Σαν σήμερα ... 1959 εκτοξεύεται από τη Σοβιετική Ένωση το πρώτο διαστημόπλοιο με προορισμό τη σελήνη.

Luna 1 (φωτο: Alexander Chernov)

Σαν σήμερα, στις 2 Ιανουαρίου 1959, η τότε Σοβιετική Ένωση εκτόξευσε το διαστημόπλοιο Luna 1 από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, με προορισμό τη σελήνη. 

Το Luna 1 (γνωστό και ως Mechta - Όνειρο) ήταν το πρώτο διαστημόπλοιο που εκτοξεύθηκε με κατεύθυνση τη σελήνη και το πρώτο μιας σειράς σοβιετικών αυτόματων διαπλανητικών συσκευών που εκτοξεύθηκαν σ' αυτή την κατεύθυνση. Το διαστημόπλοιο ήταν σφαιρικού σχήματος (φωτό) και πέντε κεραίες προεξείχαν από το ένα ημισφαίριό του.

Προφανώς ήταν μη επανδρωμένη πτήση (η πρώτη επανδρωμένη εκτόξευση έγινε τον Απρίλιο 1961) και εκτοξεύθηκε στις 22.41 (τοπική ώρα, 16:41 GMT) με τη βοήθεια ενός πυραύλου Luna 8K72.

Το διαστημόπλοιο ήταν μόλις 361 χιλιόγραμμα και ο στόχος του ήταν να πέσει στη σελήνη. Όμως, εξαιτίας ενός κακού υπολογισμού του χρόνου επιτάχυνσης μετά την εκτόξευση, το σκάφος πέρασε σε απόσταση 5995 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της σελήνης διανύοντας την απόσταση γης - σελήνης σε 34 ώρες (έφτασε στις 4 Ιανουαρίου), κάτι που σημαίνει ότι ταξίδευε με μέση ταχύτητα 10.500 χλμ/ώρα.

Χάνοντας το στόχο της σελήνης, κινήθηκε προς τον ήλιο και έγινε το πρώτο διαστημικό σκάφος που μπήκε σε τροχιά γύρω από τον ήλιο.  Και σήμερα ακόμη, παραμένει σε τροχιά γύρω από τον ήλιο, ανάμεσα στις τροχιές της Γης και του Άρη.

Στο σκάφος υπήρχαν πέντε διαφορετικά σύνολα επιστημονικών συσκευών για τη μελέτη του διαπλανητικού χώρου. Μέσα στον εξοπλισμό περιλαμβάνονταν ένα μαγνητόμετρο, ένας μετρητής Γκάιγκερ, ένας απαριθμητής σπινθηρισμών και ένας ανιχνευτής μικρομετεωριτών. Οι μετρήσεις, που αποκτήθηκαν κατά τη διάρκεια της αποστολής, προσέφεραν νέα στοιχεία για τις ζώνες ακτινοβολίας γύρω από τη Γη, συμπεριλαμβανομένης της ανακάλυψης ότι η Σελήνη δεν είχε κανένα μαγνητικό πεδίο. Παράλληλα καταγράφηκε ηλιακός άνεμος, με μια ισχυρή ροή ιονισμένου πλάσματος που εκπεμπόταν από τον Ήλιο, σε συνεχή ροή μέσα στο διαπλανητικό χώρο.  

Στις 3 Ιανουαρίου, σε απόσταση 113.000 χλμ από τη Γη, έγινε ένα πείραμα. Ένα μεγάλο νέφος αερίου νατρίου (1 kg) απελευθερώθηκε από το διαστημικό σκάφος. Έτσι δημιουργήθηκε μια λαμπερή πορτοκαλί διαδρομή του φυσικού αερίου, ορατή πάνω από τον Ινδικό Ωκεανό με τη φωτεινότητα ενός άστρου έκτου μεγέθους για μερικά λεπτά. Αυτό επέτρεψε στους αστρονόμους να παρακολουθήσουν το διαστημικό σκάφος, ενώ παράλληλα, ο Mstislav Gnevyshev που βρισκόταν στον ορεινό σταθμό του Αστεροσκοπείου της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ κοντά στο Kislovodsk, το φωτογράφισε. Το πείραμα επίσης βοήθησε στη μελέτη της συμπεριφοράς των αερίων στο διάστημα.

Μερικούς μήνες αργότερα, το Σεπτέμβριο 1959, το σοβιετικό διαστημόπλοιο Luna 2 θα γινόταν η  πρώτη διαστημική συσκευή φτιαγμένη από τον άνθρωπο, που θα συναντούσε το έδαφος της σελήνης.

Πηγή: Today in Science History