 |
| Σβετλάνα Γιεβγκένιεβνα Σαβίτσκαγια |
Σαν σήμερα, στις 25 Ιουλίου 1984, η Σοβιετική κοσμοναύτης Σβετλάνα Γιεβγκένιεβνα Σαβίτσκαγια (ρωσ. Светла́на Евге́ньевна Сави́цкая), κατά τη διάρκεια του δεύτερου διαστημικού ταξιδιού της, έγινε η πρώτη γυναίκα που "περπάτησε" στο διάστημα, δηλαδή έκανε μια EVA (ExtraVehicular Activity - Δραστηριότητα Έξω από το Σκάφος).
Η Σαβίτσκαγια, ήδη από το 1982, ήταν η δεύτερη γυναίκα που είχε ταξιδέψει στο διάστημα, 19 ολόκληρα χρόνια μετά από την πρωτοπόρο Σοβιετική κοσμοναύτη Βαλεντίνα Τερεσκόβα (ρωσ. Валенти́на Терешко́ва), που το είχε καταφέρει στις 16 Ιουνίου 1963 με την αποστολή του διαστημοπλοίου Βοστόκ 6.
Χρειάστηκε να περάσουν 7 ακόμη μήνες για να καταφέρει η NASA να στείλει στο διάστημα την Sally Ride (Σάλι Ράιντ), την πρωτοπόρο Αμερικανίδα αστροναύτη.
Ας δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες την δεύτερη ιστορική πτήση της Σαβίτσκαγια.
Τον Αύγουστο του 1983, η Σαβίτσκαγια κλήθηκε στο γραφείο του Αναπληρωτή Υπουργού για θέματα διαστήματος της ΕΣΣΔ, Oleg Nikolaevich Shishkin (Σίσκιν). Εκεί ενημερώθηκε ότι οι Αμερικανοί (είχαν στείλει γυναίκα στο διάστημα στις 18 Ιουνίου 1983) σχεδίαζαν την πραγματοποίηση διαστημικού περιπάτου από γυναίκα αστροναύτη. Οι Σοβιετικοί ήθελαν να προηγηθούν του αμερικανικού εγχειρήματος και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο. Με πρωτοβουλία ενός από τους κορυφαίους ειδικούς του TsKBEM (Κεντρικό Γραφείο Πειραματικής Μηχανολογίας και Μηχανικής), του Βλαντίμιρ Νικίτσκι, είχε δημιουργηθεί ένα σχέδιο για την πραγματοποίηση εργασιών συγκόλλησης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί έξω από το διαστημόπλοιο. Επρόκειτο για μια τεχνολογία που είχε αναπτυχθεί στο Ινστιτούτο Ηλεκτρικής Συγκόλλησης του Κιέβου από τον Evgeny Oskarovich Paton και η τεχνική είχε πάρει το όνομά του. Η τεχνολογία είχε χρησιμοποιηθεί σε συνθήκες κενού.
Το ταξίδι ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 1984 με το διαστημικό σκάφος Soyuz T-12 και την Σαβίτσκαγια να είναι μηχανικός πτήσης. Η εκτόξευση έγινε από το Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στις 17:40:54 UTC. Στο ίδιο σκάφος συνταξιδιώτες της Σαβίτσκαγια ήταν ο Διοικητής της πτήσης Vladimir Dzhanibekov (Βλαντίμιρ Ντζανιμπέκοφ) που έκανε το τέταρτο διαστημικό του ταξίδι και ο πιλότος, ερευνητής κοσμοναύτης Igor Volk (Ιγκόρ Βολκ) που έκανε το πρώτο και μοναδικό του ταξίδι.
Αρχικός στόχος του τριμελούς πληρώματος ήταν η πρόσδεση του σκάφους τους στον σοβιετικό διαστημικό σταθμό Salyut 7. Η ονομασία της αποστολής ήταν Salyut 7 EΡ-4 και το κωδικό όνομα κλήσης στις επικοινωνίες ήταν Pamir (από τα βουνά Παμίρ). Η εκτόξευση έγινε με πύραυλο τύπου Soyuz-U2 που ανήκε στην οικογένεια των πυραύλων R-7.
Το αναπληρωματικό πλήρωμα της πτήσης, το οποίο δεν χρειάστηκε τελικά να χρησιμοποιηθεί, αποτελείτο από τον Vladimir Vasyutin (Διοικητής), την Yekaterina Ivanova (Μηχανικός πτήσης) και τον Viktor Savinykh (Πιλότος).
Ο Ιγκόρ Βολκ ήταν δοκιμαστής αεροσκαφών και ήταν προγραμματισμένο να είναι ο διοικητής του πρώτου τεράστιου διαστημοπλοίου τύπου Buran που τότε προετοιμαζόταν η εκτόξευσή του. Ουσιαστικά για τον Βολκ ήταν το διαστημικό ταξίδι που θα του πρόσφερε την απαραίτητη εμπειρία, γιατί σύμφωνα με την σοβιετική διαστημική πρακτική, έπρεπε τουλάχιστον ένα μέλος του πληρώματος διαστημοπλοίου να έχει προηγούμενη διαστημική εμπειρία. Τελικά, για τον Βολκ ήταν και το μοναδικό του ταξίδι στο διάστημα, αφού το πρόγραμμα Buran απέτυχε με τραγική κατάληξη.
Το διαστημόπλοιο Soyuz T-12 ήταν η 7η σοβιετική πτήση για τον διαστημικό σταθμό Salyut 7. Αφού το Soyuz ταξίδεψε μόνο του για μία ημέρα, τελικά συνδέθηκε με το Salyut στις 18 Ιουλίου 1984. Εκεί, το πλήρωμα του Soyuz το υποδέχτηκαν οι σοβιετικοί κοσμοναύτες Leonid Kizim (πιλότος), Vladimir Solovyov (μηχανικός) και Oleg Atkov (γιατρός).
Τις επόμενες μέρες όλο το πλήρωμα του διαστημικού σταθμού προέβη σε σειρά τεχνικών κι επιστημονικών ερευνών και πειραμάτων. Αυτά είχαν να κάνουν με την καταγραφή πληροφοριών σχετικά με την επίδραση των διαστημικών συνθηκών περιβάλλοντος στην ανθρώπινη προσαρμογή στην έλλειψη βαρύτητας, την επίδρασή τους στην ευεξία και τη γενική κατάσταση του σώματος, τις αντιδράσεις του καρδιαγγειακού συστήματος του κοσμοναύτη, των οργάνων ακοής και όρασης και την αντοχή των κοσμοναυτών σε ακραίες συνθήκες διαβίωσης. Τα αποτελέσματα που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της πτήσης επέτρεψαν στους γιατρούς να αναζητήσουν βέλτιστους τρόπους εργασίας και ανάπαυσης για τα επόμενα διαστημικά πληρώματα.
Στις 25 Ιουλίου 1984, ο Ντζανιμπέκοφ και η Σαβίτσκαγια πραγματοποίησαν "διαστημικό περίπατο" με διάρκεια 3 ώρες και 33 λεπτά. Γι' αυτή την πρώτη "γυναικεία" έξοδο για δραστηριότητα εκτός του σταθμού, η Σαβίτσκαγια φόρεσε μια στολή Orlan-D No 45 που είχε ήδη φορεθεί οκτώ φορές από κοσμοναύτες του Saliut 7.
Κατά τη διάρκεια της εξόδου, η Σαβίτσκαγια και ο Ντζανιμπέκοφ δοκίμασαν εναλλάξ για πρώτη φορά το πολυεργαλείο URI (Universalny Rabochy ή Ruchnoj) που χρησιμοποιούσε δέσμη ηλεκτρονίων. Μ' αυτό μπόρεσαν να κόψουν, να συγκολλήσουν και να γυαλίσουν δείγματα μετάλλων έξω από το διαστημικό σταθμό με επιτυχία. Η εκπαίδευσή της Σαβίτσκαγια και του Ντζανιμπέκοφ είχε γίνει σε ειδική δεξαμενή με νερό και σε αεροπλάνο και διάρκεσε πολύ λίγο. Έπρεπε να προλάβουν.
Αργότερα, σε συνέντευξή της η Σαβίτσκαγια είχε δηλώσει "δεν καταλάβαινα τη χρησιμότητά τους. Θα ήταν δυνατό να κάψουμε τις διαστημικές στολές μας ή το εξωτερικό τοίχωμα του σταθμού".
Κατά τη διάρκεια της παραμονής της Σαβίτσκαγια έξω από το διαστημικό σταθμό οι καρδιακοί της παλμοί έφτασαν τους 140 ανά λεπτό. Κάθε φορά που η Σαβίτσκαγια ολοκλήρωνε μια εργασία με τη συσκευή URI, την έδειχνε στον Ντζανιμπέκοφ για να την ελέγξει. Το ίδιο γινόταν από την Σαβίτσκαγια όταν ο Ντζανιμπέκοφ τελείωνε μια εργασία.
Το τριμελές πλήρωμα του Soyuz T-12 παρέμεινε στο διαστημικό σταθμό μέχρι τις 29 Ιουλίου 1984. Η αποσύνδεση του διαστημοπλοίου από τον σταθμό διάρκεσε 3-4 λεπτά. 15 λεπτά πριν από την προσγείωση, άνοιξαν 4 αλεξίπτωτα που επιβράδυναν πολύ το ρυθμό καθόδου του οχήματος. Το μεγαλύτερο αλεξίπτωτο με επιφάνεια 1.000 τετραγωνικά μέτρα άνοιξε τελευταίο. Οι ιμάντες του μετατόπισαν τη στάση του οχήματος σε μια γωνία 30 μοιρών σε σχέση με το έδαφος, διαχέοντας τη θερμότητα και στη συνέχεια το μετατόπισαν ξανά σε μια ευθεία κατακόρυφη κάθοδο πριν από την προσγείωση. Το κύριο αλεξίπτωτο επιβράδυνε το Soyuz σε ρυθμό καθόδου μόλις 7,3 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, μια ταχύτητα που εξακολουθούσε να είναι πολύ μεγάλη για μια άνετη προσγείωση. Ένα δευτερόλεπτο πριν από την προσγείωση, δύο τριάδες μικρών κινητήρων στο κάτω μέρος του οχήματος ενεργοποιήθηκαν, επιβραδύνοντας το όχημα για ομαλή προσεδάφιση.
Η προσγείωση του διαστημικού σκάφους έγινε 140 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Dzhezkazgan στο Καζακστάν, στις 12:55:30 UTC. Η αποστολή είχε διαρκέσει 11 ημέρες 19 ώρες 14 λεπτά και 36 δεύτερα.
Στη Σβετλάνα Σαβίτσκαγια απονεμήθηκε δύο φορές ο τίτλος "Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης" (1982, 1984) για τη μεγάλη συμβολή της στην εξερεύνηση του διαστήματος και για τα επιτεύγματά της στην αεροπορία ως πιλότος.
Το 1996 η Σαβίτσκαγια εκλέχτηκε στη Ρωσία μέλος της Κρατικής Δούμα (Κάτω Βουλή) με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Από τότε επανεκλέχτηκε 4 φορές.
Η αστροναύτης Kathryn D. Sullivan ήταν η πρώτη Αμερικανίδα που έκανε διαστημικό περίπατο στις 11 Οκτωβρίου 1984.
Πηγή: Today in Science History, spacefacts
Η Σαβίτσκαγια, ήδη από το 1982, ήταν η δεύτερη γυναίκα που είχε ταξιδέψει στο διάστημα, 19 ολόκληρα χρόνια μετά από την πρωτοπόρο Σοβιετική κοσμοναύτη Βαλεντίνα Τερεσκόβα (ρωσ. Валенти́на Терешко́ва), που το είχε καταφέρει στις 16 Ιουνίου 1963 με την αποστολή του διαστημοπλοίου Βοστόκ 6.
Χρειάστηκε να περάσουν 7 ακόμη μήνες για να καταφέρει η NASA να στείλει στο διάστημα την Sally Ride (Σάλι Ράιντ), την πρωτοπόρο Αμερικανίδα αστροναύτη.
 |
| Το πλήρωμα του Soyuz T-12. Από αριστερά: Ιγκόρ Βολκ, Σβετλάνα Σαβίτσκαγια και Βλαντίμιρ Ντζανιμπέκοφ. |
Ας δούμε με περισσότερες λεπτομέρειες την δεύτερη ιστορική πτήση της Σαβίτσκαγια.
Τον Αύγουστο του 1983, η Σαβίτσκαγια κλήθηκε στο γραφείο του Αναπληρωτή Υπουργού για θέματα διαστήματος της ΕΣΣΔ, Oleg Nikolaevich Shishkin (Σίσκιν). Εκεί ενημερώθηκε ότι οι Αμερικανοί (είχαν στείλει γυναίκα στο διάστημα στις 18 Ιουνίου 1983) σχεδίαζαν την πραγματοποίηση διαστημικού περιπάτου από γυναίκα αστροναύτη. Οι Σοβιετικοί ήθελαν να προηγηθούν του αμερικανικού εγχειρήματος και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο. Με πρωτοβουλία ενός από τους κορυφαίους ειδικούς του TsKBEM (Κεντρικό Γραφείο Πειραματικής Μηχανολογίας και Μηχανικής), του Βλαντίμιρ Νικίτσκι, είχε δημιουργηθεί ένα σχέδιο για την πραγματοποίηση εργασιών συγκόλλησης που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί έξω από το διαστημόπλοιο. Επρόκειτο για μια τεχνολογία που είχε αναπτυχθεί στο Ινστιτούτο Ηλεκτρικής Συγκόλλησης του Κιέβου από τον Evgeny Oskarovich Paton και η τεχνική είχε πάρει το όνομά του. Η τεχνολογία είχε χρησιμοποιηθεί σε συνθήκες κενού.
 |
| Η Σαβίτσκαγια και ο Ντζανιμπέκοφ κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσής τους στην ειδική δεξαμενή. |
Το ταξίδι ξεκίνησε στις 17 Ιουλίου 1984 με το διαστημικό σκάφος Soyuz T-12 και την Σαβίτσκαγια να είναι μηχανικός πτήσης. Η εκτόξευση έγινε από το Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στις 17:40:54 UTC. Στο ίδιο σκάφος συνταξιδιώτες της Σαβίτσκαγια ήταν ο Διοικητής της πτήσης Vladimir Dzhanibekov (Βλαντίμιρ Ντζανιμπέκοφ) που έκανε το τέταρτο διαστημικό του ταξίδι και ο πιλότος, ερευνητής κοσμοναύτης Igor Volk (Ιγκόρ Βολκ) που έκανε το πρώτο και μοναδικό του ταξίδι.
Αρχικός στόχος του τριμελούς πληρώματος ήταν η πρόσδεση του σκάφους τους στον σοβιετικό διαστημικό σταθμό Salyut 7. Η ονομασία της αποστολής ήταν Salyut 7 EΡ-4 και το κωδικό όνομα κλήσης στις επικοινωνίες ήταν Pamir (από τα βουνά Παμίρ). Η εκτόξευση έγινε με πύραυλο τύπου Soyuz-U2 που ανήκε στην οικογένεια των πυραύλων R-7.
Το αναπληρωματικό πλήρωμα της πτήσης, το οποίο δεν χρειάστηκε τελικά να χρησιμοποιηθεί, αποτελείτο από τον Vladimir Vasyutin (Διοικητής), την Yekaterina Ivanova (Μηχανικός πτήσης) και τον Viktor Savinykh (Πιλότος).
 |
| Σβετλάνα Σαβίτσκαγια και Βλαντίμιρ Ντζανιμπέκοφ στη διάρκεια της εκπαίδευσής τους. |
Ο Ιγκόρ Βολκ ήταν δοκιμαστής αεροσκαφών και ήταν προγραμματισμένο να είναι ο διοικητής του πρώτου τεράστιου διαστημοπλοίου τύπου Buran που τότε προετοιμαζόταν η εκτόξευσή του. Ουσιαστικά για τον Βολκ ήταν το διαστημικό ταξίδι που θα του πρόσφερε την απαραίτητη εμπειρία, γιατί σύμφωνα με την σοβιετική διαστημική πρακτική, έπρεπε τουλάχιστον ένα μέλος του πληρώματος διαστημοπλοίου να έχει προηγούμενη διαστημική εμπειρία. Τελικά, για τον Βολκ ήταν και το μοναδικό του ταξίδι στο διάστημα, αφού το πρόγραμμα Buran απέτυχε με τραγική κατάληξη.
Το διαστημόπλοιο Soyuz T-12 ήταν η 7η σοβιετική πτήση για τον διαστημικό σταθμό Salyut 7. Αφού το Soyuz ταξίδεψε μόνο του για μία ημέρα, τελικά συνδέθηκε με το Salyut στις 18 Ιουλίου 1984. Εκεί, το πλήρωμα του Soyuz το υποδέχτηκαν οι σοβιετικοί κοσμοναύτες Leonid Kizim (πιλότος), Vladimir Solovyov (μηχανικός) και Oleg Atkov (γιατρός).
 |
| Το πλήρωμα του Soyuz T-12 με το πλήρωμα του σταθμού Salyut 7. |
Τις επόμενες μέρες όλο το πλήρωμα του διαστημικού σταθμού προέβη σε σειρά τεχνικών κι επιστημονικών ερευνών και πειραμάτων. Αυτά είχαν να κάνουν με την καταγραφή πληροφοριών σχετικά με την επίδραση των διαστημικών συνθηκών περιβάλλοντος στην ανθρώπινη προσαρμογή στην έλλειψη βαρύτητας, την επίδρασή τους στην ευεξία και τη γενική κατάσταση του σώματος, τις αντιδράσεις του καρδιαγγειακού συστήματος του κοσμοναύτη, των οργάνων ακοής και όρασης και την αντοχή των κοσμοναυτών σε ακραίες συνθήκες διαβίωσης. Τα αποτελέσματα που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της πτήσης επέτρεψαν στους γιατρούς να αναζητήσουν βέλτιστους τρόπους εργασίας και ανάπαυσης για τα επόμενα διαστημικά πληρώματα.
 |
| Η Σαβίτσκαγια εργάζεται έξω από το διαστημικό σταθμό. |
Στις 25 Ιουλίου 1984, ο Ντζανιμπέκοφ και η Σαβίτσκαγια πραγματοποίησαν "διαστημικό περίπατο" με διάρκεια 3 ώρες και 33 λεπτά. Γι' αυτή την πρώτη "γυναικεία" έξοδο για δραστηριότητα εκτός του σταθμού, η Σαβίτσκαγια φόρεσε μια στολή Orlan-D No 45 που είχε ήδη φορεθεί οκτώ φορές από κοσμοναύτες του Saliut 7.
Κατά τη διάρκεια της εξόδου, η Σαβίτσκαγια και ο Ντζανιμπέκοφ δοκίμασαν εναλλάξ για πρώτη φορά το πολυεργαλείο URI (Universalny Rabochy ή Ruchnoj) που χρησιμοποιούσε δέσμη ηλεκτρονίων. Μ' αυτό μπόρεσαν να κόψουν, να συγκολλήσουν και να γυαλίσουν δείγματα μετάλλων έξω από το διαστημικό σταθμό με επιτυχία. Η εκπαίδευσή της Σαβίτσκαγια και του Ντζανιμπέκοφ είχε γίνει σε ειδική δεξαμενή με νερό και σε αεροπλάνο και διάρκεσε πολύ λίγο. Έπρεπε να προλάβουν.
Αργότερα, σε συνέντευξή της η Σαβίτσκαγια είχε δηλώσει "δεν καταλάβαινα τη χρησιμότητά τους. Θα ήταν δυνατό να κάψουμε τις διαστημικές στολές μας ή το εξωτερικό τοίχωμα του σταθμού".
Κατά τη διάρκεια της παραμονής της Σαβίτσκαγια έξω από το διαστημικό σταθμό οι καρδιακοί της παλμοί έφτασαν τους 140 ανά λεπτό. Κάθε φορά που η Σαβίτσκαγια ολοκλήρωνε μια εργασία με τη συσκευή URI, την έδειχνε στον Ντζανιμπέκοφ για να την ελέγξει. Το ίδιο γινόταν από την Σαβίτσκαγια όταν ο Ντζανιμπέκοφ τελείωνε μια εργασία.
 |
| Βλαντίμιρ Ντζανιμπέκοφ και Σβετλάνα Σαβίτσκαγια γίνονται δεκτοί με πολλά χαμόγελα λίγο μετά την προσεδάφισή τους. |
Το τριμελές πλήρωμα του Soyuz T-12 παρέμεινε στο διαστημικό σταθμό μέχρι τις 29 Ιουλίου 1984. Η αποσύνδεση του διαστημοπλοίου από τον σταθμό διάρκεσε 3-4 λεπτά. 15 λεπτά πριν από την προσγείωση, άνοιξαν 4 αλεξίπτωτα που επιβράδυναν πολύ το ρυθμό καθόδου του οχήματος. Το μεγαλύτερο αλεξίπτωτο με επιφάνεια 1.000 τετραγωνικά μέτρα άνοιξε τελευταίο. Οι ιμάντες του μετατόπισαν τη στάση του οχήματος σε μια γωνία 30 μοιρών σε σχέση με το έδαφος, διαχέοντας τη θερμότητα και στη συνέχεια το μετατόπισαν ξανά σε μια ευθεία κατακόρυφη κάθοδο πριν από την προσγείωση. Το κύριο αλεξίπτωτο επιβράδυνε το Soyuz σε ρυθμό καθόδου μόλις 7,3 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, μια ταχύτητα που εξακολουθούσε να είναι πολύ μεγάλη για μια άνετη προσγείωση. Ένα δευτερόλεπτο πριν από την προσγείωση, δύο τριάδες μικρών κινητήρων στο κάτω μέρος του οχήματος ενεργοποιήθηκαν, επιβραδύνοντας το όχημα για ομαλή προσεδάφιση.
Η προσγείωση του διαστημικού σκάφους έγινε 140 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Dzhezkazgan στο Καζακστάν, στις 12:55:30 UTC. Η αποστολή είχε διαρκέσει 11 ημέρες 19 ώρες 14 λεπτά και 36 δεύτερα.
 |
| Αναμνηστικό γραμματόσημο (1985) της Σοβιετικής Ένωσης για την πτήση των 3 κοσμοναυτών του Soyuz T-12. |
Στη Σβετλάνα Σαβίτσκαγια απονεμήθηκε δύο φορές ο τίτλος "Ήρωας της Σοβιετικής Ένωσης" (1982, 1984) για τη μεγάλη συμβολή της στην εξερεύνηση του διαστήματος και για τα επιτεύγματά της στην αεροπορία ως πιλότος.
Το 1996 η Σαβίτσκαγια εκλέχτηκε στη Ρωσία μέλος της Κρατικής Δούμα (Κάτω Βουλή) με το Κομμουνιστικό Κόμμα. Από τότε επανεκλέχτηκε 4 φορές.
Η αστροναύτης Kathryn D. Sullivan ήταν η πρώτη Αμερικανίδα που έκανε διαστημικό περίπατο στις 11 Οκτωβρίου 1984.
- Βίντεο για τη βιογραφία της Σβετλάνα Σαβίτσκαγια (ρωσικά, 5:11).
- Βιογραφία της Σβετλάνα Σαβίτσκαγια από τον Ρωσικό ιστότοπο astronaut.ru.
- 4 Βίντεο - ντοκουμέντα για την Σβετλάνα Σαβίτσκαγια από το SOVIET SPACE PROGRAM (Космическая программа СССР) (ρωσικά). 1ο βίντεο (15'), 2ο βίντεο (15'), 3ο βίντεο (15'), 4ο βίντεο (13:31).
- Συνέντευξη της Σβετλάνα Σαβίτσκαγια το 2019 στο Πρακτορείο Τας.
- Βίντεο από τη NASA με τον πρώτο διαστημικό περίπατο αποκλειστικά με δύο γυναίκες (18 Οκτωβρίου 2019).
- Κείμενο από τη Wikipedia για την ιστορία των γυναικών στο διάστημα.
Πηγή: Today in Science History, spacefacts
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου