 |
| Carlo Rubbia |
Σαν σήμερα, στις 31 Μαρτίου 1934, γεννήθηκε ο Ιταλός φυσικός Carlo Rubbia (Κάρλο Ρούμπια) στην Gorizia, μια κωμόπολη στους πρόποδες των Ιταλικών Άλπεων.
Ο πατέρας του ήταν ηλεκτρολόγος μηχανικός στην τοπική τηλεφωνική εταιρεία και η μητέρα του δασκάλα. Στο τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η περιοχή της Gorizia κατελήφθη από τη Γιουγκοσλαβία και η οικογένειά του μετακόμισε στην αρχή στη Βενετία και μετά στο Ούντινε.
Από μικρή ηλικία ο Carlo έδειχνε ιδιαίτερη αγάπη για τις επιστημονικές ιδέες, τις ηλεκτρικές και μηχανικές κατασκευές, δίχως να έχει ξεκαθαρίσει αν τον τραβούσε περισσότερο η επιστήμη ή η τεχνολογία.
Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο, έκανε αίτηση εισαγωγής στο τμήμα Φυσικής στη Scuola Normale της Πίζας, όπου όμως απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις. Έτσι, άφησε προσωρινά τις σπουδές στη Φυσική και γράφτηκε στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου να σπουδάσει μηχανικός. Όμως, μετά από μερικούς μήνες πληροφορήθηκε ότι είχε την ευκαιρία να γραφτεί στη Scuola Normale να σπουδάσει Φυσική, επειδή ένας από τους επιτυχόντες στη σχολή δεν είχε τελικά γραφτεί. Έτσι, μετακόμισε στην Πίζα όπου ολοκλήρωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές το 1957.
Το 1958 πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Πίζας με εργασία πάνω σε πειράματα στις κοσμικές ακτίνες, με την καθοδήγηση του Marcello Conversi. Εκεί είχε την ευκαιρία να έρθει σ' επαφή για πρώτη φορά με τους ανιχνευτές σωματιδίων παλμικού αερίου.
Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο, έκανε αίτηση εισαγωγής στο τμήμα Φυσικής στη Scuola Normale της Πίζας, όπου όμως απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις. Έτσι, άφησε προσωρινά τις σπουδές στη Φυσική και γράφτηκε στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου να σπουδάσει μηχανικός. Όμως, μετά από μερικούς μήνες πληροφορήθηκε ότι είχε την ευκαιρία να γραφτεί στη Scuola Normale να σπουδάσει Φυσική, επειδή ένας από τους επιτυχόντες στη σχολή δεν είχε τελικά γραφτεί. Έτσι, μετακόμισε στην Πίζα όπου ολοκλήρωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές το 1957.
Το 1958 πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Πίζας με εργασία πάνω σε πειράματα στις κοσμικές ακτίνες, με την καθοδήγηση του Marcello Conversi. Εκεί είχε την ευκαιρία να έρθει σ' επαφή για πρώτη φορά με τους ανιχνευτές σωματιδίων παλμικού αερίου.
Αμέσως μετά, πήγε στο Πανεπιστήμιο Columbia στις ΗΠΑ, όπου παρέμεινε περίπου 1,5 χρόνο. Εκεί, εργαζόμενος με τον W. Baker στο Nevis Syncro-cyclotron (συγχροκύκλοτρο) έκαναν πειράματα πάνω στην πυρηνική διάσπαση και ανίχνευση μιονίων. Αυτή ήταν μια πρώτη σειρά πειραμάτων πάνω στην μελέτη της ασθενούς αλληλεπίδρασης.
Γύρω στο 1960 επέστρεψε στην Ευρώπη όπου ήδη είχε αρχίσει τη λειτουργία του ένας νέος επιταχυντής στο CERN. Μάλιστα, το Syncro-cyclotron του CERN ήταν πιο ισχυρό από αυτό του Nevis. Ο Ρούμπια και οι συνεργάτες του πειραματίστηκαν σε αυτό, μελετώντας και πάλι την ασθενή αλληλεπίδραση. Σ' εκείνη την περίοδο έγινε η ανακάλυψη της β ακτινοβολίας που παράγεται από θετικά πιόνια (π+ = π0 + e + ν) και η πρώτη παρατήρηση της σύλληψης μιονίων από ελεύθερο υδρογόνο (μ- + p = n + ν).
 |
| Ο Carlo Rubbia με την φυσικό Bonnie Fleming και τον (τότε) διευθυντή του Fermilab Pier Oddone τον Οκτώβριο του 2005, στη διάλεξη που έδωσε για τους επιταχυντές υγρού Αργού. |
Στις αρχές του '60 συνεργάστηκε με τον John Adams που έθεσε σε λειτουργία στο CERN το PS (Proton Syncrotron). Όταν το καλοκαίρι του 1964 οι Val Fitch και James Cronin ανακοίνωσαν την παραβίαση της CP (charge parity) συμμετρίας (CP violation), ήταν ένα γεγονός που τάραξε τον Rubbia και που τον έστρεψε ολοκληρωτικά στην πειραματική μελέτη του φαινομένου. Όμως αυτή η μελέτη δεν έφερε αποτελέσματα στην ερμηνεία του φαινομένου.
Λίγα χρόνια μετά συνεργάστηκε με τον David Cline και τον Alfred Mann σ' ένα πείραμα που ξεκίνησαν για το νετρίνο, στο καινούριο Εργαστήριο Fermilab.
Το 1970 ο Rubbia διορίσθηκε Καθηγητής της Φυσικής στην έδρα Higgins στο Πανεπιστήμιο Harvard, όπου για 18 χρόνια δίδασκε ένα εξάμηνο τον χρόνο, ενώ το άλλο εξάμηνο συνέχιζε την έρευνα στο CERN.
Λίγα χρόνια μετά συνεργάστηκε με τον David Cline και τον Alfred Mann σ' ένα πείραμα που ξεκίνησαν για το νετρίνο, στο καινούριο Εργαστήριο Fermilab.
Το 1970 ο Rubbia διορίσθηκε Καθηγητής της Φυσικής στην έδρα Higgins στο Πανεπιστήμιο Harvard, όπου για 18 χρόνια δίδασκε ένα εξάμηνο τον χρόνο, ενώ το άλλο εξάμηνο συνέχιζε την έρευνα στο CERN.
Στις 17 Δεκεμβρίου 1987 το Συμβούλιο του CERN ανέθεσε στο Rubbia τη διοίκηση του Οργανισμού για 5 χρόνια, αρχίζοντας από την 1η Ιανουαρίου 1989.
 |
Ο Carlo Rubbia το 1993.
|
Στις αρχές του 1983 στο CERN, μία διεθνής ομάδα 100 και πλέον Φυσικών με επικεφαλής τον Rubbia ανίχνευσε για πρώτη φορά τα ενδιάμεσα μποζόνια, τα σωμάτια W και Z, που είχαν ήδη αναδειχθεί σε ακρογωνιαίο λίθο των σύγχρονων θεωριών της Φυσικής Στοιχειωδών Σωματίων. Αυτά είναι οι φορείς της ασθενούς (πυρηνικής) δυνάμης που προκαλεί τη φυσική ραδιενεργό διάσπαση των πυρήνων των ραδιενεργών ισοτόπων. Αυτά τα σωμάτια έχουν μάζα εκατονταπλάσια περίπου αυτής του πρωτονίου.
Για την επίτευξη ενεργειών αρκετά υψηλών για την παραγωγή αυτών των σωματίων, ο Rubbia ήδη από το 1976 πρότεινε, μαζί με τον David Cline και τον Peter Mc Intyre, ένα ριζικά διαφορετικό σχεδιασμό επιταχυντή, τον Super Proton Synchrotron (SPS) για σύγκρουση πρωτονίων-αντιπρωτονίων.
Η δημιουργία ενός τέτοιου επιταχυντή απαιτούσε μια σειρά ιδιαίτερων τεχνικών και σ' αυτό βοήθησαν πολλοί επιστήμονες και ειδικά οι Guido Petrucci, Jacques Gareyte και Simon van der Meer.
 |
| Η εικόνα λήφθηκε στις 30 Απριλίου 1983 κατά τη διάρκεια του πειράματος UA1 στο CERN και δείχνει την διάσπαση ενός σωματιδίου Ζ σ' ένα ηλεκτρόνιο κι ένα ποζιτρόνιο που απομακρύνονται μεταξύ τους με μεγάλη ταχύτητα. (από ιστοσελίδα alalum) |
Αυτός ο επιταχυντής στο CERN κυριάρχησε στο πεδίο της Φυσικής υψηλών ενεργειών από την πρώτη λειτουργία του το 1981 μέχρι το 2002, οπότε τον ρόλο του ανέλαβε το Tevatron στο Fermilab. Τα ερευνητικά του αποτελέσματα ανέδειξαν μία εντελώς νέα φαινομενολογία των συγκρούσεων υψηλής ενέργειας, με τα γκλουόνια και τα μποζόνια W και Z να κυριαρχούν.
Το 1984 ο Carlo Rubbia μοιράστηκε με τον Simon van der Meer το Nobel Φυσικής "για την αποφασιστική συμβολή τους στο μεγάλο έργο, το οποίο οδήγησε στην ανακάλυψη των σωματιδίων πεδίου W και Z, που είναι οι φορείς της ασθενούς αλληλεπίδρασης".
Ο Rubbia ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της συνεργασίας με το Εργαστήριο του Gran Sasso για την ανίχνευση κάποιου ίχνους ακτινοβολίας των πρωτονίων. Οι θεωρίες ενοποιημένου πεδίου προβλέπουν ότι τα πρωτόνια δεν μένουν αναλλοίωτα, αλλά σταδιακά εκπέμπουν ακτινοβολία που μετατρέπεται σε ενέργεια και έχουν ένα μέσο χρόνο ζωής 1032 χρόνια.
 |
| Στις 1 Ιουνίου 1983, ο Carlo Rubbia και ο (τότε) γενικός διευθυντής του CERN Herwig Schopper, ανακοινώνουν την ανακάλυψη του μποζονίου Ζ. (από ιστοσελίδα alalum) |
Στις 17 Δεκεμβρίου 1987, το Συμβούλιο του CERN αποφάσισε ν' αναθέσει την γενική διεύθυνση του Οργανισμού στον Carlo Rubbia, καθήκον που εκτέλεσε από την 1η Ιανουαρίου 1989 και για πέντε χρόνια. Τον Ιανουάριο του 1994 τον αντικατέστησε ο Christopher Llewellyn Smith.
Το 1984, ο Carlo Rubbia εξελέγη ως ξένο μέλος στη Royal Society του Λονδίνου. Υπήρξε πρόεδρος ή μέλος πολλών διεθνών οργανισμών ( ENEA, CIEMAT, IMDEA κλπ ).
Έχει τιμηθεί με δεκάδες διακρίσεις και από τις 30 Αυγούστου 2013 είναι ισόβιο μέλος της Γερουσίας στην Ιταλία.
Ο Rubbia ήταν παντρεμένος με την Marisa Romè (πέθανε το 2013), καθηγήτρια Φυσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το ζευγάρι έχει δύο παιδιά, την Laura που είναι γιατρός και τον André που ασχολείται με την φυσική υψηλών ενεργειών.
 |
| Στις 7 Απριλίου 2009, το CERN γιόρτασε τα 75α γενέθλια του Carlo Rubbia (4ος από δεξιά) μ' ένα συμπόσιο προς τιμή του. |
Ο Rubbia ήταν παντρεμένος με την Marisa Romè (πέθανε το 2013), καθηγήτρια Φυσικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το ζευγάρι έχει δύο παιδιά, την Laura που είναι γιατρός και τον André που ασχολείται με την φυσική υψηλών ενεργειών.
Ο αστεροειδής 8398 Rubbia έχει ονομαστεί προς τιμήν του.
- Η ιστοσελίδα του Carlo Rubbia.
- Βίντεο από τα εγκαίνια του LEP στο CERN (Γενεύη, 13 Νοεμβρίου 1989).
- Ομιλία του Carlo Rubbia το 2014 για το μέλλον της ενέργειας ("Quale futuro per l'energia?") σ' εκδήλωση του International Centre for Theoretical Physics (ICTP) (ιταλικά, 1:12:52).
- Το κείμενο της ομιλίας του Carlo Rubbia για το βραβείο Νόμπελ Φυσικής 1984 (8 Δεκεμβρίου 1984).
Πηγή: Today in Science History, nobelprize.org
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου