 |
| 1897, ο Paul Langevin στο Κέιμπριτζ. |
Σαν σήμερα, στις 23 Ιανουαρίου 1872, γεννήθηκε στη Μονμάρτρη, στο "Bateau Lavoir", ο Paul Langevin (Πολ Λανζεβέν), που υπήρξε εμβληματική φιγούρα στο χώρο της επιστήμης στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Διαδραμάτισε βασικό ρόλο σε όλες τις μεγάλες επιστημονικές ανακαλύψεις της εποχής του: σχετικότητα, κβαντική μηχανική και στατιστική φυσική.
Αφού τελείωσε το Σχολείο Lavoisier, σπούδασε πρώτα στην "Ecole de Physique et Chimie Industrielles" (ESPCI) (1889 - 1891) στο Παρίσι και στη συνέχεια στην "Ecole Normale Supérieure" (1894 - 1897).
Στην περίοδο 1898 - 1899, δούλεψε στο εργαστήριο Cavendish στο Κέιμπριτζ, δίπλα στον J. J. Thomson, την εποχή που ο τελευταίος εργαζόταν στην ανακάλυψη του ηλεκτρονίου.
Το 1902, με την εποπτεία του Pierre Curie, παρουσίασε στη Σορβόννη τη διδακτορική του διατριβή για τα ιονισμένα αέρια, ένα θέμα για το οποίο είχε αρχίσει να εργάζεται όσο ήταν ακόμη στο Κέιμπριτζ.
 |
| Albert Einstein, Paul Ehrenfest, Paul Langevin, Heike Kamerlingh Onnes και Pierre Weiss στο σπίτι του Ehrenfest στο Leiden. |
Λίγες εβδομάδες αργότερα κλήθηκε να αντικαταστήσει τον καθηγητή Eleuthère Mascart στα μαθήματα Φυσικής που είχε στο Collège de France. Το γεγονός αυτό του έδωσε την ευκαιρία να βρεθεί ανάμεσα σε διακεκριμένα μέλη της επιστημονικής κοινότητας στο Παρίσι, σε ηλικία μόλις 30 ετών.
Το 1905, έγινε καθηγητής Φυσικής στο ESPCI, στο οποίο αργότερα έγινε διευθυντής σπουδών για 16 χρόνια, από το 1909 έως το 1925.
Το 1909, τοποθετήθηκε καθηγητής στο "Collège de France".
Συμμετέχοντας δραστήρια στις Συναντήσεις Φυσικής Solvay από την πρώτη φορά το 1911, εκλέχτηκε ως μέλος της επιστημονικής επιτροπής το 1921 και έγινε πρόεδρος το 1927, διαδεχόμενος τον Hendrik Lorentz.
Η επιστημονική εργασία του Langevin ήταν πολύ πλούσια και κάλυπτε διάφορους τομείς της Φυσικής.
Το 1905, έδωσε μια θεωρητική εξήγηση στο πειραματικό αποτέλεσμα που είχε καταλήξει από το 1895 ο Pierre Curie για τα παραμαγνητικά υλικά: ότι, η μαγνητική ευαισθησία των παραμαγνητικών υλικών είναι ανάλογη του 1/Τ, όπου Τ η απόλυτη θερμοκρασία. Υπέθεσε ότι κάθε άτομο ή μόριο φέρει μια μαγνητική ροπή και ότι η μαγνήτιση προέρχεται από έναν ανταγωνισμό μεταξύ της δράσης του μαγνητικού πεδίου και την τυχαία θερμική κίνηση. Χρησιμοποιώντας τον παράγοντα Boltzmann (e-E/kT) βρήκε εύκολα τον νόμο 1/Τ.
Τον επόμενο χρόνο 1906, ο Pierre Weiss, ακολουθώντας το μοντέλο του Langevin, μπόρεσε να εξηγήσει τον σιδηρομαγνητισμό.
 |
| Ο Langevin το 1922. |
Το 1908 ο Langevin πρότεινε μια νέα προσέγγιση στη μελέτη της κίνησης Brown (κίνηση κολλοειδών σωματιδίων σε υγρό), από αυτή που είχε κάνει ο Αϊνστάιν το 1905 και κατέληξε στην "εξίσωση Langevin", που ακόμα και σήμερα χρησιμοποιείται από τους βιοφυσικούς για να μελετήσουν βιολογικά υγρά που περιέχουν πολλά σωματίδια σε εναιώρημα.
Σύμφωνα με τον βοηθό του Edmond Bauer, ο Langevin είχε την ιδέα να συσχετίσει την αδρανειακή μάζα με την ενέργεια των φωτονίων ή των ηλεκτρονίων, ήδη από το 1904. Είχε προτείνει ότι η μάζα θα έπρεπε να είναι ίση με Ε/c2.
Ποτέ δεν δημοσίευσε αυτόν τον τύπο και έτσι, αναγνωρίστηκε πλήρως στον Αϊνστάιν η διατύπωση της ειδικής θεωρίας της σχετικότητας.
Ήδη από την περίοδο 1910 - 11, είχε αφιερώσει τα μαθήματά του στο Collège de France στη διδασκαλία της σχετικότητας. Έδωσε πολλές διαλέξεις γι' αυτό το θέμα και πρότεινε το περίφημο "παράδοξο του ταξιδιού των διδύμων" για την παρουσίαση της έννοιας της διαστολής χρόνου.
Κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Langevin, εργαζόμενος με τον μηχανικό Constantin Chilowski, δημιούργησε το "Sonar", που επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για την ανίχνευση υποβρυχίων, λειτουργώντας μέσα από την ανάκλαση των υπερηχητικών κυμάτων. Η εφεύρεση στηριζόταν στις μελέτες του Pierre και του Jacques Curie στον πιεζοηλεκτρισμό.
Το 1916 και το 1917, ο Langevin και ο Chilowsky πήραν δύο διπλώματα ευρεσιτεχνίας από τις ΗΠΑ, για τον πρώτο υπερηχητικό ανιχνευτή υποβρυχίων. Η επιτυχημένη εφαρμογή του Langevin στη χρήση του πιεζοηλεκτρικού φαινομένου, βοήθησε στην παραπέρα ανάπτυξη μεθόδων ανίχνευσης υποβρυχίων. Το 1916, ο Λόρδος Ernest Rutherford μαζί με τον πρώην φοιτητή του Robert William Boyle, ανακοίνωσαν την κατασκευή ενός πιεζοηλεκτρικού ανιχνευτή χαλαζία για ανίχνευση υποβρυχίων.
Λίγο μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Langevin κάλεσε τον Αϊνστάιν να μιλήσει στο Collège de France, μια τολμηρή ενέργεια ως προς ένα Γερμανό επιστήμονα, εκείνη την εποχή. Τελικά, ο Αϊνστάιν κατάφερε να πραγματοποιήσει αυτή την επίσκεψη μόλις το 1922, με τις διαλέξεις του να έχουν τεράστιο αντίκτυπο.
Ο Langevin, μέχρι το τέλος της ζωής του, παρέμεινε πολύ καλός φίλος με τον Αϊνστάιν, ο οποίος, αποτίοντας φόρο τιμής σ' αυτόν, έγραψε το 1947 στην επιθεώρηση "La Pensée": "Φαίνεται σίγουρο ότι (ο Langevin) θα είχε αναπτύξει την ειδική θεωρία της σχετικότητας αν δεν είχε γίνει κάπου αλλού. είχε ήδη αναγνωρίσει με σαφήνεια τα κύρια σημεία της.
Το 1934 εξελέγη ως μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας των Επιστημών.
Στις 30 Οκτωβρίου 1940, ο Langevin συνελήφθη στο ESPCI από τους Γερμανούς και μπήκε στη φυλακή για λίγες εβδομάδες πριν τεθεί σε κατ' οίκον περιορισμό στην Troyes (Τρουά).
Τον Μάιο του 1944 ο Langevin απέδρασε στην Ελβετία με μια πλαστή ταυτότητα που του προμήθευσε ο Frédéric Joliot-Curie, με το όνομα Léon Philippe Pinel.
 |
| Το ψεύτικο διαβατήριο με το οποίο ο Langevin διέφυγε στην Ελβετία το 1944. |
Μετά την ήττα του ναζιστικού καθεστώτος και την απελευθέρωση της Γαλλίας, ο Langevin επέστρεψε στις δραστηριότητές του στο ESPCI και στο Collège de France.
Το 1945 έγινε πρόεδρος της γαλλικής οργάνωσης "Ligue des Droits de l' Homme" ("Σύνδεσμος των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων"), διαδεχόμενος τον Victor Basch, αλλά και μέλος της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας της Ακαδημίας Επιστημών, μαζί με τον Frédéric Joliot-Curie και τον Louis de Broglie.
Το επόμενο έτος, έγινε βοηθός εκπρόσωπος για τη Γαλλία στην UNESCO.
Ο Paul Langevin πέθανε στις 30 Οκτωβρίου 1946. Στις 19 Δεκεμβρίου 1948 οργανώθηκε εθνική κηδεία όταν οι στάχτες του Paul Langevin και του Jean Perrin μεταφέρθηκαν στο Panthéon, στο Παρίσι.
Το 1911, ξέσπασε στο Παρίσι ένα σκάνδαλο από την ερωτική σχέση ανάμεσα στον Paul Langevin και την Marie Curie.
H Curie ήταν ήδη χήρα από πενταετίας, μετά τον θάνατο του συζύγου της Pierre το 1906 σε δυστύχημα.
Ο Langevin ήταν παντρεμένος με 4 παιδιά, σ' ένα γάμο που είχε προβλήματα. Η σύζυγός του παραπονιόταν ότι ο Paul ασχολείτο μόνο με την επιστήμη του και καθόλου με την οικογένειά του.
Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του 1911, καθώς οι φήμες για τη σχέση μεταξύ Curie και Langevin άρχισαν να εξαπλώνονται, η κυρία Langevin άρχισε τη διαδικασία για την έκδοση διαζυγίου.
 |
| Πρώτη σειρά: Marie Curie και Paul Langevin. |
Το φθινόπωρο της ίδιας χρονιάς οι Curie, Langevin και άλλοι 20 κορυφαίοι φυσικοί συμμετείχαν σε διεθνές συνέδριο στις Βρυξέλλες (1η Συνάντηση Solvay). Εκείνη την εποχή ο γαλλικός τύπος δημοσίευσε τις προσωπικές επιστολές που είχαν ανταλλάξει οι Curie και Langevin (είχαν περιέλθει στην κατοχή της κ. Langevin, αφού αφαιρέθηκαν από συρτάρι του γραφείου της Curie).
"Η χήρα ατιμάζει το καλό όνομα του αποθανόντος συζύγου της". Αυτή ήταν μόνο μία από τις κατηγορίες που είχαν αποδοθεί στην Curie κατά τη διάρκεια της απουσίας της στο Βέλγιο. Αναζωπυρώνοντας το ψέμα ότι η Curie ήταν εβραία, μερικές αντισημιτικές εφημερίδες καταδίκαζαν την καταστροφή που προξενούσε σ' έναν καλό Γάλλο, ένας ξένος εβραϊκός εχθρός.
Άλλοι δημοσιογράφοι διέδιδαν ψευδείς υπαινιγμούς ότι η υπόθεση της Curie με τον Langevin είχε αρχίσει, ενώ ο Pierre ήταν ακόμα ζωντανός και αυτό ήταν που τον οδήγησε σε αυτοκτονία από απόγνωση.
Κατά την επιστροφή της στη Γαλλία, η Curie βρήκε έναν οργισμένο όχλο συγκεντρωμένο μπροστά από το σπίτι της στο Sceaux, τρομοκρατώντας την 14χρονη Irene και την 7χρονη Eve. Έτσι, η μάνα με τις δύο κόρες της έπρεπε να καταφύγουν στο σπίτι φίλων τους στο Παρίσι, μέχρι να ηρεμήσει η κατάσταση.
Και βέβαια, ο Langevin και ένας δημοσιογράφος που είχε γράψει επιτιμητικά για την Curie, πήραν μέρος σε μονομαχία για λόγους τιμής, ευτυχώς αναίμακτη.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου