Σαν σήμερα... 1852, γεννήθηκε ο Henri Becquerel.

Antoine Henri Becquerel

Σαν σήμερα, στις 15 Δεκεμβρίου 1852, γεννήθηκε στο Παρίσι ο Antoine Henri Becquerel (Αντουάν Ανρί Μπεκερέλ) προερχόμενος από παλαιά οικογένεια καθηγητών κι επιστημόνων. Ο πατέρας του, Alexander Edmond Becquerel, ήταν καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής και είχε κάνει έρευνα για την ηλιακή ακτινοβολία και το φαινόμενο του φωσφορισμού. Μητέρα του ήταν η Aurélie Quénard. Είχε έναν αδελφό, τον André Paul (1856 – 1904), μικρότερο κατά 4 χρόνια.

Το 1872 τελείωσε το Λύκειο Louis-le-Grand και μπήκε στην Ecole Polytechnique. Στη συνέχεια, το 1874, συνέχισε τις σπουδές του στην Ecole des Ponts et Chaussées (Σχολή Γεφυρών και Πεζοδρόμων) για να σπουδάσει μηχανικός. 

Ο πατέρας του Ανρί, Alexander Edmond Becquerel.

Το 1877 διορίστηκε ως μηχανικός σε έργα του δημοσίου. Εκτός από τις θέσεις διδασκαλίας και έρευνας που είχε ο Μπεκερέλ στη διάρκεια της ζωής του, ήταν για πολλά χρόνια μηχανικός στο Τμήμα Γεφυρών και Δρόμων και μάλιστα το 1894 τοποθετήθηκε ως αρχιμηχανικός.

Στις 13 Ιανουαρίου 1877, ο Ανρί Μπεκερέλ παντρεύτηκε στο δημαρχείο του 5ου Διαμερίσματος του Παρισιού την Lucie Zoé Marie Jamin, κόρη του φυσικού, καθηγητή στην Ecole Polytechnique Jules Jamin. Η Lucie πέθανε τον Μάρτιο του 1878, ένα μήνα μετά τη γέννηση του γιου τους Jean. Ο Jean Becquerel (1878 - 1953) ακολούθησε τα βήματα του πατέρα του και με τη σειρά του έγινε φυσικός, καθηγητής Φυσικής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και στο Πολυτεχνείο και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών.

Ο Ανρί Μπεκερέλ στο εργαστήριό του.

Το 1878 ο Μπεκερέλ τοποθετήθηκε Βοηθός στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Το 1888 πήρε το διδακτορικό του κάνοντας εργασία στην απορρόφηση του φωτός από κρυστάλλους.

Ο Ανρί Μπεκερέλ ξαναπαντρεύτηκε στις 4 Αυγούστου 1890 στο Παρίσι (16ο Διαμέρισμα) με τη Louise Désirée Lorieux.

Το 1892 τοποθετήθηκε Καθηγητής Εφαρμοσμένης Φυσικής στο Τμήμα Φυσικής Ιστορίας του Μουσείου του Παρισιού. Το 1895 έγινε Καθηγητής στην Ecole Polytechnique.

Η πρώτη εργασία του Μπεκερέλ αφορούσε την πόλωση του φωτός και το φαινόμενο του φωσφορισμού. Για αρκετά χρόνια η έρευνα του νεαρού Μπεκερέλ αφορούσε την περιστροφή του πολωμένου φωτός από μαγνητικά πεδία, ένα θέμα που είχε ανοίξει ο Michael Faraday (Μάικλ Φαραντέι) και στο οποίο είχε επίσης συμβάλλει ο πατέρας του Ανρί. Ασχολήθηκε ακόμη με το θέμα του γήινου μαγνητισμού.

Ο Μπεκερέλ (αρισ.) με την Μαρί Κιουρί, τον Πιέρ Κιουρί
και την πρώτη τους κόρη Ιρέν.

Το 1896 ανακάλυψε τυχαία το φαινόμενο της αυθόρμητης εκπομπής ραδιενέργειας επισκιάζοντας μ’ αυτό το επίτευγμα κάθε προηγούμενη εργασία του. Πώς όμως έφτασε ο Μπεκερέλ σ’ αυτή την ανακάλυψη;

Είχε προηγηθεί μια συζήτηση με τον Henri Poincare (Ανρί Πουανκαρέ) σχετικά με τις ακτίνες Χ που είχαν ανακαλυφτεί εκείνη την εποχή (1895) από τον Wilhelm Röntgen (Βίλελμ Ρέντγκεν). Η συζήτηση αφορούσε το γεγονός ότι κατά την παραγωγή των ακτίνων Χ είχε παρατηρηθεί κάποιο είδος φωσφορισμού στο σωλήνα κενού. Έτσι, ο Μπεκερέλ αποφάσισε να ερευνήσει αν υπήρχε κάποια σχέση ανάμεσα στις ακτίνες Χ και στην φυσική δημιουργία του φωσφορισμού. 

Ο Ανρί Μπεκερέλ με επίσημη ενδυμασία.
(Photos.com/Jupiterimages)

Σ’ αυτή την έρευνα επρόκειτο να χρησιμοποιήσει μια ποσότητα αλάτων ουρανίου που είχε κληρονομήσει από τον πατέρα του. Πειραματιζόμενος, διαπίστωσε ότι όταν τα άλατα ουρανίου τοποθετούνταν κοντά σε φωτογραφική πλάκα που ήταν καλυμμένη με αδιαφανές χαρτί, η πλάκα "θόλωνε". Διαπιστώνοντας ότι το φαινόμενο ήταν κοινό με όλα τα άλατα του ουρανίου που χρησιμοποιούσε, κατέληξε στο συμπέρασμα πως ό,τι συνέβαινε είχε να κάνει με κάποια ιδιότητα του ατόμου του ουρανίου. Για αρκετό καιρό, οι άγνωστες ακτίνες που είχε ανακαλύψει ο Μπεκερέλ είχαν ονομαστεί με το όνομά του. Μελετώντας ο Μπεκερέλ τις ακτίνες που εκπέμπονταν από το ουράνιο, διαπίστωσε ότι προκαλούσαν ιονισμό των αερίων και σίγουρα ήταν διαφορετικές από τις ακτίνες Χ, αφού οι νέες ακτίνες μπορούσαν να εκτραπούν από ηλεκτρικά ή μαγνητικά πεδία.

Ο Μπεκερέλ με το ζεύγος Κιουρί στο εργαστήριό τους.

Το 1899 και το 1900 μπόρεσε να μετρήσει την εκτροπή των β σωματιδίων, που αποτελούσαν μέρος της ραδιενεργού ακτινοβολίας, από ηλεκτρικό και μαγνητικό πεδίο. Ακόμη, από την μέτρηση του λόγου της μάζας προς το φορτίο (m/q) του β σωματιδίου, παρατήρησε ότι αυτός ο λόγος ήταν ίδιος με τον αντίστοιχο λόγο για το ηλεκτρόνιο, το σωματίδιο που πριν λίγα χρόνια (1894) είχε ανακαλύψει πειραματικά ο J. J. Thomson. Έτσι, πρότεινε την άποψη ότι β σωματίδιο και ηλεκτρόνιο ήταν το ίδιο.  Το τελευταίο σημαντικό επίτευγμα του Μπεκερέλ αφορούσε τη βιολογική επίδραση που μπορούσε να προκαλέσει μια ραδιενεργός ακτινοβολία. 

Ο Μπεκερέλ χρησιμοποίησε μια παρόμοια συσκευή
για ν' αποδείξει ότι η ραδιενέργεια ήταν διαφορετική
από τις ακτίνες Χ, αφού αυτές δεν εκτρέπονταν από μαγνητικο πεδίο.

Το 1901, μεταφέροντας στην τσέπη του γιλέκου του ένα δείγμα ραδίου από το εργαστήριο του ζεύγους Κιουρί, διαπίστωσε ότι είχε πάθει σωματικό έγκαυμα. Η δημοσιοποίηση του γεγονότος έδωσε την αφορμή στους γιατρούς για παραπέρα έρευνα, οδηγώντας τελικά στη χρήση των ραδιενεργών ακτινοβολιών σε ιατρικές εφαρμογές.     

Ο όρος "ραδιενέργεια" επινοήθηκε από την Μαρί Κιουρί, η οποία μαζί με τον σύζυγό της Πιέρ, άρχισε να ερευνά το φαινόμενο που είχε ανακαλύψει ο Μπεκερέλ. Το ζεύγος Κιουρί έχοντας εξάγει το ουράνιο από ένα μετάλλευμα, διαπίστωσαν με μεγάλη έκπληξη ότι το υπόλοιπο μετάλλευμα έδειχνε μεγαλύτερη δραστηριότητα από το καθαρό ουράνιο. Έτσι, κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το μετάλλευμα περιείχε κι άλλα ραδιενεργά στοιχεία. Αυτό τελικά οδήγησε την Κιουρί στην ανακάλυψη των στοιχείων πολώνιο και ράδιο. 

Γαλλικό γραμματόσημο του 1946
για τον Ανρί Μπεκερέλ.

Ο Μπεκερέλ δημοσίευσε τις εργασίες με τα ευρήματά του σε επιστημονικά περιοδικά, όπως το Annales de Physique et de Chimie (Χρονικά της Φυσικής και της Χημείας) και το Comptes Rendus de l'Academie des Sciences (Πρακτικά της Ακαδημίας Επιστημών).

Το 1903, ο Ανρί Μπεκερέλ (1/2) μοιράστηκε με τον Πιέρ Κιουρί (1/4) και την Μαρί Κιουρί (1/4) το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής «σε αναγνώριση των εξαιρετικών υπηρεσιών που προσέφερε με την ανακάλυψη της αυθόρμητης ραδιενέργειας».

Το 1889 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Γαλλίας και διαδέχτηκε τον Marcellin Berthelot ως Γραμματέας της Ακαδημίας εφ' όρου ζωής. 

Το 1900 του δόθηκε ο τίτλος του Αξιωματικού της Λεγεώνας της Τιμής. Μεταξύ άλλων, υπήρξε μέλος της Accademia dei Lincei, της Βασιλικής Πρωσικής Ακαδημίας του Βερολίνου και της Royal Society (1908).

Εικόνα φωτογραφικής πλάκας που πήρε ο Μπεκερέλ.
Φαίνεται το "θόλωμα" από την επίδραση της ραδιενεργού ακτινοβολίας.  

Ο Αντουάν Ανρί Μπεκερέλ πέθανε στο Le Croisic της Βρετάνης στις 25 Αυγούστου 1908, σε ηλικία μόλις 56 ετών. Ο τάφος του βρίσκεται στο Manoir de Pen Castel στο Croisic.

Το 1975, η General Conference on Weights and Measures (CGPM) προς τιμή του έδωσε το όνομα becquerel (Bq) στη μονάδα μέτρησης της ραδιενέργειας, στο σύστημα SI. Το όνομα "becquerelite" δόθηκε σ' ένα ορυκτό του ουρανίου. Ακόμη, ένας κρατήρας στη Σελήνη και άλλος ένας κρατήρας στον Άρη έχουν ονομαστεί Becquerel.

Χειρόγραφη επιστολή του Μπεκερέλ προς άγνωστο
παραλήπτη (14 Νοεμβρίου 1896).

• "1 Μαρτίου 1896: Ο Ανρί Μπεκερέλ ανακαλύπτει τη ραδιενέργεια". Ένα κείμενο από την   American Physical Society.

• Η ομιλία του Ανρί Μπεκερέλ κατά την απονομή του Βραβείου Νόμπελ Φυσικής (11 Δεκεμβρίου 1903).

• Η βιογραφία του Μπεκερέλ από το American Institute of Physics (AIP).

• Η οικογένεια Μπεκερέλ.

• Βίντεο με κινούμενα σχέδια για την ανακάλυψη του Ανρί Μπεκερέλ από την Ecole polytechnique (αγγλικά, 3:56).

• Βίντεο "Marie & Pierre Curie, Henri Becquerel. Η ανακάλυψη της Ραδιενέργειας και των Ραδιενεργών στοιχείων". (αγγλικά, 13:30)

• Βίντεο "Ραδιενεργές ακτινοβολίες: Άλφα, Βήτα, Γάμα" (αγγλικά, 4:05)

Πηγή: Today in Science History,  nobelprize,  wikitree,  Berkeley Lab