Σαν σήμερα... 1959, η NASA ανακοινώνει τους 7 πρώτους Αμερικανούς αστροναύτες του Προγράμματος MERCURY.

Οι υπέροχοι 7 του Προγράμματος Mercury.
(1η σειρά) Walter H. Schirra, Jr., Donald K. Slayton,
John H. Glenn, Jr. και Scott Carpenter.
(2η σειρά) Alan B. Shepard, Jr., Virgil I. Gus Grissom
και L. Gordon Cooper, Jr..
(Φωτό: NASA)

Σαν σήμερα, στις 9 Απριλίου 1959, η (Αμερικανική) Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος (National Aeronautics and Space Administration - NASA) παρουσίασε στον Τύπο τους πρώτους Αμερικανούς αστροναύτες που είχαν επιλεγεί μέσα από μια μακριά και επίπονη διαδικασία, με πολύ αυστηρά κριτήρια. Αυτοί ήταν οι: Scott Carpenter (Σκοτ Κάρπεντερ), L. Gordon Cooper, Jr. (Λ. Γκόρντον Κούπερ, Τζούνιορ), John H. Glenn, Jr. (Τζον Χ. Γκλεν. Τζούνιορ), Virgil I. "Gus" Grissom (Βέρτζιλ Ι. "Γκας" Γκρίσομ), Walter Μ. Schirra, Jr. (Γουόλτερ Μ. Σίρα Τζούνιορ), Alan B. Shepard, Jr. (Άλαν Μπ. Σέπαρντ Τζούνιορ) και Donald K. Slayton (Ντόναλντ Κ. Σλέιτον). Οι 7 άνδρες ήταν όλοι πιλότοι δοκιμών στρατιωτικών αεροσκαφών και είχαν επιλεγεί από μια ομάδα 32 υποψηφίων για να λάβουν μέρος στο Πρόγραμμα Μέρκιουρι - Ερμής (Project Mercury). 

Στην μεγαλειώδη προσπάθεια του ανθρώπου να αφήσει τη Γη και να βγει "εκεί έξω" στο διάστημα, η 4η Οκτωβρίου 1957 ήταν σημαντική μέρα γιατί, για πρώτη φορά στον κόσμο, η Σοβιετική Ένωση εκτόξευσε με επιτυχία τον Σπούτνικ I, τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο σε τροχιά γύρω από τη Γη. Πολύ σύντομα, στις 3 Νοεμβρίου 1957 ακολούθησε η επίσης επιτυχημένη εκτόξευση του Σπούτνικ IΙ, πάλι από τη Σοβιετική Ένωση. Να σκεφτούμε, ότι αυτά τα πρωτοποριακά επιστημονικά και τεχνολογικά επιτεύγματα χρονικά συμβαίνουν στην καρδιά του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα στις τότε δύο  υπερδυνάμεις, ΗΠΑ και ΕΣΣΔ. Οι επιτυχημένες εκτοξεύσεις των δορυφόρων του προγράμματος Σπούτνικ από τους Σοβιετικούς ήταν μαχαιριές στην υπερηφάνια, αλλά και στην πολιτική των ΗΠΑ εκείνη την περίοδο. 

Οι επτά αστροναύτες στο Langley Research Center 
παρατηρούν το μοντέλο ενός πυραύλου
(7 Ιουλίου 1959).  (AP Photo)

Στις 29 Ιουλίου 1958, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Dwight Eisenhower (Ντουάιτ Αϊζενχάουερ) υπέγραψε διάταγμα για την δημιουργία της NASA, που θα αποτελούσε τη συνέχεια της NACA (National Advisory Committee for Aeronautics), μιας υπηρεσίας που είχε ηλικία 43 χρόνια στην αεροναυτική και την βαλλιστική των πυραύλων. Έτσι, στις 1 Οκτωβρίου 1958 η NASA ξεκίνησε επίσημα τη δραστηριότητά της με έδρα της Κεντρικής Υπηρεσίας στην Washington DC και πολλές περιφερειακές δραστηριότητες (Jet Propulsion Laboratory-JPL, Διαστημικό Κέντρο Κέννεντι, Διαστημικό Κέντρο Χιούστον κλπ). Πρώτος Διοικητής της ΝASA ήταν ο T. Keith Glennan. Στην πορεία που θα ακολουθούσε σημαντικό ρόλο θα έπαιζε η τεχνολογία του Γερμανικού πυραυλικού προγράμματος που είχε επικεφαλής τον Wernher von Braun (Βέρνερ φον Μπράουν) που τώρα εργαζόταν για την ABMA (Army Ballistic Missile Agency - Υπηρεσία Βαλλιστικών Πυραύλων Στρατού).

Οι επτά αστροναύτες στο Manned Spacecraft Center  
(τώρα Johnson Space Center), στο Χιούστον
του Τέξας, Ιούνιος 1963. (NASA)

Η NASA σχεδίαζε να ξεκινήσει επανδρωμένες πτήσεις σε γήινη τροχιά, το 1961. Το έργο της επιλογής των υποψήφιων αστροναυτών ανέλαβε η Space Task Group (STG), μια επιτροπή που είχε την έδρα της στο Langley Research Center στο Hampton της Virginia. Τα κριτήρια επιλογής που μπήκαν από την αρχή ήταν:

• Ηλικία μικρότερη από 40 έτη,
• Ύψος μικρότερο από 5 πόδια και 11 ίντσες (1.80 μέτρα), (Υπήρχε περιορισμός λόγω του μικρού μεγέθους της διαστημικής κάψουλας),
• Εξαιρετική φυσική κατάσταση,
• Τουλάχιστον δίπλωμα μπάτσελορ ή ισοδύναμο πτυχίο,
• Απόφοιτος σχολής δοκιμαστών πιλότων,
• Να έχει κατ' ελάχιστο 1500 πτητικές ώρες και
• Να είναι έμπειρος πιλότος αεροπλάνου jet. 

Τομή σε σχέδιο της διαστημικής κάψουλας Mercury.

Ο προσφερόμενος ετήσιος μισθός, ανάλογα με τα προσόντα, κυμαινόταν από $8.330 μέχρι $12.770 (τα ποσά αυτά αντιστοιχούν με $73.059 έως $112.000 σε επίπεδο 2019).

Τον Ιανουάριο του 1959, η NASA ξεκίνησε τη διαδικασία επιλογής αστροναυτών, ελέγχοντας τα αρχεία 508 έμπειρων πιλότων που ήταν δοκιμαστές στρατιωτικών αεροσκαφών. 

Από αυτούς επιλέχτηκαν αρχικά 110 υποψήφιοι. Ο αριθμός αυτός χωρίστηκε αυθαίρετα σε τρεις ομάδες και οι δύο πρώτες ομάδες μπήκαν κάτω από τον έλεγχο των κεντρικών υπηρεσιών στην Ουάσινγκτον. Λόγω του υψηλού ποσοστού εθελοντισμού, η τρίτη ομάδα αποκλείστηκε. Από τους 62 πιλότους που απέμειναν και είχαν προσφερθεί εθελοντικά, οι έξι αποκλείστηκαν γιατί βρέθηκαν να έχουν ψηλώσει πολύ(!) μετά από την τελευταία ιατρική τους εξέταση. Ακολούθησε μια πρώτη σειρά γραπτών εξετάσεων, συνεντεύξεων και επανελέγχου του ιατρικού ιστορικού των υποψηφίων, με αποτέλεσμα την παραπέρα μείωση του αριθμού των σε 36. Στη συνέχεια βγήκαν από το πρόγραμμα 4 ακόμη άνδρες, όταν έμαθαν τις ακραίες σωματικές και ψυχικές εξετάσεις που επρόκειτο να ακολουθήσουν.

Οι επτά αστροναύτες στο Langley Research Center 
στη διάρκεια της εκπαίδευσής τους (Μάρτιος 1961).
(AP Photo/Nasa) ASSOCIATED PRESS

Οι 32 υποψήφιοι που απέμειναν, ταξίδεψαν στην Κλινική Lovelace στο Albuquerque (Αλμπουκέρκ) του Νέου Μεξικού, όπου υποβλήθηκαν σε εξαντλητικές ιατρικές και ψυχολογικές εξετάσεις. Οι άνδρες αποδείχθηκαν τόσο υγιείς, που μόνο ένας από αυτούς αποκλείστηκε. 

Στη συνέχεια, οι υπόλοιποι 31 υποψήφιοι ταξίδεψαν στο Αεροϊατρικό Εργαστήριο Wright στο Dayton  του Οχάιο, όπου υποβλήθηκαν στο πιο εξαντλητικό κομμάτι της διαδικασίας επιλογής. Για έξι ημέρες και τρεις νύχτες, οι άνδρες υποβλήθηκαν σε διάφορα "βασανιστήρια" που δοκίμασαν την αντοχή τους στο σωματικό και ψυχολογικό άγχος. Μεταξύ άλλων εξετάσεων, οι υποψήφιοι αναγκάστηκαν να περάσουν μια ώρα σε θάλαμο πίεσης ο οποίος προσομοίωνε υψόμετρο 65000 ποδών (19800 μέτρα) και δύο ώρες σε θάλαμο ο οποίος βρισκόταν σε θερμοκρασία 130 βαθμούς Φαρενάιτ (55 βαθμούς Κελσίου). Στο τέλος της εβδομάδας είχαν παραμείνει 18 υποψήφιοι. Μεταξύ αυτών των ανδρών, η επιτροπή επιλογής επρόκειτο να επιλέξει 6 με βάση τις συνεντεύξεις, αλλά τελικά, 7 υποψήφιοι ήταν τόσο ισχυροί και ισοδύναμοι, που αποφασίστηκε να μείνουν και οι επτά.

Τα εξώφυλλα του περιοδικού LIFE στις 14 και 21
 Σεπτεμβρίου 1959. Αριστερά το αφιέρωμα στους 7
αστροναύτες, δεξιά το αφιέρωμα στις συζύγους τους.

Εύκολα μπορούμε να καταλάβουμε ότι μετά την ανακοίνωση των ονομάτων, οι "Mercury Seven" ("Οι Επτά του Ερμή") όπως έμειναν γνωστοί, έγιναν διάσημοι σε μια νύχτα. Η δική τους διασημότητα τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας στις συζύγους τους, στα παιδιά τους και στο ευρύτερο οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον τους. Για πολλούς μήνες μετά την ανακοίνωση, όλα τα Μέσα Ενημέρωσης πρόβαλλαν οτιδήποτε είχε σχέση με αυτούς.   

Όμως, το Πρόγραμμα Mercury δεν προχώρησε όπως ήθελαν οι Αμερικανικές Υπηρεσίες. Έτσι, στις 12 Απριλίου 1961, ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Γκαγκάριν έγινε ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να ολοκληρώσει λίγο παραπάνω από μία περιφορά της Γης, σε 106 λεπτά. 

Σε λιγότερο από ένα μήνα μετά, στις 5 Μαΐου 1961, οι Αμερικανοί "απάντησαν" πραγματοποιώντας μια σύντομη βολή με επανδρωμένη "κάψουλα". Ο Alan Shepard έγινε ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης που εκτοξεύτηκε στο διάστημα από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ, φτάνοντας μέχρι το ύψος των 180 χιλιομέτρων (δεν έκανε περιφορά της Γης). Η πτήση του είχε διάρκεια 15 λεπτά και στο τέλος εγκατέλειψε τον θαλαμίσκο Mercury πέφτοντας στον ωκεανό με αλεξίπτωτο. 

Το σήμα της αποστολής Mercury.

Έπρεπε να φτάσει η 20η Φεβρουαρίου 1962, για να γίνει ο John Glenn ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης που μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη.  Η NASA συνέχισε να ακολουθεί τους Σοβιετικούς στα διαστημικά επιτεύγματα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1960, όταν το πρόγραμμα Apollo της NASA μετέφερε τους πρώτους άνδρες στη Σελήνη και τους επέστρεψε με ασφάλεια στη Γη.

Σήμερα, κανένας πλέον από τους "Mercury 7" δεν είναι στη ζωή. Ο John Glenn, τελευταίος από αυτούς που βρισκόταν στη ζωή, πέθανε στις 8 Δεκεμβρίου 2016.

Από τους επτά πρωτοπόρους Αμερικανούς αστροναύτες, στους έξι δόθηκε η δυνατότητα να κάνουν ένα ταξίδι στο διάστημα στα πλαίσια του προγράμματος Mercury. Μόνον ο Donald Slayton δεν το κατάφερε. Ενώ είχε επιλεγεί να πετάξει το 1962 με την δεύτερη επαναδρωμένη τροχιακή πτήση Mercury-Atlas 7, διαπιστώθηκε ότι είχε καρδιακό πρόβλημα (κολπική μαρμαρυγή) που δεν του επέτρεπε ένα ασφαλές ταξίδι. To 1975 πήρε μέρος στο κοινό διαστημικό πρόγραμμα ΗΠΑ και ΕΣΣΔ συμμετέχοντας στην πτήση Apollo - Soyuz. 

Ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των 7 πρώτων Αμερικανών αστροναυτών με τη σειρά που ταξίδεψαν στο διάστημα.

Ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης στο διάστημα, Alan B. Shepard, Jr.

Ταξίδεψε στις 5 Μαΐου 1961 σε υποτροχιακή πτήση με το διαστημόπλοιο Freedom 7 (Εκείνη την εποχή κάθε αστροναύτης είχε το δικαίωμα να προτείνει ένα όνομα για το σκάφος με το οποίο θα ταξίδευε. Το επίσημο όνομα της αποστολής ήταν διαφορετικό.)

Αργότερα, το 1971, ήταν διοικητής στην αποστολή του Apollo 14 και έγινε ο 5ος άνθρωπος που περπάτησε στη Σελήνη.

Ο Shepard πέθανε το 1998 από λευχαιμία, σε ηλικία 74 ετών.

O Virgil I. "Gus" Grissom ήταν ο δεύτερος Αμερικανός αστροναύτης που έκανε υποτροχιακή πτήση στις 21 Ιουλίου 1961 με το διαστημικό σκάφος Liberty Bell 7. Ξαναβγήκε στο διάστημα στις 23 Μαρτίου 1965 με την αποστολή Gemini 3 και έγινε ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης που μετείχε σε 2 διαστημικά προγράμματα (Mercury, Gemini). O Grissom βρήκε τραγικό θάνατο στις 27 Ιανουαρίου 1967 σε πυρκαγιά που ξέσπασε στο θαλαμίσκο, κατά τη διάρκεια των δοκιμών προετοιμασίας της προγραμματισμένης πτήσης Apollo 1. Ήταν σε ηλικία 41 ετών.

Ο John H. Glenn Jr. ήταν ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης που έκανε τροχιακή πτήση στις 20 Φεβρουαρίου 1962, με το διαστημόπλοιο Friendship 7. Το 1998 προσφέρθηκε εθελοντικά και ξαναβγήκε στο διάστημα με την αποστολή του Διαστημικού Λεωφορείου Discovery. Ήταν σε ηλικία 77 ετών και παραμένει ο μεγαλύτερος σε ηλικία άνθρωπος που έχει βγει στο διάστημα. Πέθανε το 2016 σε ηλικία 95 ετών.

Ο Scott Carpenter έγινε ο δεύτερος Αμερικανός αστροναύτης που έκανε γήινη περιφορά στις 24 Μαΐου 1962 με το διαστημικό σκάφος Aurora 7. Στη συνέχεια, το 1965 αποχώρησε από τη NASA και ασχολήθηκε με την μεγάλη του αγάπη, την εξερεύνηση του θαλάσσιου βυθού μέσα από το πρόγραμμα του Αμερικάνικου Ναυτικού "Man in the Sea". Ο Carpenter πέθανε το 2013 από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 88 ετών.

Ο Walter M. Schirra, Jr. ήταν ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης που συμμετείχε στα πρώτα τρία αμερικάνικα διαστημικά προγράμματα (Mercury, Gemini και Apollo). Η πρώτη πτήση του ήταν στις 3 Οκτωβρίου 1962 με το σκάφος Sigma 7 στα πλαίσια της αποστολής Mercury. Ακολούθησε, στις 15 Δεκεμβρίου 1965, η πτήση με την αποστολή Gemini 6A. Η τρίτη έξοδος στο διάστημα έγινε στις 11 Οκτωβρίου 1968 με την αποστολή του Apollo 7 που ήταν η πρώτη επανδρωμένη πτήση Apollo. Συνολικά παρέμεινε στο διάστημα 295 ώρες και 15 λεπτά. Ο Schirra πέθανε το 2007 από καρδιακή προσβολή, ενώ νοσηλευόταν για καρκίνο στην κοιλιά, σε ηλικία 84 ετών. 

Ο L. Gordon Cooper, Jr. συμμετείχε στην τελευταία αποστολή του προγράμματος Mercury, στις 15 Μαΐου 1963 με το διαστμόπλοιο Faith 7. Ήταν ο τελευταίος Αμερικανός αστροναύτης που πέταξε στο διάστημα μόνος του. Έκανε 22 περιστροφές της Γης σε διάστημα μεγαλύτερο της μιας μέρας. Στις 21 Αυγούστου 1965 ταξίδεψε στο διάστημα για δεύτερη φορά με το Gemini 5. Το ταξίδι κράτησε 8 ημέρες και ήταν ρεκόρ παραμονής στο διάστημα εκείνη την εποχή. Ο Cooper πέθανε από συγκοπή το 2004, σε ηλικία 77 ετών. 

Ο Deke Slayton όπως προανέφερα δεν πήρε μέρος σε πτήση του πρόγράμματος Mercury. Το 1962, μετά την οριστικοποίηση από την NASA της αδυναμίας διαστημικής πτήσης από τον Slayton,  τοποθετήθηκε ως επικεφαλής του τομέα Flight Crew Operations (Πτητικές Επιχειρήσεις Πληρωμάτων). Μ' αυτή την ιδιότητα πήρε μέρος στην επιλογή της επόμενης φουρνιάς νέων Αμερικανών στροναυτών. Τον Φεβρουάριο του 1973, η NASA επανέφερε σε πτητική ικανότητα τον Slayton και τον ενέταξε στο αμερικανοσοβιετικό πρόγραμμα Apollo–Soyuz Test Project (ASTP, Δοκιμαστικό Πρόγραμμα Απόλο-Σογιούζ). Στις 15 Ιουλίου 1975, ο Slayton εκτοξεύθηκε με το διαστημόπλοιο Apollo (η τελευταία πτήση Apollo, χωρίς αρίθμηση) για να συνδεθεί επιτυχημένα με το σοβιετικό διαστημόπλοιο Soyuz 19, δύο ημέρες μετά. Ο Slayton πέθανε το 1993 σε ηλικία 69 ετών,  από όγκο στον εγκέφαλο. 

Αναμνηστικό γραμματόσημο των ΗΠΑ
για το πρόγραμμα Mercury.
Έκδοση στις 20 Φεβρουαρίου 1962.

Μπορείτε να βρείτε παρακάτω τα πιο σημαντικά βιβλία σε αγγλόφωνη έκδοση για τους πρώτους Αμερικανούς αστροναύτες.

• Selecting the Mercury Seven: The Search for America's First Astronauts  -  Colin Burgess,
• Project Mercury: America in Space Series  -  Eugen Reichl,
• Project Mercury: NASA's First Manned Space Programme  -  John Catchpole,
• We Seven: By the Astronauts Themselves,
• The Astronaut Wives Club: A True Story  -  Lily Koppel,
• The Right Stuff  -  Tom Wolfe. Το 1983 γυρίστηκε σε ταινία με τον ίδιο τίτλο, σε σκηνοθεσία   Philip Kaufman.

Ένα ακόμη σήμα των αποστολών Mercury.

• Εξαιρετικό ντοκιμαντέρ για το "Project Mercury" από την Homemade Documentaries (αγγλικά, 2:32:15).

• Βίντεο-ντοκιμαντέρ "NASA Project Mercury: 1960's Manned Spaceflight" από την Full HD Documentary (αγγλικά, 1:01:08).

• Στο βίντεο "History in the First Person: Building the Mercury Capsule", 50 χρόνια αργότερα  μιλούν τεχνικοί που εργάστηκαν στην κατασκευή του θαλάμου των πτήσεων Mercury,  (αγγλικά, 59:32).

• Από τη NASA το βίντεο "The Mercury spacecraft - Space Documentary" (αγγλικά, 59:05).

• Το πρόγραμμα MERCURY σε βίντεο στη Γαλλική γλώσσα, σε 4 μέρη. 1ο μέρος (22:05), 2ο μέρος (31:32), 3ο μέρος (16:55), 4ο μέρος (39:23).

• Βίντεο από την περίφημη πτήση του Scott Carpenter με το Mercury Aurora 7 (αγγλικά, 10:52). 

• Συζήτηση στις 23 Ιουνίου 2011 με τον John Glenn και τον Scott Carpenter στο Lockheed Martin IMAX(r) Theater του Smithsonian National Air and Space Museum (αγγλικά, 1:35:57).

• Φωτογραφικό αρχείο για το πρόγραμμα MERCURY από την ιστοσελίδα pennsylvania live.

Πηγή: Today in Science History,  History,  nasa,  space,  smithsonian-airandspace,  phys.org,  wikipedia