Σαν σήμερα ... 1564, γεννήθηκε ο Γαλιλαίος.

Galileo Galilei
(ελαιογραφία του Justus Sustermans, 1637 - Uffizi Gallery, Φλωρεντία).

Σαν σήμερα, στις 15 Φεβρουαρίου 1564, γεννήθηκε στην Πίζα της Ιταλίας ο Galileo Galilei (ελληνικά: Γαλιλαίος), φυσικός, μαθηματικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, που έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιστημονική αναγέννηση.
Από νωρίς έδειξε σημάδια μιας αξιοσημείωτης ιδιοφυΐας. Τα πρώτα δύο χρόνια της εκπαίδευσής του έγιναν στη Μονή Camaldolese στη Vallombrosa, έξω από τη  Φλωρεντία. Με στερήσεις της οικογένειάς του τελείωσε το σχολείο και αργότερα γράφτηκε στην Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου της Pisa. Χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του γύρισε στη Φλωρεντία όπου ζούσε η οικογένειά του.

Μπροστά στον Μεγάλο Δούκα, ο Γαλιλαίος επιδεικνύει το πείραμα
με την πτώση των σωμάτων από τον πύργο της Πίζας.
(Τέμπερα του Luigi Catani, 1816-Palazzo Pitti, Φλωρεντία)

Ένας πλούσιος οικογενειακός φίλος, ο Guidobaldo (μαρκήσιος του Del Monte), φρόντισε να βρει ο Γαλιλαίος δουλειά κάνοντας διαλέξεις περί Φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβα και αργότερα, ως επίσημος μαθηματικός στον Μεγάλο Δούκα της Τοσκάνης.

Ο Γαλιλαίος άρχισε να έχει οικονομική άνεση, αλλά πλέον δεν του έμενε καιρός να σπουδάζει Ιατρική. Η φήμη του Γαλιλαίου άρχισε να απλώνεται. Οι ευγενείς, ακόμη και βασιλείς διαφόρων χωρών της Ευρώπης παρακολουθούσαν τις διαλέξεις του και σύντομα έφτασε να ομιλεί σε ακροατήριο που το αποτελούσαν πάνω από 2.000 διακεκριμένες προσωπικότητες της Ευρώπης.

Το εξώφυλλο του βιβλίου του Γαλιλαίου με τίτλο
"Il Saggiatore" (("Ο Ανιχνευτής").
Εκδόθηκε στην Ρώμη τον Οκτώβριο 1623.

Ο Γαλιλαίος συνέβαλλε σημαντικά στην επιστημονική επανάσταση του 17ου αιώνα. Ανάμεσα σε άλλα, βελτίωσε το τηλεσκόπιο και το χρησιμοποίησε πρώτος συστηματικά για αστρονομικές παρατηρήσεις, ανακάλυψε τους τέσσερις μεγαλύτερους φυσικούς  δορυφόρους του Δία, ανακάλυψε τις ηλιακές κηλίδες, διατύπωσε τους νόμους του εκκρεμούς που χρησιμοποιήθηκαν στα ρολόγια και το νόμο της πτώσης των σωμάτων, εφηύρε ένα θερμόμετρο και ένα υπολογιστικό διαβήτη και υποστήριξε τις θεωρίες του Κοπέρνικου για το Ηλιακό σύστημα.

Αναφέρεται ως ο «πατέρας της σύγχρονης Αστρονομίας» και ο πρώτος φυσικός με τη σύγχρονη σημασία του όρου, καθώς ήταν ο πρώτος που αντικατέστησε την υποθετική-επαγωγική μέθοδο με την πειραματική και εισηγήθηκε τη μαθηματικοποίηση της φυσικής.

Υποστήριξε τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος, ότι δηλαδή η Γη και οι άλλοι πλανήτες στρέφονται γύρω από τον Ήλιο. Η κοινή αντίληψη της εποχής ήταν ότι ο Ήλιος, η Σελήνη και τα άστρα γύριζαν γύρω από τη Γη, η οποία έμενε ακίνητη.

Ο Γαλιλαίος μπροστά στην Ιερά Εξέταση.
Ελαιογραφία του Cristiano Banti, 1857.
(Συλλογή Elena Fragni, Μιλάνο) 

Επειδή ο Γαλιλαίος τόλμησε να αντιταχθεί στην μέχρι τότε αποδεκτή διδασκαλία, δημιούργησε πολλούς εχθρούς και τον θεώρησαν αιρετικό. Η σύγκρουσή του με τη  Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αναφέρεται πολλές φορές ως παράδειγμα σύγκρουσης της εξουσίας με την ελευθερία της σκέψης και ειδικά με την επιστήμη στην Δυτική κοινωνία, αν και στην πραγματικότητα, μετά την κατασκευή του τηλεσκοπίου από τον Γαλιλαίο το 1609 και τις παρατηρήσεις του, ο διωγμός, πρωτογενώς, εξυφάνθηκε στο χώρο των αριστοτελικών επιστημόνων του Πανεπιστημίου της Πάδοβα, που αμφέβαλαν για την εγκυρότητα των αστρονομικών του ανακαλύψεων και αγωνίστηκαν να συγκεντρώσουν υποψίες για το άτομο του στα μάτια των εκκλησιαστικών αρχών. 

Ο Γαλιλαίος με τον επισκέπτη του Vincenzo Viviani.
Ελαιογραφία του Tito Lessi, 1892.
(Ινστιτούτο και Μουσείο Ιστορίας της Επιστήμης, Φλωρεντία)

Αν και τον ανάγκασαν να αποκηρύξει δημόσια τις πεποιθήσεις του, ο Γαλιλαίος μυστικά εξακολουθούσε να πιστεύει στην ηλιοκεντρική θεωρία του και ποτέ δεν άλλαξε γνώμη. Κατά την παράδοση, ο Γαλιλαίος τελειώνοντας την απαγγελία της "απαρνήσεως" των πεποιθήσεών του, που έκανε γονατιστός μπροστά στην Ιερά Εξέταση και καθώς σηκωνόταν, χτύπησε το πόδι του στο έδαφος και πρόσθεσε: "Και όμως κινείται" (εννοώντας τη Γη). Στην πραγματικότητα, τη φράση αυτή ή δεν την είπε ποτέ ή κι αν την είπε δεν την άκουσαν οι δικαστές του. Γιατί τότε δεν θα ξέφευγε την καταδίκη του σε θάνατο "επί της πυράς". Πάντως η φράση αυτή απέμεινε σαν σύμβολο της δύναμης της επιστήμης απέναντι σε κάθε προσπάθεια να σκεπαστεί το φως της αληθινής γνώσης.

Το εξώφυλλο του βιβλίου του Γαλιλαίου με τίτλο
"Discorsi e Dimostrazioni Matematiche Intorno a Due Nuove Scienze"
("Διδασκαλίες και μαθηματικές επιδείξεις που σχετίζονται με δύο
νέες επιστήμες"). Ήταν το τελευταίο έργο του κι εκδόθηκε το 1638
στο Λέιντεν της Ολλανδίας από τον Lodewijk Elzevir.

Την ποινή φυλάκισης του Γαλιλαίου μετέτρεψε σε κατ' οίκον περιορισμό ο Πάπας  Ουρβανός Η', ενώ τρεις από τους δέκα καρδινάλιους δικαστές αρνήθηκαν να υπογράψουν την καταδίκη του.
Ο Γαλιλαίος πέθανε στις 8 Ιανουαρίου 1642, στο Arcetri της Τοσκάνης, σε ηλικία 78 ετών.
Τάφηκε στον καθεδρικό ναό του Santa Croce (Τίμιος Σταυρός) της Φλωρεντίας.  

Τη χρονιά του θανάτου του Γαλιλαίου γεννήθηκε ο Isaac Newton, που βασιζόμενος μεταξύ άλλων στη δουλειά του Γαλιλαίου και του Κέπλερ ολοκλήρωσε την επιστημονική επανάσταση στον τομέα της Φυσικής και έθεσε τα θεμέλια της κλασικής φυσικής. 

Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β' αποκατέστησε τη μνήμη του Γαλιλαίου στις 31 Οκτωβρίου 1992, 300 χρόνια μετά το διωγμό του.

Ο Γαλιλαίος σε μεγάλη ηλικία με μαθητές του.
Νωπογραφία του Luigi Sabatelli, 1840.
(Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Φλωρεντίας)

Στα Ελληνικά μπορούμε να βρούμε μερικά βιβλία για τον Γαλιλαίο, όπως:

ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ του Drake Stillman (Μετάφραση: Τάσος Κυπριανίδης) - ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ. 

ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ του Paul Mason - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΒΒΑΛΑΣ.

Γαλιλαίος (Ο αγώνας για την επιστήμη) του Egidio Festa - ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.

Τον Γαλιλαίο τον κορόιδευαν του Albert Jack - Εκδόσεις ΚΛΕΙΔΑΡΙΘΜΟΣ.

Βίος του Γαλιλαίου του Μπέρτολτ Μπρεχτ (Μετάφραση: Τάσος Ψηλογιαννόπουλος) - Εκδόσεις ΑΡΓΟΝΑΥΤΗΣ.

Το εξώφυλλο του βιβλίου ΓΑΛΙΛΑΙΟΣ από τις
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ. 

Ο Γαλιλαίος στη φυλακή (συλλογικό έργο, επιμέλεια Ronald Numbers) - Εκδόσεις ΜΑΛΛΙΑΡΗΣ παιδεία.

Η ΚΟΡΗ ΤΟΥ ΓΑΛΙΛΑΙΟΥ (Μετάφραση: Μαίρη Περαντάκου-Κουκ) της Sobel Dava - Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

• Περιηγηθείτε εικονικά το Μουσείο Γαλιλαίου στην Φλωρεντία.

• Στο φως η πρώτη «αιρετική» επιστολή του Γαλιλαίου από την εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ.

• "Η Δίκη του Γαλιλαίου" σε κείμενο pdf από τα ΙΣΤΟΡΙΚΑ της εφημερίδας Κυριακάτικη ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. 

• Το φιλμ του Τζόζεφ Λόουζι "Galileo" 1ο μέρος, 2ο, 3ο, 4ο, 5ο, 6ο, 7ο, 8ο, 9ο, 10ο.

Πηγή: Today in Science History,  Μουσείο Γαλιλαίου-Φλωρεντία