 |
| Ιωάννης Ηλιόπουλος |
Σαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου 1940, γεννήθηκε στην Καλαμάτα ο θεωρητικός φυσικός Ιωάννης Ηλιόπουλος, του οποίου το επιστημονικό έργο στη φυσική στοιχειωδών σωματιδίων έχει συμβάλει αποφασιστικά στην εξέλιξη της έρευνας κι έχει τύχει παγκοσμίου αποδοχής.
Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές του σπουδές στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) το 1962 και έλαβε δίπλωμα Μηχανολόγου-Ηλεκτρολόγου. Συνέχισε τις σπουδές του στο τμήμα Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Παρισιού, όπου έλαβε το 1963 το D.E.A., το 1965 το Doctorat 3e Cycle και το 1968 το Doctorat d' État.
Από το 1964 έως το 1966 κατείχε τον τίτλο του Επιμελητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
Από το 1966 έως το 1968 υπήρξε υπότροφος στο CERN στη Γενεύη.
Από το 1969 έως το 1971 διατέλεσε επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Harvard.
Από το 1971 εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) αρχικά ως ερευνητής και από το 1978 ως Διευθυντής Ερευνών ("εξαιρετικής τάξης") στο εργαστήριο θεωρητικής φυσικής της École Normale Supérieure (ENS) στο Παρίσι, όπου διατέλεσε και Διευθυντής κατά τα έτη 1991-1995 και 1998-2002. Τώρα είναι ομότιμο μέλος του εν λόγω εργαστηρίου.
Ως καθηγητής στην Ecole Normale Superieure - από τα σπουδαιότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Γαλλίας - συνέβαλε με την διδασκαλία του στη δημιουργία της περίφημης "σχολής Ηλιόπουλου" όπως την αποκαλεί η γενιά των φοιτητών του.
Η συμβολή του Ηλιόπουλου στον κλάδο της θεωρητικής φυσικής ξεκινά με τον αριθμό και τις ιδιότητες των κουάρκ.
Την δεκαετία του 1960 πιστεύαμε πως υπήρχαν στον κόσμο τρία είδη κουάρκ. Το 1969, ο Ηλιόπουλος, σε συνεργασία με τους Sheldon Glashow και Luciano Maiani, προέβλεψαν θεωρητικά (μηχανισμός GIM, από τα αρχικά των δημιουργών) την ύπαρξη ενός τέταρτου είδους (σήμερα ξέρουμε πως υπάρχουν έξι).
Το 1971, σε συνεργασία με τους Claude Bouchiat και Philippe Meyer, απέδειξε ότι μια θεωρία με τέσσερα (ή έξι) κουάρκ είναι μαθηματικά συνεπής. Αυτή η πρόβλεψη επιβεβαιώθηκε πειραματικά το 1974 με την ανακάλυψη μιας πληθώρας νέων σωματιδίων στην σύσταση των οποίων υπήρχε ένα καινούριο κουάρκ, το οποίο ονομάστηκε charm (χαριτωμένο).
Η ανακάλυψη αυτή είχε πολλαπλές συνέπειες. Πρώτα απ' όλα, έλυσε μερικά προβλήματα που σχετίζονταν με τις διασπάσεις ορισμένων ασταθών σωματιδίων, επιβάλλοντας την εξάλειψη των κβαντικών ανωμαλιών στο μοντέλο των Weinberg και Salam. Αλλά πιο σημαντικό ήταν το γεγονός ότι άνοιξε τον δρόμο για την διατύπωση μιας ενοποιημένης θεωρίας που φιλοδοξεί να περιγράψει όλες τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωμάτια.
Το 1974 μελέτησε τις ιδιότητες ενός νέου είδους συμμετρίας, που φαίνεται ότι είναι ένας απαραίτητος σταθμός στο δρόμο για την ενοποιημένη θεωρία. Μαζί με τον μαθητή του Pierre Fayet μελέτησαν τις τότε νεότευκτες υπερσυμμετρικές θεωρίες βαθμίδας και ανακάλυψαν το μηχανισμό αλλοίωσης της υπερσυμμετρίας που φέρει το όνομά τους.
Τα τελευταία χρόνια, συχνά σε συνεργασία με τους Ιγνάτιο Αντωνιάδη, Θεόδωρο Τομαρά και Εμμανουήλ Φλωράτο, ο Ηλιόπουλος ασχολείται με τα προβλήματα που συναντάμε στην προσπάθεια να συνδυάσουμε τις δύο μεγάλες ανακαλύψεις των αρχών του περασμένου αιώνα, την κβαντική θεωρία και την θεωρία της βαρύτητας. Ο δρόμος για μια ενοποιημένη θεωρία που να μπορεί να περιγράψει όλα τα φαινόμενα στη Φύση θα είναι κατ' ανάγκην μακρύς.
Σ' αυτό το σημείο η συμβολή του μεγάλου επιταχυντή LHC στο CERN προβλέπεται να είναι αποφασιστική. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών έχουν ήδη προκαλέσει μια επανάσταση στον τρόπο που σκεφτόμαστε και μας έχουν οδηγήσει σε μια βαθιά αναθεώρηση της εικόνας που έχουμε μέσα μας για τον Φυσικό Κόσμο.
Η ενοποίηση των νόμων της Φύσης είναι ένα όνειρο της ανθρωπότητας από παλιά. Σήμερα ίσως να περάσαμε από το όνειρο στην προσδοκία.
Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, ο Ηλιόπουλος έχει λάβει πολλές διεθνείς διακρίσεις:
Στις 28 Απριλίου 2017 αναγορεύτηκε επίτιμος Διδάκτωρ του ΕΜΠ.
Ένα βίντεο με συνέντευξη του Ι. Ηλιόπουλου στη δημοσιογράφο Άννα Γριμάνη, στη σειρά της ΕΤ1 "Ωραίοι ως Έλληνες" (48:22 - 2012).
Μια συνέντευξη στον δημοσιογράφο Ν. Βολωνάκη για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (1999).
Μια παρουσίαση του Ι. Ηλιόπουλου από την ιστοσελίδα Hellenica του Μ. Λαχανά.
Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές του σπουδές στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) το 1962 και έλαβε δίπλωμα Μηχανολόγου-Ηλεκτρολόγου. Συνέχισε τις σπουδές του στο τμήμα Θεωρητικής Φυσικής του Πανεπιστημίου του Παρισιού, όπου έλαβε το 1963 το D.E.A., το 1965 το Doctorat 3e Cycle και το 1968 το Doctorat d' État.
Από το 1964 έως το 1966 κατείχε τον τίτλο του Επιμελητή Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Παρισιού.
Από το 1966 έως το 1968 υπήρξε υπότροφος στο CERN στη Γενεύη.
Από το 1969 έως το 1971 διατέλεσε επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Harvard.
Από το 1971 εργάζεται στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) αρχικά ως ερευνητής και από το 1978 ως Διευθυντής Ερευνών ("εξαιρετικής τάξης") στο εργαστήριο θεωρητικής φυσικής της École Normale Supérieure (ENS) στο Παρίσι, όπου διατέλεσε και Διευθυντής κατά τα έτη 1991-1995 και 1998-2002. Τώρα είναι ομότιμο μέλος του εν λόγω εργαστηρίου.
 |
| Με τον Luciano Maiani στο Παρίσι, κατά τον εορτασμό των γενεθλίων για τα 60 χρόνια του Ιωάννη Ηλιόπουλου. |
Ως καθηγητής στην Ecole Normale Superieure - από τα σπουδαιότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα της Γαλλίας - συνέβαλε με την διδασκαλία του στη δημιουργία της περίφημης "σχολής Ηλιόπουλου" όπως την αποκαλεί η γενιά των φοιτητών του.
Η συμβολή του Ηλιόπουλου στον κλάδο της θεωρητικής φυσικής ξεκινά με τον αριθμό και τις ιδιότητες των κουάρκ.
Την δεκαετία του 1960 πιστεύαμε πως υπήρχαν στον κόσμο τρία είδη κουάρκ. Το 1969, ο Ηλιόπουλος, σε συνεργασία με τους Sheldon Glashow και Luciano Maiani, προέβλεψαν θεωρητικά (μηχανισμός GIM, από τα αρχικά των δημιουργών) την ύπαρξη ενός τέταρτου είδους (σήμερα ξέρουμε πως υπάρχουν έξι).
Το 1971, σε συνεργασία με τους Claude Bouchiat και Philippe Meyer, απέδειξε ότι μια θεωρία με τέσσερα (ή έξι) κουάρκ είναι μαθηματικά συνεπής. Αυτή η πρόβλεψη επιβεβαιώθηκε πειραματικά το 1974 με την ανακάλυψη μιας πληθώρας νέων σωματιδίων στην σύσταση των οποίων υπήρχε ένα καινούριο κουάρκ, το οποίο ονομάστηκε charm (χαριτωμένο).
 |
| Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος με άλλους συμμετέχοντες σε συνέδριο στη μνήμη του Benjamin W. Lee, στην Pohang της Κορέας Ιούνιος 2009). |
Η ανακάλυψη αυτή είχε πολλαπλές συνέπειες. Πρώτα απ' όλα, έλυσε μερικά προβλήματα που σχετίζονταν με τις διασπάσεις ορισμένων ασταθών σωματιδίων, επιβάλλοντας την εξάλειψη των κβαντικών ανωμαλιών στο μοντέλο των Weinberg και Salam. Αλλά πιο σημαντικό ήταν το γεγονός ότι άνοιξε τον δρόμο για την διατύπωση μιας ενοποιημένης θεωρίας που φιλοδοξεί να περιγράψει όλες τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωμάτια.
Το 1974 μελέτησε τις ιδιότητες ενός νέου είδους συμμετρίας, που φαίνεται ότι είναι ένας απαραίτητος σταθμός στο δρόμο για την ενοποιημένη θεωρία. Μαζί με τον μαθητή του Pierre Fayet μελέτησαν τις τότε νεότευκτες υπερσυμμετρικές θεωρίες βαθμίδας και ανακάλυψαν το μηχανισμό αλλοίωσης της υπερσυμμετρίας που φέρει το όνομά τους.
 |
| Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος (δεξ.) με τον Lochlainn O'Raifeartaigh (αρ.) και τον Pierre Fayet σε μια συνάντηση στο Ινστιτούτο Θεωρητικής Φυσικής της Μινεσότα, ΗΠΑ (Οκτώβριος 2000). |
Τα τελευταία χρόνια, συχνά σε συνεργασία με τους Ιγνάτιο Αντωνιάδη, Θεόδωρο Τομαρά και Εμμανουήλ Φλωράτο, ο Ηλιόπουλος ασχολείται με τα προβλήματα που συναντάμε στην προσπάθεια να συνδυάσουμε τις δύο μεγάλες ανακαλύψεις των αρχών του περασμένου αιώνα, την κβαντική θεωρία και την θεωρία της βαρύτητας. Ο δρόμος για μια ενοποιημένη θεωρία που να μπορεί να περιγράψει όλα τα φαινόμενα στη Φύση θα είναι κατ' ανάγκην μακρύς.
Σ' αυτό το σημείο η συμβολή του μεγάλου επιταχυντή LHC στο CERN προβλέπεται να είναι αποφασιστική. Οι ανακαλύψεις των τελευταίων ετών έχουν ήδη προκαλέσει μια επανάσταση στον τρόπο που σκεφτόμαστε και μας έχουν οδηγήσει σε μια βαθιά αναθεώρηση της εικόνας που έχουμε μέσα μας για τον Φυσικό Κόσμο.
Η ενοποίηση των νόμων της Φύσης είναι ένα όνειρο της ανθρωπότητας από παλιά. Σήμερα ίσως να περάσαμε από το όνειρο στην προσδοκία.
 |
| Ο Ιωάννης Ηλιόπουλος με τον Terry Tomboulis (αρ.) και τον Nicolas Sourlas (δεξ.). 16 Νοεμβρίου 2002 στο Princeton, στο Συμπόσιο για τα 60α γενέθλια του Curt Callan. |
Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του, ο Ηλιόπουλος έχει λάβει πολλές διεθνείς διακρίσεις:
- 1978 Βραβείο Paul Langevin της Société Française de Physique,
- 1979 Μετάλλιο Matteucci της Accademia Nazionale dei XL,
- 1984 Μεγάλο βραβείο Ricard της Société Française de Physique,
- 1986 Βραβείο Sakurai της American Physical Society (με τον Luciano Maiani),
- 2002 Αριστείο Μποδοσάκη,
- 2007 Μετάλλιο Dirac, του Abdus Salam International Centre for Theoretical Physics (με τον Luciano Maiani),
- 2011 Βραβείο του Τομέα Φυσικής Υψηλών Ενεργειών, της European Physical Society (με Sheldon Glashow και Luciano Maiani),
- 2013 Βραβείο των τριών Φυσικών, ENS-France.
Στις 28 Απριλίου 2017 αναγορεύτηκε επίτιμος Διδάκτωρ του ΕΜΠ.
 |
| (Από αρ.) Jim Virdee, Ιωάννης Ηλιόπουλος, Tom Kibble και Luciano Maiani. 5ο Higgs Hunting Workshop, Ιούλιος 2014, Orsay Παρίσι. |
Ένα βίντεο με συνέντευξη του Ι. Ηλιόπουλου στη δημοσιογράφο Άννα Γριμάνη, στη σειρά της ΕΤ1 "Ωραίοι ως Έλληνες" (48:22 - 2012).
Μια συνέντευξη στον δημοσιογράφο Ν. Βολωνάκη για την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ (1999).
Μια παρουσίαση του Ι. Ηλιόπουλου από την ιστοσελίδα Hellenica του Μ. Λαχανά.
Πηγή: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου