Σαν σήμερα ... 1839, ο Louis Daguerre ανακοινώνει τη νέα φωτογραφική μέθοδο της Δαγκεροτυπίας.

Louis Jacques Mandé Daguerre

Σαν σήμερα, στις 9 Ιανουαρίου 1839, ο Louis Jacques Mandé Daguerre ανακοίνωσε επίσημα σε κοινή συνεδρίαση της Γαλλικής Ακαδημίας Επιστημών και της Ακαδημίας Καλών Τεχνών μια νέα φωτογραφική μέθοδο, που από το όνομά του ονομάστηκε "Δαγκεροτυπία".

Μια ουσιαστική διαφορά ανάμεσα στην καινούρια προτεινόμενη μέθοδο σε σχέση με τις παλαιότερες ήταν ο πολύ μικρός απαιτούμενος χρόνος έκθεσης της φωτογραφικής πλάκας, μόλις λίγα δευτερόλεπτα μερικές φορές, ενώ πριν χρειάζονταν ώρες έκθεσης. 

Έτσι, η δαγκεροτυπία έγινε η πρώτη πρακτική και εμπορικά συμφέρουσα φωτογραφική διαδικασία. 

Η παλαιότερη (1838) φωτογραφία δαγκεροτυπίας με 

ανθρώπους, τραβηγμένη από τον ίδιο τον Daguerre.

Η διαδικασία παραγωγής της δαγκεροτυπίας ξεκινά με την τοποθέτηση επάργυρων χάλκινων πλακών σε ιώδιο. Μ' αυτό τον τρόπο σχηματίζεται φωτοευαίσθητο ιωδίδιο του αργύρου. Οι πλάκες αυτές πρέπει να χρησιμοποιηθούν μέσα σε μία ώρα. Στη συνέχεια εκτίθενται στο φως, από λίγα δευτερόλεπτα  έως αρκετό περισσότερο χρόνο, ανάλογα με τη  διαθέσιμη φωτεινότητα.

Η εμφάνιση της εικόνας επιτυγχάνεται με την έκθεση της πλάκας σε υδράργυρο, θερμαινόμενο σε 75° C. Αυτό αναγκάζει τον υδράργυρο να συγχωνευτεί με τον άργυρο. Έπειτα η εικόνα βυθίζεται σε θερμό διάλυμα κοινού άλατος και τελικά ξεπλένεται με καυτό αποσταγμένο νερό.

Η παλαιότερη (1837) δαγκεροτυπία του Daguerre με νεκρή φύση
και τίτλο: L’Atelier de l'artiste (Το εργαστήριο του καλλιτέχνη).

Οι δαγκεροτυπίες δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν σε αντίγραφα και οι επιφάνειες τους ήταν εξαιρετικά λεπτές, με συνέπεια να καλύπτονται συχνά με γυαλί, για να μη καταστραφούν. Η εικόνα που παραγόταν εμφάνιζε το πρότυπο σε ανεστραμμένη όψη, όμοια με την κατοπτρική αναπαράσταση. Επιπλέον οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνταν ήταν ιδιαίτερα τοξικές.

Το εσώφυλλο με τον τίτλο και την εικόνα του Daguerre
στο εγχειρίδιο οδηγιών που δημοσίευσε το 1839, λόγω
της αυξημένης ζήτησης πληροφοριών για την διαδικασία. 

Βέβαια, η υπόθεση αυτής της μεθόδου φωτογράφισης είχε απαιτήσει πολλά χρόνια δοκιμών από τον Daguerre. 

Η πρώτη γραπτή αναφορά για τη νέα μέθοδο του Daguerre έγινε στις 27 Σεπτεμβρίου 1835 στην επιθεώρηση Journal des artistes.

Πριν από τον Daguerre, ο Nicéphore Niépce κατάφερε να μας αφήσει κληρονομιά τις παλαιότερες φωτογραφίες που υπάρχουν σήμερα, από το 1826, χρησιμοποιώντας όμως άλλη τεχνική που την ονόμασε «ηλιογραφία». Πρακτικά η μέθοδός του ήταν δύσχρηστη, γιατί απαιτούσε μεγάλους χρόνους έκθεσης.

Ο Daguerre με τον Niépce υπέγραψαν συμβόλαιο εμπορικής συνεργασίας για την προώθηση της εφεύρεσής τους, αλλά ο Niépce πέθανε το 1833. 

Η παλαιότερη (1842) σωζώμενη φωτογραφία της Ακρόπολης.
Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη από το λόφο των Νυμφών
και διακρίνεται καθαρά ο Παρθενώνας.
 Φωτό: Joseph-Filibert Girault de Prangey
 Πηγή: www.lifo.gr

Ο Daguerre δεν ζήτησε ποτέ να πάρει πατέντα για την εφεύρεσή του. Αντίθετα, συμφώνησε με τη Γαλλική κυβέρνηση να της παραχωρήσει τα δικαιώματα της εφεύρεσης με αντάλλαγμα σύνταξη στον ίδιο και στον γιο και διάδοχο του Niépce, τον Ισίδωρο, για όλη την υπόλοιπη ζωή τους. Η Γαλλική κυβέρνηση θα προσέφερε την τεχνική της δαγκεροτυπίας δωρεάν στον κόσμο ως δώρο, κάτι που έκανε στις 19 Αυγούστου 1839.

Όμως 5 μέρες νωρίτερα, ο Miles Berry, ένας ατζέντης ειδικευμένος στις πατέντες, αντιπροσωπεύοντας τον Daguerre υπέβαλλε αίτηση και κατάφερε να πάρει πατέντα για την Αγγλία, την Ουαλία και όλες τις κτήσεις και αποικίες της βασίλισσας. Έτσι, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι αποικίες του έγιναν οι μόνες περιοχές που έπρεπε να πληρωθούν δικαιώματα για τη χρήση της δαγκεροτυπίας.  

Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων (1842).
Φωτό: Joseph-Filibert Girault de Prangey
 Πηγή: www.lifo.gr 

Η παλαιότερη φωτογραφία με ανθρώπους που βλέπουμε στην ανάρτηση, πάρθηκε στις 8 π.μ. ενός ανοιξιάτικου πρωινού του 1838 και δείχνει το Boulevard du Temple στο Παρίσι. Το στιγμιότυπο αποτυπώθηκε από τον ίδιο τον Daguerre που βρισκόταν στο Diorama, όπου ζούσε και εργαζόταν. Αν και η περιοχή ήταν με πολύ κίνηση, η πλάκα δεν μπόρεσε να αποτυπώσει ό,τι βρισκόταν σε κίνηση, γιατί εκτέθηκε πολύ χρόνο στο φως, 10 ως 12 λεπτά. Εν τούτοις φαίνεται κάτω αριστερά ένας καθισμένος λούστρος με τον πελάτη όρθιο μπροστά του. Η φωτογραφία που βλέπουμε είναι αυτή που φαίνεται σαν μέσα σε καθρέφτη. Στην πραγματικότητα αυτό που έβλεπε ο Daguerre ήταν αυτή η φωτογραφία.

Το τρίπτυχο της Βαυαρίας.

Αργότερα μέσα  στο 1839, ο Daguerre παρουσίασε αυτή τη φωτογραφία μαζί με δύο άλλες (το λεγόμενο "τρίπτυχο της Βαυαρίας") στον βασιλιά της Βαυαρίας Λουδοβίκο Α' στην προσπάθειά του να δημοσιοποιήσει ευρύτερα την εφεύρεσή του. Το παραπάνω τρίπτυχο καταστράφηκε το 1974 σε προσπάθεια συντήρησής του από προηγούμενες φθορές.

Ο ναός του Ολυμπίου Διός.
Φωτό: Joseph-Filibert Girault de Prangey
Πηγή: www.lifo.gr

Το μεγαλύτερο μέρος της πρώιμης δουλειάς του Daguerre καταστράφηκε, όταν το σπίτι και στούντιό του άρπαξε φωτιά στις 8 Μαρτίου 1839, την ώρα που τον επισκεπτόταν ο Αμερικανός ζωγράφος και εφευρέτης Samuel Morse. Λιγότερες από 25 φωτογραφίες αυτής της αρχικής δουλειάς του Daguerre κατάφεραν να διασωθούν.

• Δημοσίευση του Lightbox στο LIFO.gr για τις παλαιότερες δαγκεροτυπίες από την Αθήνα. Συντάκτρια: ΜΑΡΟΥΣΑ ΘΩΜΑ. 

• Βίντεο με τίτλο: Early Photography: Making Daguerreotypes (Πρώιμη φωτογράφηση: Φτιάχνοντας Δαγκεροτυπίες) από Getty Museum (αγγλικά, 5:43).

• Βίντεο με τίτλο: The Daguerreotype - Photographic Processes Series (Η Δαγκεροτυπία - Σειρά φωτογραφικών διεργασιών από George Eastman Museum (αγγλικά, 6:18).

Πηγή: Today in Science History