Σαν σήμερα ... 1973 εκτοξεύθηκε ο πρώτος αμερικάνικος διαστημικός σταθμός Skylab.

Το Skylab σε τροχιά (αριστερά λείπει ο χαμένος ηλιακός συλλέκτης
και δίπλα η ασπίδα για τους μικρομετεωρίτες) (εικόνα NASA). 

Σαν σήμερα, στις 14 Μαΐου 1973, ο "Skylab 1" ("Ουράνιο Εργαστήριο 1") έγινε ο πρώτος διαστημικός σταθμός των Η.Π.Α. που ξεκίνησε να μπει σε τροχιά γύρω από τη Γη. 

Αυτή η αποστολή των Αμερικανών ήρθε 2 χρόνια μετά την αντίστοιχη προσπάθεια των Σοβιετικών, που είχαν θέσει σε τροχιά τον "Salynut 1" ("Σαλιούτ - Χαιρετισμός") (από τις  19 Απριλίου 1971), τον πρώτο διαστημικό σταθμό στον κόσμο.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή.
Στις 8 Αυγούστου 1969, η McDonnell Douglas Corporation υπέγραψε συμβόλαιο για την μετατροπή δύο υπαρχόντων τμημάτων S-IVB (όροφοι πυραύλου  Saturn) σε διαμορφωμένο Τροχιακό Εργαστήριο (Orbital Workshop). Τον Φεβρουάριο 1970, αυτό το Τροχιακό Εργαστήριο μετονομάστηκε από τη NASA σε "Skylab". Ένας πύραυλος Saturn V, που είχε φτιαχτεί αρχικά για το πρόγραμμα Apollo (πριν από την ακύρωση των αποστολών Apollo 18, 19 και 20), ξανασχεδιάστηκε για να δεχτεί το Skylab. Το πάνω μέρος του Saturn V αφαιρέθηκε, αλλά η μονάδα ελέγχου παρέμεινε στην κανονική της θέση.

Το ταξίδι του Skylab 1 (ή αλλιώς SL-1) ξεκίνησε με προβλήματα, αφού κατά τη διάρκεια της εκτόξευσης έχασε έναν από τους κύριους ηλιακούς συλλέκτες του (με αποτέλεσμα ένα τεράστιο έλλειμμα ισχύος) και την ασπίδα για τα συντρίμμια των μικρομετεώρων που έπαιζε και ρόλο σκίαστρου στην ηλιοφάνεια. 

Έντεκα ημέρες αργότερα, στις 25 Μαΐου 1973 (αποστολή SL-2), οι Αμερικανοί αστροναύτες Charles Conrad, Joseph Kerwin και Paul Weitz πραγματοποίησαν ραντεβού με το Skylab, με αποτέλεσμα ο σταθμός να γίνει πλέον "επανδρωμένος". Πρώτη τους αποστολή ήταν να επιδιορθώσουν ένα μπλοκαρισμένο ηλιακό πάνελ και να ξεκινήσουν μια σειρά προγραμματισμένων επιστημονικών πειραμάτων που κράτησε σ' όλη τη διάρκεια της 28ήμερης παραμονής τους στο διαστημικό σταθμό. Στη διάρκεια αυτών των ημερών και στο πλαίσιο της δουλειάς τους, είχαν την ευκαιρία να κάνουν δύο διαστημικούς περιπάτους (EVA).

Ακολούθησαν δύο ακόμη αποστολές, στις 28 Ιουλίου 1973 (SL-3) με πλήρωμα τους αστροναύτες Alan L. Bean, Owen K. Garriott και Jack R. Lousma και στις 16 Νοεμβρίου 1973 (SL-4) με πλήρωμα τους Gerald P. Carr, Edward G. Gibson και William R. Pogue. Η διάρκεια των αποστολών ήταν 59 και 84 ημέρες, αντίστοιχα. Το τελευταίο πλήρωμα του Skylab επέστρεψε στη Γη στις 8 Φεβρουαρίου του 1974.

Το σχέδιο απεικονίζει το εσωτερικό και εξωτερικό του Skylab (σχέδιο NASA)

Σε κάθε αποστολή στο Skylab υπήρχε σε αναμονή σκάφος σωτηρίας με πλήρωμα δύο ατόμων, που μπορούσαν να φτάσουν τους πέντε, ανάλογα με το τι επρόκειτο να αντιμετωπίσουν.

Επίσης αξίζει να αναφερθεί, ότι το 1972, στα πλαίσια του προγράμματος Skylab (Skylab Medical Experiment Altitude Test - SMEAT), ένα τριμελές πλήρωμα (Bob Crippen, Karol Bobko και William Thornton) παρέμεινε επί 56 ημέρες σε συνθήκες χαμηλής πίεσης (συνθήκες πτήσης) στο κέντρο εκπαίδευσης της NASA στο Χιούστον, προκειμένου να κάνουν δοκιμή στα προγραμματισμένα πειράματα και να μελετηθούν οι αντιδράσεις τους. 

Στις 11 Ιουλίου 1979, ο διαστημικός σταθμός Skylab εισήλθε στην ατμόσφαιρα της Γης, ανεφλέγη και καταστράφηκε, αφού από την αρχή δεν είχε προγραμματιστεί η ασφαλής επιστροφή του. Μεγάλα κομμάτια του Skylab βρέθηκαν στη Δυτική Αυστραλία. Ήδη από τον Ιούνιο 1979 που αποφασίστηκε η επιστροφή του σταθμού, επικράτησε αρκετός πανικός σ' όλη τη Γη, φοβούμενος ο κόσμος τα κομμάτια στα οποία θα διαλυόταν. Στην περιοχή Esperance της Αυστραλίας έφτιαξαν μουσείο για τα συντρίμμια του Skylab.

Γιατί όμως η αποστολή του Skylab θεωρείται σημαντική;

Κατά δήλωση της NASA, το Skylab ήταν το πρώτο έργο της που σχεδιάστηκε για να διερευνήσει πώς η διαστημική πτήση θα μπορούσε να επεκταθεί και να βελτιώσει την ανθρώπινη εμπειρία. Οι αστροναύτες που εργάστηκαν στο Skylab πραγματοποίησαν πειράματα και παρατηρήσεις σε πολλούς τομείς, όπως η παρατήρηση της Γης, η ηλιακή και αστρική αστρονομία, η φυσική του διαστήματος, η γεωφυσική, οι μικροβαρυτικές βιοϊατρικές και βιολογικές μελέτες και η έρευνα τεχνολογίας μικροβαρύτητας.  

Μια σειρά έργων, που σχεδιάστηκαν από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πραγματοποιήθηκαν στο Skylab για την προώθηση της επιστήμης και της τεχνολογικής εκπαίδευσης. Από πολλές απόψεις ήταν πρόδρομος για τον σημερινό Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS). Να προσέξουμε ότι η NASA δεν περιέγραψε ποτέ τον Skylab ως "διαστημικό σταθμό", προτιμώντας τον όρο "τροχιακό εργαστήριο" ("orbital workshop"), επειδή εκείνη την εποχή τον θεωρούσε ως δοκιμή για την κατασκευή γύρω στο 1980 ενός γιγαντιαίου διαστημικού σταθμού, που όμως δεν υλοποιήθηκε ποτέ για οικονομικούς λόγους. 

Δείτε το βίντεο της NASA "The Legacy Of Skylab" (9:26)

Δείτε το βίντεο της NASA "SKYLAB : SPACE STATION I" (28:08)

Πηγή: Today in Science History