Sir BenjaminThompson, κόμη του Rumford, ο οποίος ήταν θεμελιωτής της  Royal Society και οπαδός για την εφαρμογή της επιστήμης στην καθημερινή ζωή. Όταν το 1968 ζητήθηκε από τον Κούρτι να δώσει διάλεξη σ' ένα από τα τακτικά Απογευματινά Μαθήματα Παρασκευής στο Royal Institution, το θέμα που επέλεξε ήταν "Ο φυσικός στην κουζίνα". 

Ο Νίκολας Κούρτι το 1969.

Ο Κούρτι ήταν αυτός που εισήγαγε τη χρήση υποδερμικής σύριγγας για την μετάγγιση υγρών. Π.χ. την μετάγγιση ρούμι ή μπράντυ σε χριστουγεννιάτικες πίτες ή φρέσκου χυμού ανανά σε φιλέτο χοιρινού κρέατος για να μαλακώσει, επειδή περιέχει το πρωτεολυτικό ένζυμο βρομελίνη (bromelin).

Το 1986 ο Κούρτι έγραψε στα μέλη και στα ξένα μέλη της Royal Society ζητώντας εάν θα "συνέβαλαν σε μια ανθολογία συνταγών, απόψεων για το μαγείρεμα, νέων ιδεών κ.λπ. ...οτιδήποτε αφορούσε φαγητό και ποτό θα ήταν αποδεκτό, από το πολύπλοκο έως το επιπόλαιο, από το γελοίο ως το πιο σημαντικό". Η σύζυγός του Giana κι αυτός επεξεργάστηκαν τις απαντήσεις και το 1988 τις δημοσίευσαν σ' έναν τόμο με τίτλο "But the Crackling is Superb, An Anthology on Food and Drink by Fellows and Foreign Members of the Royal Society" ("Αλλά το κριτσάνισμα είναι υπέροχο, Μια ανθολογία  φαγητού και ποτού από τα μέλη και τα ξένα μέλη της Βασιλικής Ένωσης".

Το ενδιαφέρον του Κούρτι για την εφαρμογή της επιστήμης στην μαγειρική τέχνη αποτέλεσε το έναυσμα της συνεργασίας του με τον Hervé This (Benckhard) του Collège de France. Οι δυο τους  συνεργάστηκαν για την οργάνωση μιας σειράς Διεθνών Εργαστηρίων στην μοριακή και φυσική γαστρονομία στο Erice της Σικελίας, στο Ettore Majorana Κέντρο Επιστημονικού Πολιτισμού. Το πρώτο εργαστήριο γαστρονομίας στο Erice έγινε τον Αυγουστο 1992. Το τέταρτο εργαστήριο που πραγματοποιήθηκε το 1999, ήταν αφιερωμένο στη μνήμη του Νίκολας Κούρτι.

Στο Γαστρονομικό Συμπόσιο της Οξφόρδης το 1985.
(Από αρ.) Elizabeth Cawdry Thomas, Harold McGee, Sharon Long,
Astri Riddervold και Νίκολας Κούρτι.

Ο Κούρτι ποτέ δεν ξέχασε την γενέτειρά του Ουγγαρία την οποία επισκεπτόταν συχνά. Είχε πει χαρακτηριστικά: "Είμαι χαρούμενος που γεννήθηκα και μεγάλωσα ως Ούγγρος - και είμαι χαρούμενος και πάρα πολύ ευγνώμων που μπόρεσα στο σπίτι μου στην Οξφόρδη και στη Βρετανία να κάνω γνωστή τη χώρα μου".

Καθώς ο Νίκολας Κούρτι πλησίαζε τα ενενήντα, έκανε επέμβαση αντικατάστασης ισχίου με επιτυχία, αλλά διαγνώστηκε με καρκίνο. Συνέχισε τις επισκέψεις του στο εργαστήριο, αλλά πλέον με το λεωφορείο. Έξι μήνες αργότερα χρειάστηκε αντικατάσταση και του άλλου ισχύου και όταν ρωτήθηκε αν θα το έκανε, απάντησε με τον δικό του τρόπο: "Οργανώστε το πάρτι για τα ενενηκοστά γενέθλιά μου και τότε θα σας πω τι θα κάνω". Μετά από αναβολή, στις 10 Οκτωβρίου 1998, οργανώθηκε στο Wadham College το το πάρτι για την επέτειο των 90 χρόνων του Νίκολας Κούρτι με την παρουσία εβδομήντα φίλων και συναδέλφων του. Τότε ήταν που έκανε και την τελευταία ομιλία του.

Μερικές εβδομάδες αργότερα, στις 24 Νοεμβρίου 1998, ο Νίκολας Κούρτι πέθανε στην Οξφόρδη. Στις 27 Μαρτίου 1999, στο Θέατρο Sheldonian της Οξφόρδης πραγματοποιήθηκε αναμνηστική συνάντηση φίλων από τη Βρετανία, την Ουγγαρία, την Γαλλία και τις ΗΠΑ. Στην 91η επέτειο από τη γέννησή του, η στάχτη του μεταφέρθηκε και ενταφιάστηκε  στο Εθνικό Νεκροταφείο της Ουγγαρίας (Kerepesi Cemetery), στη Βουδαπέστη.

Στο Erice της Σικελίας το 1995. (Από αρ.) Hervé This, Pierre-Gilles
de Gennes, Nicholas Kurti, Raymond Blanc και Harold McGee.

Στη διάρκεια της ζωής του ο Νίκολας Κούρτι τιμήθηκε με βραβεία, όπως το Holweck Prize (1955) από τη Physical Societies of Paris and London, το Fritz London Award (1957) από το Arthur D. Little Foundation, έγινε τιμητικά μέλος πολλών επιστημονικών ιδρυμάτων (Société Française de Physique, Institute of Metals,  American Academy of Arts and Sciences,  Hungarian Academy of Sciences), δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής στο City College της Νέας Υόρκης (1963) και στο University of California, Berkeley (1964). Από το 2005, η nanoscience της Oxford Instruments προσφέρει το βραβείο Nicholas Kurti Science Prize for Europe σε νέους επστήμονες για έρευνα στη φυσική χαμηλών θερμοκρασιών ή στη φυσική ισχυρών μαγνητικών πεδίων. 

Τα αρχεία του Νίκολας Κούρτι βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη Βodleian, στην Οξφόρδη.

Η σύζυγος του Νίκολας, Giana Kurti, πέθανε στην Οξφόρδη στις 3 Ιουνίου 2017, σε ηλικία 104 ετών.

• Η δημοσίευση στο περιοδικό Physics Today με την εργασία του Νίκολας Κούρτι για την "Χαμηλότερη θερμοκρασία στον κόσμο" (1 Οκτωβρίου 1960, τόμος 13, τεύχος 10, σελ. 26).

• Κείμενο του Hervé This για την συνεισφορά του Νίκολας Κούρτι στην μοριακή γαστρονομία.

• Δύο συνεντεύξεις του Νίκολας Κούρτι στον Charles Weiner στο πλαίσιο της Oral History της AIP, στις 11 Σεπτεμβρίου 1968 (1ο μέρος) και στις 22 Νοεμβρίου 1972 (2ο μέρος).

• Παρουσίαση της ομιλίας "The physicist in the Kitchen" ("Ο φυσικός στην κουζίνα") στη Royal Society (Παρασκευή, 14 Μαρτίου 1969).

• Ο εορτασμός των γενεθλίων της Giana Kurti για τα 100 χρόνια της, από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης (15 Απριλίου 2013). 

• "4 λεπτά και 33 δευτερόλεπτα". Μια μουσική σύνθεση του John Cage, "σχετική" με τις πολύ μικρές θερμοκρασίες.

• Νεκρολογία για τον Νίκολας Κούρτι στο περιοδικό Nature.

• Σοκολάτα και μανταρίνι, μια συνταγή από την ομάδα του Heston Blumenthal, αφιερωμένη στον νονό της μοριακής γαστρονομίας, Νίκολας Κούρτι.

• Βίντεο για "Μοριακή Κουζίνα και Σύγχρονη Γαστρονομία", από MagiaCookTv.

• Μπορείτε να κατεβάσετε αντίγραφο της 1ης έκδοσης του βιβλίου "But the Crackling is Superb, An Anthology on Food and Drink by Fellows and Foreign Members of the Royal Society" από εδώ.

Πηγή: Today in Science History,  Royal Society,  atomic heritage,  wikipedia,  nature,  curiouscook

"Ανάκλαση και Διάθλαση του Φωτός" σε pptx.

Φυσική B' Λυκείου Γενικής Παιδείας

Στις 40 διαφάνειες της ανάρτησης υπάρχει παρουσίαση της θεωρίας μέσα από ένα συνδυασμό κειμένου, εικόνων και υπερσυνδέσεων. Όποια λέξη ή φράση εμφανίζεται υπογραμμισμένη σε μια διαφάνεια, σημαίνει πως έχει υπερσύνδεση. 

Παρακάτω δίνω ορισμένες οδηγίες για την καλύτερη λειτουργία και χρήση των διαφανειών μιας παρουσίασης pptx. Αυτό θα γίνεται σε κάθε παρόμοια ανάρτηση.

Όταν το pptx είναι σε κατάσταση προβολής, βάζοντας το δείκτη του ποντικιού στην υπογραμμισμένη λέξη ή φράση, εμφανίζεται το "χεράκι", οπότε κάνοντας αριστερό κλικ εκεί, οδηγείστε συνήθως σε μια προσομοίωση ή βίντεο που έχει σχέση κι εξυπηρετεί την καλύτερη κατανόηση του συγκεκριμένου μαθήματος. Γι' αυτή τη διαδικασία χρειάζεται να υπάρχει σύνδεση με το διαδίκτυο.

Μετά την ανάπτυξη της θεωρίας, δίνονται διαδικτυακές διευθύνσεις-παραπομπές, όπου μπορείτε να βρείτε επιπλέον χρήσιμο εκπαιδευτικό υλικό προερχόμενο από συναδέλφους και εκπαιδευτικά ιδρύματα.

Στις τελευταίες διαφάνειες κάθε ανάρτησης υπάρχουν ερωτήσεις (διαφόρων τύπων) και ασκήσεις σχετικές με το θέμα της ανάρτησης. 

Οι αναρτήσεις pptx μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα από κάθε συνάδελφο, αρκεί να έχει κατεβάσει στον υπολογιστή του κάποιο πρόγραμμα που υποστηρίζει το powerpoint (Office ή κάτι άλλο). 

Για την παρουσίαση κάθε διαφάνειας έχω επιλέξει κάποιο χρονισμό. Γι' αυτό ο (η) χρήστης του υλικού καλό θα ήταν να έχει μελετήσει με προσοχή τον τρόπο που το κείμενο και οι εικόνες αλληλοδιαδέχονται, πριν το χρησιμοποιήσει. 

Υπάρχει περίπτωση κάποια σύμβολα να μην προβάλλονται σωστά στην οθόνη του δικού σας υπολογιστή. Ο πιο πιθανός λόγος γι' αυτό είναι η διαφορετική έκδοση του Office (pptx). Χρησιμοποιώ το MS Office 2016. 

Οι αναρτήσεις δεν είναι κωδικοποιημένες, για να μπορεί ο (η) συνάδελφος να επιφέρει αλλαγές που κρίνει ότι βελτιώνουν την εκπαιδευτική προσέγγιση του θέματος. Η αναφορά από τον (την) χρήστη, του ονόματός μου ως δημιουργού της παρουσίασης, θα με τιμούσε ιδιαίτερα! 

Εννοείται, ότι η χρήση κάθε ανάρτησης pptx δεν αφορά την εμπορική εκμετάλλευσή της. 

Μπορείτε να κατεβάσετε το αρχείο pptx "ΑΝΑΚΛΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΘΛΑΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ" από   ΕΔΩ   ή   ΕΔΩ.

Καλή συνέχεια στις προσπάθειές σας.