 |
| Βαλεντίνα Βλαντιμίροβνα Τερεσκόβα |
Σαν σήμερα, στις 6 Μαρτίου 1937, γεννήθηκε στο χωριό Bolshoye Maslennikovo της Περιφέρειας Γιαροσλάβλ, στην κεντρική Ρωσία, η Βαλεντίνα (Βάλια) Βλαντιμίροβνα Τερεσκόβα (ρωσικά Валенти́на Влади́мировна Терешко́ва), που ήταν η πρώτη γυναίκα στην ανθρώπινη ιστορία που ταξίδεψε στο διάστημα.
Οι γονείς της είχαν καταγωγή από τη Λευκορωσία. Ο πατέρας της, Vladimir Aksyenovich Tereshkov, ήταν οδηγός τρακτέρ, ενώ η μητέρα της, Elena Fedorovna, εργάτρια σε υφαντουργείο. Η Βαλεντίνα είχε μια μεγαλύτερη αδελφή, την Ludmilla κι ένα νεότερο αδελφό, τον Vladimir. |
| Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα την εποχή που εκπαιδευόταν ως αλεξιπτωτίστρια. |
Σε ηλικία 2 ετών έμεινε ορφανή από τον πατέρα της που σκοτώθηκε στο Ρωσοφινλαδικό πόλεμο του 1939. Εξαιτίας του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η Βαλεντίνα πήγε σχολείο το 1945, όταν ήταν ήδη 8 ετών, αλλά το εγκατέλειψε το 1953 για να εργαστεί σ' εργοστάσιο υφαντουργίας, προκειμένου να βοηθήσει οικονομικά την οικογένεια. Συνέχισε την εκπαίδευσή της με μαθήματα δι' αλληλογραφίας.
Άρχισε να ενδιαφέρεται για τον αλεξιπτωτισμό από νεαρή ηλικία και εκπαιδεύτηκε στην πτώση με αλεξίπτωτο στην τοπική αερολέσχη της DOSAAF, πέφτοντας για πρώτη φορά σε ηλικία 22 ετών, στις 21 Μαΐου 1959. Λίγο αργότερα, δημιούργησε Λέσχη αλεξιπτωτισμού για τους εργάτες της Υφαντουργίας κι έγινε η πρώτη επικεφαλής. Η εμπειρία της στον αλεξιπτωτισμό ήταν ένας βασικός λόγος που επελέγη ως υποψήφια για το διαστημικό πρόγραμμα.
Το 1961 διορίσθηκε γραμματέας του τοπικού παραρτήματος της Κομσομόλ.
Άρχισε να ενδιαφέρεται για τον αλεξιπτωτισμό από νεαρή ηλικία και εκπαιδεύτηκε στην πτώση με αλεξίπτωτο στην τοπική αερολέσχη της DOSAAF, πέφτοντας για πρώτη φορά σε ηλικία 22 ετών, στις 21 Μαΐου 1959. Λίγο αργότερα, δημιούργησε Λέσχη αλεξιπτωτισμού για τους εργάτες της Υφαντουργίας κι έγινε η πρώτη επικεφαλής. Η εμπειρία της στον αλεξιπτωτισμό ήταν ένας βασικός λόγος που επελέγη ως υποψήφια για το διαστημικό πρόγραμμα.
Το 1961 διορίσθηκε γραμματέας του τοπικού παραρτήματος της Κομσομόλ.
 |
| Η Τερεσκόβα κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας για την πτήση της. |
Μετά την πρώτη διαστημική πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν το 1961, ο μηχανικός πυραύλων Σεργκέι Καραλιόφ, θεμελιωτής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος, ξεκίνησε την υλοποίηση της ιδέας που είχε ο Nikolai Kamanin, επικεφαλής στρατιωτικός των κοσμοναυτών της Σοβιετικής Ένωσης, για την προετοιμασία αποστολής μιας γυναίκας στο διάστημα.
Στις 16 Φεβρουαρίου 1962, η Βαλεντίνα Τερεσκόβα επιλέχθηκε μετά από αίτησή της για το πρόγραμμα αυτό. Στην τελική φάση, από τις 400 και πλέον υποψήφιες πέρασαν οι εξής πέντε: Τατιάνα Κουζνετσόβα (Татьяна Кузнецова), Ιρίνα Σολοβιόβα (Ирина Соловьева), Ζάνα Γιόρκινα (Жанна Ёркина), Βαλεντίνα Πονομαριόβα (Валентина Пономарёва) και η Βαλεντίνα Τερεσκόβα. Μεταξύ άλλων, οι προδιαγραφές απαιτούσαν οι υποψήφιες να είναι αλεξιπτωτίστριες με τουλάχιστον 5 έως 6 μήνες εκπαίδευση, κάτω των 30 ετών, με ύψος κάτω από 1,70 μέτρα, λεπτές, με βάρος κάτω από 70 κιλά και ιδεολογικά καθαρές.
 |
| 10+1. Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα μοναδική γυναίκα ανάμεσα σε 10 πρωτοπόρους Σοβιετικούς κοσμοναύτες που μετείχαν στις αποστολές Βοστόκ και Βοσκόντ. |
Η ομάδα πέρασε αρκετούς μήνες εντατικής εκπαίδευσης με πτήσεις σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, 120 πτώσεις με αλεξίπτωτο, εκπαίδευση στη διακυβέρνηση αεριωθούμενων πολεμικών αεροσκαφών τύπου Μιγκ-15UTI και θεωρητικά μαθήματα. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου η Τερεσκόβα έγινε πλήρες μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης.
Τον Μάιο του 1962, μια Σοβιετική αποστολή, που περιλάμβανε τον κοσμοναύτη Gherman Titov και τον Kamanin, επισκέφτηκε επίσημα τις ΗΠΑ. Εκεί, ο Kamanin και ο Titov κλήθηκαν από τον Αμερικανό αστροναύτη John Glenn σε μπάρμπεκιου στο σπίτι του. Στη συζήτηση που ακολούθησε, ο Glenn άφησε να εννοηθεί ότι οι Αμερικανοί ήταν έτοιμοι μέχρι το τέλος του 1962 να στείλουν την πρώτη Αμερικανίδα αστροναύτη στο διάστημα, στο πλαίσιο του προγράμματος "Mercury 13" (Τελικά, οι Αμερικανοί έστειλαν την Sally Ride, πρώτη Αμερικανίδα αστροναύτη, στο διάστημα το 1983). Αυτή η πληροφορία θορύβησε τον Kamanin τόσο πολύ, που γυρίζοντας στη Σοβιετική Ένωση ήταν έτοιμος να δώσει εντολή για προετοιμασία της γυναικείας πτήσης μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Τον Αύγουστο 1962, οι Σοβιετικοί εκτόξευσαν διαδοχικά δύο επανδρωμένες πτήσεις, τις Βοστόκ 3 και 4. Μετά από αυτή την διπλή επιτυχία, ο Kamanin πρότεινε οι επόμενες 2 πτήσεις, Βοστόκ 5 και 6 να γίνουν διαδοχικά με γυναικείο πλήρωμα. Έτσι, αυτός έγινε ο επίσημος επόμενος στόχος του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος για το 1963.
 |
| Ο Σεργκέι Καραλιόφ υποδέχεται την Βαλεντίνα Τερεσκόβα μετά την προσεδάφισή της και τον εντοπισμό της. |
Στις 19 Νοεμβρίου 1962, μετά από εξετάσεις πέρασαν 4 υποψήφιες με τις τρεις πρώτες να είναι οι Τερεσκόβα, Πονομαριόβα και Σολοβιόβα.
Στις 21 Μαρτίου 1963, μετά από πρόταση του Frol Kozlov και του Υπουργού Άμυνας Dmitry Ustinov, το Προεδρείο του Ανωτάτου Σοβιέτ αποφάσισε μία μόνο γυναίκα να ταξιδέψει στο διάστημα με την πτήση Βοστόκ 6. Η πτήση του Βοστόκ 5 θα γινόταν με ανδρικό πλήρωμα και θα έπρεπε να επισπευστεί η προετοιμασία του.
 |
| Με τον Νικίτα Χρουστσόφ (δεξ.)και τους κοσμοναύτες Γιούρι Γκαγκάριν (αρ.) και Πάβελ Πόποβιτς (22 Ιουνίου 1963). |
Ο Καραλιόφ πρότεινε την Τερεσκόβα για το Βοστόκ 6, γιατί είχε λιγότερα προσόντα από την Πονομαριόβα. Ο Καραλιόφ προγραμμάτιζε γι' αργότερα μια πτήση για δύο γυναίκες μ' ένα μεγαλύτερο σκάφος, το Voskhod. Χρειαζόταν μια γυναίκα με πτητική ικανότητα πιλότου όπως η Πονομαριόβα και μια τολμηρή και δυνατή γυναίκα για να κάνει διαστημικό περίπατο, όπως η Σολοβιόβα.
Στις 21 Μαΐου 1963, η Κρατική Επιτροπή Διαστήματος της Σοβιετικής Ένωσης, μετά την τελική πρόταση του Νικίτα Χρουστσόφ, όρισε την Τερεσκόβα να κυβερνήσει το διαστημόπλοιο Βοστόκ 6. Υπέρ της επιλογής της Τερεσκόβα λειτούργησε το γεγονός ότι ο πατέρας της Βλαντίμιρ Τερεσκόφ, ήταν ήρωας πολέμου: ως λοχίας των τεθωρακισμένων και κυβερνήτης άρματος μάχης είχε σκοτωθεί στον πόλεμο κατά των Φινλανδών στην περιοχή Lemetti της Καρελίας. Παράλληλα, η Τερεσκόβα θα μπορούσε να γίνει το ιδανικό πρότυπο της νέας Σοβιετικής γυναίκας. Όπως θα έλεγε αργότερα ο Kamanin, "ένας Γκαγκάριν με φούστα".
 |
| Με τον Γιούρι Γκαγκάριν. |
Αφού παρακολούθησε την επιτυχημένη εκτόξευση του Βοστόκ 5 (με πλήρωμα τον κοσμοναύτη Valery Bykovsky) στις 14 Ιουνίου 1963, η 26χρονη Τερεσκόβα άρχισε τις τελικές προετοιμασίες για τη δική της πτήση.
Το πρωί της 16ης Ιουνίου 1963, μαζί με την αναπληρώτριά της Σολοβιόβα φόρεσαν τις διαστημικές στολές τους και μεταφέρθηκαν στην εξέδρα εκτοξεύσεων με λεωφορείο. Αφού ολοκληρώθηκε ο έλεγχος των συστημάτων υποστήριξης ζωής και επικοινωνιών, η Τερεσκόβα κλείστηκε μέσα στον θαλαμίσκο και μετά από μια δίωρη αντίστροφη μέτρηση χωρίς κανένα απρόοπτο, το Βοστόκ 6 εκτοξεύθηκε με επιτυχία.
Έτσι, η Τερεσκόβα έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που έφθασε στο διάστημα. Το κωδικό όνομα κλήσης της σε αυτή την πτήση ήταν «Τσάικα» (Ча́йка, γλάρος στα ρωσικά) και αργότερα αποθανατίστηκε στο όνομα ενός αστεροειδή, του 1671 Τσάικα, που είχε ανακαλυφθεί από το 1934.
Παρότι η Τερεσκόβα αισθανόταν ναυτία και ταλαιπωρία σε μεγάλο μέρος της πτήσης, κατόρθωσε να συμπληρώσει 48 περιφορές γύρω από τη Γη και σχεδόν τρεις πλήρεις ημέρες (71 ώρες) στο διάστημα. Αφού διάνυσε 2 εκατομμύρια χιλιόμετρα, προσγειώθηκε στο Καζακστάν. Κατά τη διάρκεια της τριήμερης αποστολής της, πραγματοποίησε διάφορες δοκιμές και συνέλεξε στοιχεία για τις αντιδράσεις του γυναικείου σώματος στη διαστημική πτήση.
 |
| Η κάψουλα του Βοστόκ 6 κατά την έκθεσή της στο Science Museum του Λονδίνου, το 2016. |
Είναι σίγουρο ότι κατά τη διάρκεια της πτήσης υπήρχαν προβλήματα που εκείνη την εποχή δεν ειπώθηκαν. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης έγιναν γνωστά περισσότερα πράγματα από τα απομνημονεύματα των Kamanin, Καραλιόφ και Mishin. Η ίδια η Τερεσκόβα αποκάλυψε τη δική της εκδοχή μετά το 2007.
Ο αρχικός προγραμματισμός δεν πρόβλεπε τριήμερη παραμονή στο διάστημα. Στην Τερεσκόβα είχαν ανατεθεί καθήκοντα μόνο για την πρώτη μέρα της πτήσης. Όταν η πτήση παρατάθηκε για δεύτερη και στη συνέχεια για τρίτη ημέρα, δεν υπήρχε ουσιαστικά τίποτα γι' αυτήν να κάνει. Η Τερεσκόβα μάλλον έκανε ό,τι μπορούσε για να ολοκληρώσει πλήρως το πρόγραμμα πτήσης. Η εκδοχή της ήταν ότι το αυτόματο σύστημα προσανατολισμού της κάψουλας Βοστόκ είχε ρυθμιστεί εσφαλμένα, κάτι που το παρατήρησε μόλις μπήκε το σκάφος σε τροχιά, αφού η κάψουλα είχε προσανατολιστεί με 90 μοίρες απόκλιση από την προβλεπόμενη κατεύθυνση. Είναι πιθανό η επίλυση αυτού του προβλήματος να ήταν η αιτία που καθυστέρησε την επιστροφή της κάψουλας στη Γη.
Στην επιστροφή της στη Γη, όταν εκτινάχθηκε από την κάψουλα είδε με φρίκη ότι κατευθυνόταν να πέσει σε μια μεγάλη λίμνη. Τελικά, εξαντλημένη, αφυδατωμένη, πεινασμένη, χτυπημένη στην μύτη από το κράνος της, αλλά βοηθούμενη από έναν ευνοϊκό άνεμο, κατάφερε να βγει στην ακτή. Στο επόμενο διάστημα ήταν απαραίτητο στις δημόσιες εμφανίσεις της η Τερεσκόβα να κρύβει την μελανιά στο πρόσωπο με βαρύ μακιγιάζ!
 |
| Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα το 1969. |
Μολονότι υπήρχαν σχέδια και για άλλες διαστημικές πτήσεις με γυναίκες, χρειάσθηκαν 19 χρόνια για να ταξιδέψει η επόμενη γυναίκα στο διάστημα (ήταν η επίσης σοβιετική Σβετλάνα Σαβίτσκαγια, το 1982). Καμιά από τις άλλες 4 της πρώτης ομάδας της Τερεσκόβα δεν πέταξε στο διάστημα και το 1969 η πρωτοπόρα αυτή ομάδα διαλύθηκε.
Μετά την πτήση της, η Τερεσκόβα σπούδασε στην Ακαδημία Ζουκόφσκι της Πολεμικής Αεροπορίας, απ' όπου αποφοίτησε με διάκριση ως αστροναύτης μηχανικός. Το 1977 πήρε διδακτορικό στη Μηχανική.
Εξαιτίας της φήμης της επιλέχθηκε σε αρκετά πολιτικά αξιώματα:
- Διετέλεσε μέλος του Ανωτάτου Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης (1966 ως το 1974 ),
- Μέλος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ (1974 ως το 1989 ) και
- Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ (1969 ως το 1991).
Το 1997 αποστρατεύθηκε από την Πολεμική Αεροπορία και το σώμα των κοσμοναυτών με προεδρική διαταγή.
 |
| Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα στη γαμήλια τελετή με τον πρώτο σύζυγό της, Andriyan Nikolayev. |
Στις 3 Νοεμβρίου 1963 η Τερεσκόβα παντρεύτηκε στη Μόσχα τον κοσμοναύτη Andriyan Nikolayev (Αντριάν Νικολάγιεφ), γνωστό από τη "δίδυμη πτήση" (Vostok 3 και Vostok 4) με τον Pavel Popovich το 1962. Ο γάμος έγινε με μεγάλη επισημότητα στο Moscow Wedding Palace με την παρουσία του Νικίτα Χρουστσόφ και κορυφαίων στελεχών της Σοβιετικής κυβέρνησης και του διαστημικού προγράμματος.
Στις 8 Ιουνίου 1964 η Τερεσκόβα γέννησε το μοναδικό τους παιδί, την Elena Andrianova Nikolaeva-Tereshkova (η οποία είναι σήμερα γιατρός και υπήρξε ο πρώτος άνθρωπος του οποίου τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας είχαν πετάξει στο διάστημα).
 |
| Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα στο Επιστημονικό Κέντρο Heureka της Φιλανδίας, το 2002. |
Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, με επικείμενες τις πτήσεις Αμερικανίδων γυναικών στο διάστημα, η σοβιετική κυβέρνηση αποφάσισε να δημιουργήσει μια νέα ομάδα γυναικών κοσμοναυτών. Η Τερεσκόβα εξέφρασε την επιθυμία να συμμετέχει στην ομάδα αυτή και το 1978 ξεκίνησε ιατρικές εξετάσεις. Στη διάρκεια αυτών των εξετάσεων συνάντησε τον Yuliy Shaposhnikov, έναν γιατρό που εργαζόταν σε μια στρατιωτική ιατρική ακαδημία. Το ζευγάρι ερωτεύτηκε και η Τερεσκόβα χώρισε από τον Νικολάγιεφ το 1979. Στη συνέχεια η Τερεσκόβα ενημερώθηκε ότι δεν είχε περάσει τα ιατρικά τεστ και δεν θα της επιτρεπόταν να πετάξει ξανά στο διάστημα. Υπέβαλε αίτηση διαζυγίου από τον Νικολάγιεφ, αλλά η διαδικασία απαιτούσε την προσωπική άδεια του Σοβιετικού Πρωθυπουργού Μπρέζνιεφ, η οποία ήρθε μόλις το 1982.
Η Τερεσκόβα ξαναπαντρεύτηκε με τον ορθοπεδικό Yuliy G. Shaposhnikov, ο οποίος πέθανε το 1999.
Εκτός από τις θέσεις της στο εσωτερικό της χώρας, η Τερεσκόβα είχε έντονη δραστηριότητα ως αντιπρόσωπος της ΕΣΣΔ και στο εξωτερικό.
Έχει τιμηθεί με πολλά παράσημα και διακρίσεις όχι μόνο από την πατρίδα της, αλλά και από άλλες χώρες.
 |
| Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα με την Αμερικανίδα αστροναύτη Catherine (Cady) Coleman στο Ρωσικό Κέντρο Εκπαίδευσης Αστροναυτών Gagarin, στη Star City (2 Δεκεμβρίου 2010). |
Ο κρατήρας Τερεσκόβα στο βόρειο ημισφαίριο της αόρατης πλευράς της Σελήνης, διαμέτρου 31 χιλιομέτρων, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της.
Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Τερεσκόβα έχασε τα πολιτικά της αξιώματα, αλλά τίποτα από την αίγλη της. Μέχρι σήμερα οι συμπατριώτες της τη σέβονται ως ηρωίδα της Ρωσίας και για πολλούς η σημασία της στη σοβιετική και ρωσική διαστημική ιστορία υπολείπεται μόνο αυτής των Γιούρι Γκαγκάριν και Αλεξέι Λεόνοφ.
Μετά το θάνατο του συντρόφου της ζωής της το 1999, η Τερεσκόβα αποσύρθηκε σε μια μικρή τούβλινη ντάτσα στα περίχωρα της Star City.
 |
| Γραμματόσημο της Ρωσίας (2013) για τα 50 χρόνια από την πτήση της Τερεσκόβα. |
Το 2007 γιόρτασε τα εβδομηκοστά γενέθλιά της στην κατοικία του Ρώσου πρωθυπουργού Βλαντίμιρ Πούτιν, όπου ήταν προσκεκλημένη. Εκεί, λέγεται ότι είπε πως θα ήθελε να ταξιδέψει στον πλανήτη Άρη, ακόμα και χωρίς επιστροφή.
Η Τερεσκόβα υπήρξε η πρώτη και μέχρι σήμερα μοναδική γυναίκα με τον βαθμό του πτεράρχου (τον ανώτατο, ισοδύναμο του στρατηγού) στη σοβιετική αλλά και στη ρωσική πολεμική αεροπορία.
 |
| Η Βαλεντίνα Τερεσκόβα με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στο Novo Ogaryovo, γιορτάζοντας τα εβδομηκοστά γενέθλιά της, στις 6 Μαρτίου 2007. |
- Βίντεο αφιερωμένο στη Βαλεντίνα Τερεσκόβα από το RT για την επέτειο των 50 χρόνων από την ημέρα της ιστορικής πτήσης της (αγγλικά, διάρκεια 26').
- Βίντεο αφιερωμένο στη Βαλεντίνα Τερεσκόβα από το κανάλι Телестудия Роскосмоса (ρωσικά, διάρκεια 5').
- Η ιστορία της πρώτης ομάδας Σοβιετικών κοσμοναυτών, κείμενο από τον Άντον Περβουσίν στον ιστότοπο mirf (ρωσικά).
- Βίντεο με την υποδοχή του Πούτιν στην Τερεσκόβα στην επέτειο των 80στών γενεθλίων της.
- Ακούστε το τραγούδι Valentina από το συγκρότημα Public Service Broadcasting, αφιερωμένο στη Βαλεντίνα Τερεσκόβα. Το βίντεο περιέχει φωτογραφικά στιγμιότυπα από τη ζωή της Τερεσκόβα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου