Σαν σήμερα... 1948, γεννήθηκε ο θεωρητικός φυσικός Δημήτρης Νανόπουλος.

Δημήτρης Νανόπουλος

Σαν σήμερα, στις 13 Σεπτεμβρίου 1948, βράδυ Δευτέρας, γεννήθηκε στο μαιευτήριο "Έλενα" στην Αθήνα, ο Δημήτρης Νανόπουλος, διακεκριμένος θεωρητικός φυσικός και ακαδημαϊκός.

Τότε, η οικογένειά του ζούσε στο Χαρβάτι (σημερινή Παλλήνη) σ' ένα σπίτι που τους είχε παραχωρήσει ένας φίλος του πατέρα του. Ο πατέρας του, Βάιος, είχε γεννηθεί στο Σέλτση (ένα από τα 8 χωριά του Πωγωνίου) της Β. Ηπείρου και το αρχικό επίθετο του παππού του ήταν Νάκας που το 1914 το έκανε Νανόπουλος, επειδή ακουγόταν πιο ελληνικό. Ο πατέρας του εργαζόταν ως γαλακτοκόμος στο νοσοκομείο  "Ευαγγελισμός".      

Αφού τελείωσε το Δημοτικό σχολείο στο Χαρβάτι, παρακολούθησε τις 4 πρώτες τάξεις του Γυμνασίου στο Γυμνάσιο Ζωγράφου, απ' όπου αποφάσισε να φύγει στην 5η Γυμνασίου για το 3ο Γυμνάσιο της Αθήνας στους Αμπελοκήπους, λόγω προβλήματος που προέκυψε με τον καθηγητή του των Θρησκευτικών.

Το 1966 εισήχθη στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου αποφοίτησε το 1971 και αναχώρησε για μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ στην Αγγλία. 

Τον Ιούλιο του 1972 δημοσίευσε την πρώτη του εργασία με τους Alex Love και Graham Ross, ενώ το επόμενο διάστημα ακολούθησαν 12 ακόμη εργασίες. 

Το 1973 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στη Φυσική Υψηλών Ενεργειών με την καθοδήγηση (supervisor) του καθηγητή Norman Dombey.

Mary Gaillard, John Ellis και Δημήτρης Νανόπουλος.

Μετά από πρόσκληση του CERN, από το 1973 μέχρι το 1975, πέρασε εκεί την πρώτη του θητεία. Εκεί βρισκόταν στις 24 Οκτωβρίου 1975, όταν μαζί με τον John Ellis και την Mary Gaillard ολοκλήρωσαν την εργασία τους με τίτλο "A phenomenological profile of the Higgs boson" ("Ένα φαινομενολογικό προφίλ του μποζονίου Higgs"). Η εργασία (EGN - από τα αρχικά των ονομάτων τους) δημοσιεύτηκε το 1976. 

Η επικεφαλίδα της εργασίας EGN.

Αυτή ήταν η εργασία στην οποία αναφέρθηκε ο Peter Higgs στις 10 Δεκεμβρίου 2013, κλείνοντας την ομιλία του κατά την παραλαβή του βραβείου Nobel Φυσικής 2013.

"... το 1976 οι Ellis, Gaillard και Νανόπουλος παρότρυναν τους πειραματικούς φυσικούς του CERN να αναζητήσουν το μποζόνιο Higgs όπως το προέβλεπε η θεωρία. Ήταν η αρχή μιας μεγάλης πειραματικής έρευνας, η οποία κορυφώθηκε με την ανακοίνωση του CERN τον Ιούλιο του 2012". 

Ο Δημήτρης Νανόπουλος με τον Steven Weinberg στο Harvard.

Το 1976 βρέθηκε για λίγους μήνες ως ερευνητής στο Εργαστήριο Θεωρητικής Φυσικής της École Normale Supérieure στο Παρίσι. Το επόμενο διάστημα 1976-1977 εργάστηκε ως ερευνητικός εταίρος στο τμήμα Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στις ΗΠΑ.

Την επόμενη διετία 1977-1979, μετά από πρόσκληση του καθηγητή Sheldon Lee Glashow, εργάστηκε ως ερευνητικός εταίρος στο Εργαστήριο Φυσικής Lyman του Πανεπιστημίου Harvard.  
Tο 1978, ευρισκόμενος στο Harvard, έγραψε με τους H. Georgi, S. Glashow και M. Machacek την εργασία: "Higgs Bosons from Two-Gluon Annihilation in Proton-Proton Collisions" ("Τα μποζόνια Higgs από την εκμηδένιση δύο γλουονίων στις συγκρούσεις πρωτονίου-πρωτονίου) (Physical Review Letters 40, 692 - 13 Μαρτίου 1978), όπου πρότειναν έναν τρόπο παραγωγής του μποζονίου Higgs. Η εργασία αυτή ήταν συνέχεια της ΕGN που είχε γίνει στο CERN. 
Το 2011, αυτή η μέθοδος χρησιμοποιήθηκε στο CERN για την ανίχνευση του μποζονίου Higgs.

Το 1980 στο Ερευνητικό Κέντρο Ettore Majorana στο Τραπάνι της Ιταλίας.

Ακολούθησε η επιστροφή του στο ερευνητικό προσωπικό Θεωρητικής Φυσικής του CERN στο διάστημα 1979-1986, για να προαχθεί τον Ιούλιο 1986 στη θέση του Φυσικού ανώτερης βαθμίδας.
Τη διετία 1986-1988 επέστρεψε στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν ως καθηγητής πλέον.

Το 1989 γίνεται καθηγητής στο τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου TEXAS A & M και από τότε μέχρι σήμερα συνέδεσε την καριέρα του και την επιστημονική του πρόοδο κυρίως με αυτό το πανεπιστήμιο. Από το 2002 κατέχει την έδρα Mitchell/Heep της Φυσικής Υψηλών Ενεργειών. 

Από το 1996 μέχρι σήμερα είναι Διευθυντής του World Laboratory Research Center στην αστροσωματιδιακή φυσική (HARC).

Το κύριο ερευνητικό του έργο ανήκει στο πεδίο της σωματιδιακής φυσικής (ή φυσική υψηλών ενεργειών) και της κοσμολογίας, ενώ στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα ανήκουν και η δημιουργία μιας ενοποιημένης θεωρίας όλων των δυνάμεων της φύσης, η θεωρία του Παντός, η υπερσυμμετρία, η υπερβαρύτητα, οι θεωρίες υπερχορδών και η βιοφυσική.

Ευάγγελος Γαζής, Peter Higgs και Δημήτρης Νανόπουλος στο Διεθνές Θερινό
 Σχολείο Σωματιδιακής Φυσικής, στο Erice της Σικελίας (Αύγουστος 2008).

Έχει συγγράψει πάνω από 680 πρωτότυπες εργασίες, όλες δημοσιευμένες σε περιοδικά με κριτές και υψηλό παράγοντα επιρροής, συμπεριλαμβανομένων 15 βιβλίων. Έχει πάνω από 45.290 ετεροαναφορές (δείκτης h = 102) και από το 2004 έγινε ο 4ος σε παραπομπές φυσικός υψηλών ενεργειών, σύμφωνα με την κατάταξη της βάσης δεδομένων SPIRES-HEP.

Σύμφωνα με τον John Ellis, ο όρος Grand Unified Theories (GUT- Μεγάλη Ενοποιημένη Θεωρία) που χρησιμοποιείται στη Φυσική των Υψηλών Ενεργειών, οφείλεται στον Δημήτρη Νανόπουλο και τον πρωτοχρησιμοποίησε σε εργασία του που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 1978 (Harvard Preprint HUTP-78/A062). 

Έχει δεχθεί πλήθος τιμητικών διακρίσεων από την Ελληνική πολιτεία και τον επιστημονικό κόσμο.
Το 1988 έγινε εταίρος της American Physical Society (APS) και το 1992 μέλος της Ιταλικής Εταιρείας Φυσικής (SIF).
Το 1996 του απονεμήθηκε ο Tαξιάρχης του Τάγματος της Τιμής της Ελληνικής Δημοκρατίας. 
Το 1997 εκλέχθηκε τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών στην έδρα της Θεωρητικής Φυσικής. 
Το 1999 του απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο από το Gravity Research Foundation (Ίδρυμα Ερευνών της Βαρύτητας), κάτι που επαναλήφθηκε το 2005.
Το 2006 του απονεμήθηκε το διεθνές βραβείο του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης, ενώ το 2009 τιμήθηκε με το βραβείο Ενρίκο Φέρμι της Ιταλικής Εταιρείας Φυσικής 
"για τη σημασία των θεωρητικών αποτελεσμάτων του στη μελέτη των καθολικών και τοπικών συμμετριών στις θεωρίες πεδίων και υπερχορδών και για την ανακάλυψη των θεμελιωδών φαινομενολογικών ιδιοτήτων της Μεγάλης Ενοποίησης και των θεωριών των υπερχορδών".

Με τη σύζυγό του Μυρτώ.

Από το 2005 έως το 2006 υπήρξε Εθνικός Εκπρόσωπος της Ελλάδος στον ESA (Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος).

Υπήρξε Εθνικός Εκπρόσωπος της Ελλάδος στο CERN επί 8,5 χρόνια συνολικά (Ιανουάριος 2005 - Δεκέμβριος 2010 και Ιανουάριος 2013 - Ιούνιος 2015).  

Από το 2005 έως το 2009 διετέλεσε Πρόεδρος του Ε.Σ.Ε.Τ. (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας και Τεχνολογίας). 

Είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος Ωνάση.

Στις αρχές του 2014 έγινε η εγκατάστασή του ως αντιπροέδρου στην Ακαδημία Αθηνών, ενώ στις 15 Ιανουαρίου 2015 έγινε πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο Δημήτρης Νανόπουλος ανάμεσα σε καθηγήτριες του 
2ου Γυμνασίου Παλλήνης κατά την εκεί επίσκεψή του στις 15/1/19.

Παρόλα αυτά, όταν το 1998 υπήρξε πρωτοβουλία ομάδας 32 πανεπιστημιακών (κυρίως μέλη ΔΕΠ) του τμήματος Φυσικής του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών για την μετάκληση του στο συγκεκριμένο τμήμα, το ενδεκαμελές εκλεκτορικό σώμα που κλήθηκε ν' αποφασίσει απέρριψε την πρόταση με ψήφους 6-4 (ένας ήταν απών).

Το 2015 ο Δημήτρης Νανόπουλος δημοσίευσε την αυτοβιογραφία του, σε συνεργασία με τον δημοσιογράφο Μάκη Προβατά, υπό τον τίτλο "Στον τρίτο βράχο από τον ήλιο" και υπότιτλο "Μία ζωή, η επιστήμη κι άλλα παράλληλα σύμπαντα" (εκδ. Πατάκη, Αθήνα 2015).
Το βιβλίο είναι αφιερωμένο στη Μυρτώ, τη γυναίκα του.

Το εξώφυλλο της αυτοβιογραφίας του Δημήτρη Νανόπουλου.

Στα ελληνικά κυκλοφορεί ακόμη το βιβλίο "Από την Κοσμογονία στην Γλωσσογονία" που έχει γραφτεί με τη συνεργασία του Δημήτρη Νανόπουλου και του Γεωργίου Μπαμπινιώτη.

Ο Δημήτρης Νανόπουλος συμμετείχε στη συγγραφή του συλλογικού τόμου "Τζένη Καρέζη" (επιμέλεια: Θανάσης Νιάρχος, έκδοση: Ίδρυμα Τζένη Καρέζη).

• Κατάλογος εργασιών του Δημήτρη Νανόπουλου.

• Μια συνέντευξη του Δημήτρη Νανόπουλου στο Θανάση Λάλα για ΤΟ ΒΗΜΑ στις 4 Ιανουαρίου 1998  ΕΔΩ.

• Ένα ημίωρο βίντεο για τον Δημήτρη Νανόπουλο στην εκπομπή "Δημιουργώντας το αύριο" της ΕΤ1  ΕΔΩ.

• Ομιλία του Δημήτρη Νανόπουλου στη Λωζάνη με θέμα "The first 10^-30s" ("Τα πρώτα 10^-30  δευτερόλεπτα") (ΜΕΛΙΣΣΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ - Melissa pour l'Hellénisme).

• Ο λογαριασμός του Δημήτρη Νανόπουλου στο facebook  ΕΔΩ.

• Παρουσίαση του βιβλίου "Στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο" από τον ιστότοπο του tvxs. 

• Επιστολή 12 καθηγητών με επικρίσεις κατά του Δ. Νανόπουλου (η απάντηση του κ. Νανόπουλου σ' αυτή την επιστολή εμφανίζεται στην ίδια ιστοσελίδα με σύνδεσμο, που όμως δεν λειτουργεί).

• O Δημήτρης Νανόπουλος για την γυναίκα του Μυρτώ (από το blog salograia).

• Χρονογράφημα στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (19/6/1998) του δημοσιογράφου και στιχουργού  Λευτέρη Παπαδόπουλου για την απόρριψη της υποψηφιότητας του Δημήτρη Νανόπουλου από το Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ.

Πηγή:  Αυτοβιογραφία "Στον τρίτο βράχο από τον ήλιο",  Βικιπαίδεια,  Ίδρυμα Ωνάσης,