Σαν σήμερα..., 1926, γεννήθηκε ο νομπελίστας φυσικός Tsung-Dao Lee.

Tsung-Dao Lee
(από τον ιστότοπο The Pontifical Academy of Sciences)

Σαν σήμερα, στις 24 Νοεμβρίου 1926,  γεννήθηκε στη Σαγκάη της Κίνας ο φυσικός Tsung-Dao Lee (Ζουνγκ-Ντα Λι, κινέζικα: 李政道) που ασχολήθηκε στη Θεωρητική Φυσική με την μελέτη των στοιχειωδών σωματιδίων, επιλύοντας αρκετά μακροχρόνια επιστημονικά προβλήματα. Το 1957 μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής με τον Τσεν Νινγκ Γιανγκ. Ο Λι ήταν το τρίτο στη σειρά από τα έξι παιδιά (πέντε αγόρια κι ένα κορίτσι) του Chun-Κang Lee (Ζουγκ-Κονγκ Λι) και της Ming-Chang Chang (Μιγκ-Τσανγκ Τσανγκ). Ο πατέρας του Λι ήταν χημικός, από τους πρώτους απόφοιτους του Πανεπιστημίου της Nanking (Νανκίν) και ήταν βιομήχανος και έμπορος χημικών λιπασμάτων.

Ο Ζουνγκ-Ντα Λι (δεξιά) με τους συμπατριώτες του
Zhu Guangya και Yang Zhenning όταν σπούδαζαν στις ΗΠΑ.
(Από Εγκυκλοπαίδεια Baidu)

Ο Λι παρακολούθησε το μεγαλύτερο μέρος της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσής του στη Σαγκάη, στο Γυμνάσιο που ήταν συνδεδεμένο με το Πανεπιστήμιο Soochow (Σουτσόου) και στο Γυμνάσιο της Jiangxi (Τζίανγκσι). Όμως, λόγω του Δεύτερου Σινο-Ιαπωνικού πολέμου, ο Λι δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Παρ’ όλα αυτά, το 1943 ο Λι έκανε αίτηση κι έγινε δεκτός στο Πανεπιστήμιο Che Kiang (Σι Κινγκ, σήμερα Πανεπιστήμιο Zhejiang – Τσέτσανγκ) για να σπουδάσει χημικός μηχανικός. Πολύ σύντομα ο Λι έδειξε το ταλέντο του στις σπουδές του, ενώ παράλληλα αυξήθηκε το ενδιαφέρον του για την Φυσική. Μετά από παρότρυνση των καθηγητών φυσικής Shu Xingbei και Wang Ganchang μεταπήδησε στο Τμήμα Φυσικής του Εθνικού Πανεπιστημίου Σι Κινγκ, όπου σπούδασε την διετία 1943-1944.

(Από αρισ.)  Ο Τσεν Νινγκ Γιανγκ, η σύζυγος του Γιανγκ, Chih Li,
η σύζυγος του Λι, Jeannette και ο Ζουνγκ-Ντα Λι. Μπροστά τα παιδιά τους.
(Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, Οκτώβριος 1957)
(Από Εγκυκλοπαίδεια Baidu)

Το 1945, ο Λι υποχρεώθηκε ν’ αφήσει το Εθνικό Πανεπιστήμιο Σι Κινγκ και να συνεχίσει τις σπουδές του στο National Southwestern Associated University στο Kunming (Κουμίνγκ) της επαρχίας Γιουνάν, λόγω της ιαπωνικής στρατιωτικής προέλασης. Σ’ αυτό το πανεπιστήμιο συνέχισε τις σπουδές στη φυσική με την επίβλεψη του καθηγητή Ta-You Wu.

Το 1946, έχοντας ολοκληρώσει μόλις το δεύτερο έτος των σπουδών του στη φυσική, πήρε υποτροφία της κινεζικής κυβέρνησης για μεταπτυχιακές σπουδές στις Ηνωμένες Πολιτείες και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. 

Ο Λι το 1956 στο γραφείο του.
(Από National Portrait Gallery, Smithsonian Institution)

Ήταν, η κινεζικής καταγωγής πειραματική φυσικός Chien-Shiung Wu (Τσεν-Σονγκ Βου) που είχε ακούσει για τις επιδόσεις του Λι και τον πρότεινε για την υποτροφία. Από το 1946 ως το 1950, ο Λι σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο κι εκεί ο Enrico Fermi (Ενρίκο Φέρμι) τον επέλεξε ως διδακτορικό φοιτητή του. Είναι άξιο απορίας το πώς ο Φέρμι μπόρεσε να «δει» σ’ αυτό το νεαρό φοιτητή, ένα λαμπρό μελλοντικό επιστήμονα, που το 1950 είχε πάρει ήδη το διδακτορικό του με θέμα της διατριβής του «Η περιεκτικότητα σε υδρογόνο των λευκών νάνων αστέρων» (Δημοσίευση στο περιοδικό Astrophysical Journal, τόμος 111, σελ. 625).

Το 2007, σε συνέντευξη που είχε δώσει ο Ζουνγκ-Ντα Λι στον Adam Smith (Άνταμ Σμιθ), αρχισυντάκτη του ιστότοπου Nobelprize.org, με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από την βράβευσή του με το Νόμπελ Φυσικής, είχε ρωτηθεί πώς τον είχε επιλέξει ο Φέρμι ως διδακτορικό φοιτητή, αφού δεν κουβαλούσε κάποιες ξεχωριστές περγαμηνές από τις σπουδές του στην Κίνα και δεν είχε καν ολοκληρώσει τις βασικές σπουδές στη φυσική.

Η Chien-Shiung Wu με τους φυσικούς Ζουγκ-Ντα Λι (δεξιά) και
L.W. Mo (μέση) κατά τη διάρκεια του πειράματος για τον έλεγχο
διατήρησης της ομοτιμίας.

Στην απάντησή του ο Λι, προφανώς χαριτολογώντας, είπε ότι τώρα είναι δύσκολο να ρωτήσουμε τον Φέρμι γιατί τον επέλεξε, αλλά αυτός ήταν ο μοναδικός θεωρητικός φοιτητής («theory student») που είχε ο Φέρμι εκείνη την εποχή στην ολιγομελή φοιτητική ομάδα που είχε επιλέξει και συνεργαζόταν. Οι άλλοι φοιτητές ήταν πειραματικοί. Όπως μάλιστα επισήμανε, αυτό ήταν πολύ χρονοβόρο (για τον Φέρμι), γιατί κάθε βδομάδα αφιέρωνε ένα απόγευμα για να κουβεντιάζει μαζί του, την εποχή που ο Φέρμι ήταν στο απόγειο της επιστημονικής του καριέρας.

Το 1950 ο Λι παντρεύτηκε με την Jeannette Hui-Chun Chin και απέκτησαν 2 γιους, τον James Lee που γεννήθηκε το 1952 (πρύτανης της Σχολής Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας του Χονγκ Κονγκ) και τον Stephen Lee (χημικός) που γεννήθηκε το 1955.

Στη διάρκεια των ετών 1950-53, ο Λι εργάστηκε ως ερευνητικός συνεργάτης και λέκτορας στο Αστρονομικό Παρατηρητήριο Yerkes στο Ουισκόνσιν, στο Πανεπιστήμιο Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνιας και στο Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών (IAS), στο Πρίνστον. Στο Πρίνστον ξαναβρέθηκε με τον Τσεν Νινγκ Γιανγκ, τον οποίο γνώριζε από τις μέρες του Κουμίνγκ.

(Από αριστερά) Ζουνγκ-Ντα Λι, Μαντάμ Wu, Chen Qibao, Hu Shih, 
Lan Rujuan (σύζυγος του Qibao) και Paul Kwang Tsien Sih το 1957. 
(Από Wikipedia)

Ο Λι γρήγορα έγινε ευρύτερα γνωστός στον επιστημονικό κόσμο, ειδικά για το έργο του στα στοιχειώδη σωματίδια, τη στατιστική μηχανική, τη θεωρία πεδίου, την αστροφυσική και τη φυσική συμπυκνωμένης ύλης, έχοντας προσφέρει λύση σε αρκετά πολύπλοκα, χρονίζοντα προβλήματα. Εκείνη την εποχή ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ τον επαίνεσε ως έναν από τους πιο λαμπρούς θεωρητικούς φυσικούς που ήταν τότε γνωστοί, του οποίου το έργο χαρακτηριζόταν από «αξιοσημείωτη φρεσκάδα, ευελιξία και στυλ».

Το 1953, ο Λι εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό του Πανεπιστημίου Κολούμπια ως Επίκουρος Καθηγητής. Εκεί συνάντησε και την Chien-Shiung Wu που εργαζόταν ως πειραματικός φυσικός από το 1944.

Στην πίσω σειρά αριστερά ο Γιανγκ και δεξιά ο Λι 
στη Στοκχόλμη, τον Δεκέμβριο του 1957.
Μπροστά, αριστερά η σύζυγος του Λι, Jeannette Hui-Chun Chin 
και δεξιά η μετέπειτα σύζυγος του Γιανγκ, Chih Li Tu.
(Από το facebook του Nobel Prize)

Ευρισκόμενος στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, το 1955 έγινε Αναπληρωτής Καθηγητής και το 1956, πριν κλείσει τα 30, Τακτικός Καθηγητής. Σε αυτή την ηλικία, ο Λι ήταν τότε ο νεότερος τακτικός καθηγητής στην ιστορία της σχολής του Πανεπιστημίου Κολούμπια. Παρέμεινε στο Κολούμπια μέχρι την συνταξιοδότησή του.

Η πρώτη εργασία του Λι ήταν πάνω σ’ ένα μοντέλο κβαντικήςθεωρίας πεδίου, γνωστότερο ως μοντέλο Lee. Σύντομα, η προσοχή του στράφηκε στη σωματιδιακή φυσική και στο αναπτυσσόμενο παζλ των διασπάσεων του μεσονίου Κ. Στις αρχές του 1956, ο Λι συνειδητοποίησε ότι το κλειδί για τη λύση του παζλ ήταν η μη διατήρηση της ομοτιμίας (parity).

Ας σταθούμε όμως λίγο, για να δούμε τι είναι η ομοτιμία (parity).

Η συμμετρία αποτελεί θεμελιώδη ιδέα για τη Φυσική. Η φύση δεν διακρίνει μεταξύ του «αριστερά» και του «δεξιά». Αν εκτελέσουμε ένα πείραμα και παρατηρήσουμε το είδωλό του στον καθρέπτη θα διαπιστώσουμε ότι αυτά τα δύο είναι πανομοιότυπα. Το δεύτερο θα πρέπει να αποτελεί τέλεια κατοπτρική ανάκλαση του πρώτου. Στα μαθηματικά η διατήρηση της ομοτιμίας συνεπάγεται ότι μια εξίσωση της φυσικής πρέπει να παραμείνει αναλλοίωτη κατά την εναλλαγή αριστερού-δεξιού.

Ο Λι (αριστερά) και ο Γιανγκ (δεξιά) σε αίθουσα του Ινστιτούτου
Προχωρημένων Σπουδών (IAS) στο Πρίνστον.

Στο χώρο των σωματιδίων, υπάρχουν τρεις κύριες συμμετρίες. Ο κατοπτρισμός ως προς τον χρόνο T (Τime Reversal), ο κατοπτρισμός ως προς τον χώρο (Space Inversion), που λέγεται ομοτιμία P (Parity) και ο κατοπτρισμός ως προς το φορτίο C (Charge Conjugation). Και οι τρεις μαζί λέγονται CPT. Το νόμο της διατήρησης της ομοτιμίας (parity) είχε ανακαλύψει ο Eugene Wigner (Γιουτζίν Γουίγκνερ) την δεκαετία του 1930 κι έγινε αναπόσπαστο μέρος της Κβαντικής Φυσικής. Η ομοτιμία P που δεν συναντάται στην κλασσική Φυσική, περιγράφει δύο τιμές που μπορεί να πάρει ένα σωμάτιο, την άρτια και την περιττή. Και η διατήρηση της κράτησε μέχρι το 1956.

Έτσι, φτάνουμε στο 1956 που ο Λι, συνεργαζόμενος με τον επίσης νεαρό συμπατριώτη του Chen-Ning Yang (4 χρόνια μεγαλύτερος από τον Λι), υπέθεσαν ότι η ασθενής πυρηνική αλληλεπίδραση δεν υπακούει στη συμμετρία Ρ, γιατί το σωματίδιο φορέας της ασθενούς αλληλεπίδρασης μποζόνιο W, έχει μάζα και φορτίο. Αυτό σημαίνει ότι η ασθενής αλληλεπίδραση ανάγκασε το Σύμπαν να εξελιχθεί διαφορετικά απ' ό,τι θα εξελισσόταν το κατοπτρικό του Σύμπαν. Μέσα στο 1956 ο Λι και ο Γιανγκ συνέθεσαν ένα επιστημονικό άρθρο όπου αποδείκνυαν ότι στην ασθενή αλληλεπίδραση δεν διατηρείται η κατοπτρική συμμετρία ή ομοτιμία.

Χαρτί με σημειώσεις του Λι και του Γιανγκ κατά την διάρκεια των συζητήσεων 
που είχαν με επιστήμονες στο Brookhaven το καλοκαίρι του 1956.
(Από Εγκυκλοπαίδεια Baidu)

Στις 22 Ιουνίου 1956, ο Λι και ο Γιανγκ έστειλαν για δημοσίευση στο περιοδικό PHYSICAL REVIEW της American Physical Society (APS) ένα άρθρο με τίτλο “Question of Parity Conservation in Weak Interactions” («Ζήτημα διατήρησης της ομοτιμίας σε ασθενείς αλληλεπιδράσεις»), που δημοσιεύτηκε την 1η Οκτωβρίου 1956, στο τεύχος 104 του περιοδικού, σελ. 254.

Νωρίτερα, τον Ιούνιο του 1956 οι δύο φυσικοί είχαν στείλει το άρθρο τους στον Wolfgang Pauli προσπαθώντας να αποσπάσουν κάποιο σχόλιο. Εκείνος όμως δεν έδωσε καμία σημασία στο άρθρο. Αντίθετα, τον Γενάρη του 1957 ο Pauli έγραφε από την Ζυρίχη στον συνάδελφό του Victor Weisskopf «είμαι έτοιμος να στοιχηματίσω ένα πολύ μεγάλο ποσό» ότι κανένα πείραμα δεν θα επιβεβαιώσει την παραβίαση της κατοπτρικής συμμετρίας. Είχε αμφιβολίες σχετικά με την πρόταση των Λι και Γιανγκ και δεν δίστασε να πει: “Δεν πιστεύω ότι ο Θεός είναι ασθενής αριστερόχειρας”.

Χιουμοριστική επιστολή του Pauli προς τον Bohr μετά το πείραμα της Wu.
«Με μεγάλη λύπη σας γνωστοποιούμε ότι η για πολλά χρόνια αγαπημένη μας φίλη
ΟΜΟΤΙΜΙΑ
πέθανε γαλήνια στις 19 Ιανουαρίου 1957, μετά από μια σύντομη ταλαιπωρία 
που υπέστη λόγω πειραματικής μεταχείρισης,
Εκ μέρους των συγγενών
e, μ, ν
(Από physicsgg.me)

Η υπόθεση των Λι και Γιανγκ ήταν αποδεκτή από τους πειραματικούς φυσικούς, αλλά όχι από τους θεωρητικούς. Αρκετά πρωτοκλασάτα ονόματα θεωρητικών φυσικών στοιχημάτιζαν ότι δεν θα επιβεβαιωνόταν πειραματικά αυτή η υπόθεση. Στην πραγματικότητα, πειράματα ήδη από την δεκαετία του 1930 είχαν αποκαλύψει την παραβίαση της ομοτιμίας, αλλά κανείς δεν είχε δώσει σημασία, μας λέει ο ιστορικός της Φυσικής Allan Franklin.

Τελικά, η απάντηση δεν άργησε να έρθει μέσα από το Κολούμπια.  Η Wu εγκατέλειψε όλα τα άλλα πειραματικά της σχέδια για ν’ ασχοληθεί με την εργασία των νεαρών συναδέλφων της Λι και Γιανγκ. Σ’ αυτό το πλαίσιο σχεδίασε ένα πείραμα χρησιμοποιώντας την διάσπαση του κοβαλτίου-60. H Wu, με την εργαστηριακή εμπειρία που διέθετε, κατάφερε να αποδείξει πειραματικά, τον Δεκέμβριο του 1956, ότι η ομοτιμία δεν διατηρείται κατά την ασθενή πυρηνική αλληλεπίδραση.

Τρίτομο έργο του Λι με επιλεγμένες εργασίες του.
1ος τόμος: Ασθενείς αλληλεπιδράσεις και Πρώιμες εργασίες
2ος τόμος: Θεωρία Πεδίου και Αρχές Συμμετρίας.
3ος τόμος: Από τα Τυχαία Πλέγματα στην Βαρύτητα.
Εκδόσεις Feinberg, Ιανουάριος 1986. 

Όταν ο Leon Lederman και ο RichardGarwin, συνάδελφοι της Wu στο Κολούμπια, άκουσαν για το επίτευγμά της, συνειδητοποίησαν ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν μια δέσμη μιονίων για να επιβεβαιώσουν το αποτέλεσμά της. Το βράδυ της ίδιας μέρας, οι δύο φυσικοί με την συνδρομή του μεταπτυχιακού φοιτητή Marcel Weinrich έστησαν ένα πείραμα χρησιμοποιώντας καθημερινά απλά υλικά.

 «Μέχρι τις έξι το πρωί, ήμασταν σε θέση να καλέσουμε τους συναδέλφους και να τους πούμε ότι οι νόμοι της ομοτιμίας παραβιάζουν την κατοπτρική συμμετρία», θυμόταν αργότερα ο Lederman.

Στις 15 Φεβρουαρίου 1957, στο τεύχος 105 του περιοδικού PHYSICAL REVIEW δημοσιεύτηκαν τα δύο πειράματα. Στη σελίδα 1413 το πείραμα της Μαντάμ Wu (μαζί με τους E. Ambler, R. W. Hayward, D. D. Hoppes και R. P. Hudson) με τίτλο «Experimental Test of Parity Conservation in Beta Decay» («Πειραματική δοκιμή διατήρησης της ομοτιμίας σε διάσπαση βήτα») και στη σελίδα 1415 το πείραμα των Richard L. Garwin, Leon M. Lederman και Marcel Weinrich με τίτλο «Observations of the Failure of Conservation of Parity and Charge Conjugation in Meson Decays: the Magnetic Moment of the Free Muon» («Παρατηρήσεις της αποτυχίας διατήρησης της ομοτιμίας και της σύζευξης φορτίου σε διασπάσεις μεσονίων: η μαγνητική ροπή του ελεύθερου μιονίου»).

Η ανακάλυψη αυτή αποτέλεσε μεγάλη συνεισφορά στη Φυσική των Υψηλών Ενεργειών και την ανάπτυξη του Standard Model. Σε αναγνώριση της θεωρητικής δουλειάς τους, ο Ζουνγκ-Ντα Λι και ο Τσεν Νινγκ Γιανγκ πήραν το 1957 το NobelΦυσικής “για τη διεισδυτική τους έρευνα των λεγόμενων νόμων ομοτιμίας που οδήγησε σε σημαντικές ανακαλύψεις σχετικά με τα στοιχειώδη σωματίδια”. 

Ζουνγκ-Ντα Λι και Τσεν Νινγκ Γιανγκ στην τελετή απονομής 
του Νόμπελ Φυσικής τον Δεκέμβριο του 1957. 
(Από Εγκυκλοπαίδεια Baidu)

Όταν απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ στον Λι ήταν σε ηλικία μόλις 31 ετών κι έγινε ο τρίτος νεότερος επιστήμονας που έλαβε ποτέ αυτή τη διάκριση. (Ο νεότερος ήταν ο Sir LawrenceBragg, ο οποίος μοιράστηκε το βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τον πατέρα του το 1915, σε ηλικία είκοσι πέντε ετών, ενώ το 1932, ο Werner Heisenberg πήρε το βραβείο σε ηλικία 30 ετών). Ο Λι και ο Γιανγκ είναι οι πρώτοι Κινέζοι που πήραν το βραβείο Νόμπελ, ενώ ο Λι, από τότε που έγινε Αμερικανός πολίτης, είναι ο νεότερος Αμερικανός με αυτό το βραβείο.

Παρά τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Wu και τις 26 υποψηφιότητές της για Νόμπελ, ποτέ δεν έλαβε αυτό το βραβείο, κάτι που προκάλεσε την οργή συναδέλφων της, όπως ο Pauli. Νομίζω ότι η Μαντάμ Wu ήταν ένα ακόμη θύμα του "Matilda Effect" ("Φαινόμενο Matilda"), δηλαδή της τάσης να δίνεται μεγαλύτερη προσοχή στο έργο των ανδρών επιστημόνων, απ' ό,τι των γυναικών (τουλάχιστον σε περασμένες δεκαετίες).

Το 1960, ο Λι επέστρεψε στο Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών του Πρίνστον για τα επόμενα 3 χρόνια. Το 1963, το Κολούμπια του πρόσφερε την θέση Καθηγητής Φυσικής Enrico Fermi.

5 Νόμπελ Φυσικής στο Brookhaven National Laboratory, τον Αύγουστο 1996.
Από αριστερά: Ζουνγκ-Ντα Λι (1957), Leon Lederman, Melvin Schwartz και
Jack Steinberger (1988), Samuel Ting (1976). 
(Από  Brookhaven National Laboratory)

Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο Λι και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν την μελέτη της φυσικής νετρίνων υψηλής ενέργειας. Το 1964, ο Λι, μαζί με τον Michael Nauenberg, ανέλυσαν τις αποκλίσεις που συνδέονται με σωματίδια που έχουν μηδενική μάζα ηρεμίας. Σχετικά με αυτό, περιέγραψαν μια γενική μέθοδο για την αντιμετώπιση αυτών των αποκλίσεων, γνωστή ως θεώρημα KLN (Kinoshita–Lee–Nauenberg theorem), που εξακολουθεί να παίζει σημαντικό ρόλο στη σύγχρονη Κβαντική Χρωμοδυναμική (QCD - Quantum ChromoDynamics).

Το 1962, ο Λι έγινε Αμερικανός πολίτης.

Το 1974-75, ο Λι δημοσίευσε αρκετές εργασίες σχετικά με το θέμα "A New Form of Matter in High Density" («Μια Νέα Μορφή Ύλης σε Υψηλή Πυκνότητα"), η οποία οδήγησε στο σύγχρονο πεδίο της Φυσικής RHIC, που τώρα κυριαρχεί σε ολόκληρο το πεδίο της πυρηνικής φυσικής υψηλής ενέργειας.

Φωτογραφικό πορτραίτο του Λι από την συνέντευξη που έδωσε
στον Adam Smith στην Στοκχόλμη, στις 9 Δεκεμβρίου 2007.
(Από Nobel Web 2009)

Εκτός από τη σωματιδιακή φυσική, ο Λι έχει ασχοληθεί με την στατιστική μηχανική, την αστροφυσική, την υδροδυναμική, τα συστήματα πολλαπλών σωμάτων, την στερεά κατάσταση και την "πλεγματική θεωρία πεδίου" στη Χρωμοδυναμική. 

Ξεκινώντας το 1975, ο Λι και οι συνεργάτες του πρότειναν το πεδίο των μη τοπολογικών solitons (NTS), το οποίο τους οδήγησε σ’ ένα ευρύτερο έργο για τα αστέρια soliton και τις μαύρες τρύπες κατά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. 

Από το 1997 έως το 2003, ο Λι ήταν διευθυντής του Ερευνητικού Κέντρου RIKEN-BNL (Brookhaven National Laboratory - RBRC). Εκεί το 1998 μαζί με άλλους ερευνητές από το Κολούμπια ολοκλήρωσαν την κατασκευή ενός υπερυπολογιστή QCDSP (Quantum Chromodynamics on Digital Signal Processors) 1 teraflops και το 2001 κατασκεύασαν ένα μηχάνημα QCDOC (Quantum Chromodynamics On a Chip) 10 teraflops. Αυτοί οι υπερυπολογιστές χρησιμεύουν στην πραγματοποίηση υπολογισμών μεγάλης κλίμακας για την πλεγματική θεωρία πεδίου στη Χρωμοδυναμική. Από το 2004 είναι διευθυντής emeritus του RIKEN-BNL Research Center.

Ο Ζουνγκ-Ντα Λι υπογράφει αυτόγραφο στην επέτειο των 50 χρόνων 
της βράβευσής του με το Νόμπελ Φυσικής (Στοκχόλμη, 9 Δεκεμβρίου 2007).
(Από Nobel Web AB 2007)

Μετά την αποκατάσταση των σχέσεων ΗΠΑ και Κίνας το 1971, ο Λι και η σύζυγός του μετέβησαν στην Κίνα, όπου ο Λι έδωσε σειρά διαλέξεων και σεμιναρίων. Το 1979 οργάνωσε το CUSPEA (China-U.S. Physics Examination and Application), ένα σύστημα εξέτασης και προώθησης για μεταπτυχιακές σπουδές Κινέζων φοιτητών, προς τα τμήματα Φυσικής μιας ομάδας Αμερικάνικων και Καναδικών πανεπιστημίων. Το σύστημα αυτό λειτούργησε μέχρι το 1989. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90, το παραπάνω σύστημα αντικαταστάθηκε από το Mini-CUSPEA, οπότε μόνον το Πανεπιστήμιο Fudan είχε το δικαίωμα να στείλει φοιτητές του σε 3 μόνο Αμερικάνικα πανεπιστήμια, το Κολούμπια, το New York University και το City University of New York.

Από το 1981, ο Λι άρχισε να δέχεται τιμητικές προτάσεις να διδάξει σε πανεπιστήμια της Κίνας. Δίδαξε στο University of Science and Technology το 1981, στο Πανεπιστήμιο Jinan το 1982, στο Πανεπιστήμιο Fudan το 1982, στο Πανεπιστήμιο Quinghua το 1984, στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου το 1985, στο Πανεπιστήμιο Nanjing το 1985 και στο Πανεπιστήμιο Zhejiang το 1988.

Αντιπροσωπεία του Πανεπιστημίου Zhejiang με επικεφαλής τον Πρόεδρό του WU Zhaohui (4ος από
αριστερά) επισκέπτεται τιμητικά τον Ζουνγκ-Ντα Λι (5ος από αριστερά) στο Σαν Φρανσίσκο το 2017.

Το 1998, ο Λι ίδρυσε το Chun-Tsung Endowment (Δωρεά Chun-Tsung) στη μνήμη της συζύγου του, η οποία είχε πεθάνει τρία χρόνια νωρίτερα. Οι υποτροφίες Chun-Thung δίνονται σε προπτυχιακούς Κινέζους φοιτητές που προέρχονται από τα πανεπιστήμια Shanghai Jiaotong, Fudan, Lanzhou, Soochow, Πεκίνου και Tsinghua.

Ο Λι είναι ένας από τους 20 Αμερικανούς επιστήμονες με Νόμπελ Φυσικής, που τον Μάιο του 2008 υπέγραψαν επιστολή προς τον τότε Πρόεδρο των ΗΠΑ George W. Bush, προτρέποντάς τον να αντιστρέψει τη ζημιά που είχε γίνει στη βασική επιστημονική έρευνα στις ΗΠΑ, με τον προϋπολογισμό του έτους 2008, ζητώντας του πρόσθετη χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης για το Γραφείο Επιστημών του Υπουργείου Ενέργειας,  το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών και το Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας.

Εορτασμός των γενεθλίων για τα 80 χρόνια του Ζουνγκ-Ντα Λι (αρισ.) 
και για τα 50 χρόνια από την ανακάλυψη της μη διατήρησης της 
ομοτιμίας στις ασθενείς αλληλεπιδράσεις.
Δίπλα στον Λι είναι ο πρωθυπουργός της Κίνας Γουέν Τζιαμπάο και δίπλα του 
ο θεωρητικός φυσικός Ζου Γκουανγκιά (Zhao Zhongyao).
(Παρασκευή, 24 Νοεμβρίου 2006 στην Μεγάλη Αίθουσα
του Μεγάρου του Λαού στο Πεκίνο)
(Από China Advanced Science and Technology Center)

Ο Ζουνγκ-Ντα Λι εκτός από το βραβείο Νόμπελ έχει πάρει μια πληθώρα άλλων βραβείων και τιμητικών διακρίσεων από πολλές χώρες και ιδρύματα, μερικά από τα οποία είναι:

G. Bude Medal, από το Collège de France (1969, 1977), Galileo Galilei Medal (1979), Science for Peace Prize (1994), China National-International Cooperation Award (1995), Matteucci Medal (1995), New York City Science Award (1997), Μετάλιο Πάπα Ιωάννη Παύλου (1999), Ministero dell'Interno Medal από την Κυβέρνηση της Ιταλίας (1999), New York Academy of Science Award (2000), The Order of the Rising Sun, Gold and Silver Star, από την Ιαπωνία (2007) κλπ.

Προς τιμή του το 1997, ο Μικρός Πλανήτης 3443 ονομάστηκε 3443 Leetsungdao.

Ο Λι έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 300 επιστημονικές εργασίες και έχει γράψει πολλά σημαντικά βιβλία. 

Σήμερα ο Λι, έχοντας συμπληρώσει πλέον 97 χρόνια ζωής, ζει στην Κίνα.

• Το κείμενο της ομιλίας του Ζουνγκ-Ντα Λι με τίτλο "Weak interactions and  nonconservation of parity" ("Ασθενείς αλληλεπιδράσεις και μη διατήρηση της ομοτιμίας") για την βράβευσή του με το Νόμπελ Φυσικής, στις 11 Δεκεμβρίου 1957. 

•  Η εισαγωγική ομιλία του B. Karlgren, μέλους της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών της Σουηδίας, στην τελετή παρουσίασης των Ζουνγκ-Ντα Λι και Τσεν Νινγκ Γιανγκ κατά την βράβευσή τους στις 10 Δεκεμβρίου 1957.

"Early Life and Career of Tsung Dao Lee"
Το εξώφυλλο μιας βιογραφίας του Λι στα κινέζικα,
από τον συγγραφέα Tianchi Zhao.

• Η συνέντευξη (γραπτό κείμενο και βίντεο 1:04:40) του Ζουνγκ-Ντα Λι στον Adam Smith με αφορμή την επέτειο των 50 χρόνων από την βράβευση του Λι με το Νόμπελ Φυσικής του 1957 (Στοκχόλμη, 9 Δεκεμβρίου 2007). 

• Η προσωπική ιστοσελίδα του Ζουνγκ-Ντα Λι, μέσα από το China Center of Advanced Science and Technology.

• Συνέντευξη του Ζουνγκ-Ντα Λι στο CERN την 1η Σεπτεμβρίου 2007 (αγγλικά, 18:32).

• Βίντεο για το Ινστιτούτο Tsung-Dao Lee, τμήμα του Πανεπιστημίου Shanghai Jiao Tong. 

• Βίντεο για την ζωή του Ζουνγκ-Ντα Λι από τον ιστότοπο Audiopedia.

• Σχετικά με τον Σωληνοειδή Ανιχνευτή, γνωστό ως STAR, που χρησιμοποιείται στον Relativistic Heavy Ion Collider (RHIC) και βρίσκεται στο Brookhaven National Laboratory.  

• Για τον υπερυπολογιστή QCDOC.

Πηγή:  Today in Science History, wikipedia,  nobelprize,  carnegie,  the china project,  physicsgg,  physics4u,  aps,  springer,  ccast,  bnl