Σαν σήμερα ... 1895, ο Ρέντγκεν παρατηρεί ακτίνες Χ για πρώτη φορά.

Ο Ρέντγκεν στο εργαστήριό του.

Σαν σήμερα, στις 8 Νοεμβρίου 1895, ο Wilhelm Conrand Röntgen (Βίλχελμ Κόνραντ Ρέντγκεν) παρατηρεί για πρώτη φορά τις ακτίνες Χ στο εργαστήριό του στο  Πανεπιστήμιο του Würzburg. Η παρατήρηση έγινε τυχαία κατά τη διάρκεια ενός πειράματος για τη μελέτη της ηλεκτρικής αγωγιμότητας των αερίων. 

Συγκεκριμένα, ο Ρέντγκεν πειραματιζόμενος με σωλήνες Lenard και Crookes και στην προσπάθειά του να παράξει καθοδικές ακτίνες, παρατήρησε με έκπληξη ένα κομμάτι φθορίζοντος υλικού να λάμπει από την έκθεσή του στις καθοδικές ακτίνες. 

Αυτή ήταν η αφορμή για την παραπέρα προσεκτική μελέτη του φαινομένου και τη συγγραφή ενός κειμένου με τον τίτλο "On a new kind of ray: A preliminary communication" ("Για ένα νέο είδος ακτίνων: Μια προκαταρκτική κοινοποίηση") που παρέδωσε στο περιοδικό Würzburg's Physical-Medical Society στις 28 Δεκεμβρίου 1895. Αυτή ήταν η πρώτη δημοσίευση για τις ακτίνες "Χ" όπως ο ίδιος ο Ρέντγκεν τις ονόμασε αρχικά.

Χέρι με δαχτυλίδι: Η πρώτη "ιατρική" ακτινογραφία
του χεριού της συζύγου του Ρέντγκεν.  

Ο Ρέντγκεν βγήκε στο εργαστήριό του και διενήργησε μια σειρά πειραμάτων για να καταλάβει καλύτερα την ανακάλυψή του. Ανακάλυψε ότι οι ακτίνες Χ διεισδύουν στην ανθρώπινη σάρκα, αλλά όχι το ίδιο εύκολα σε ουσίες υψηλότερης πυκνότητας, όπως οστά ή μόλυβδο και ότι μπορούν να φωτογραφηθούν.

Η ανακάλυψη του Ρέντγκεν χαρακτηρίστηκε ως ιατρικό θαύμα και οι ακτινογραφίες έγιναν σύντομα ένα σημαντικό διαγνωστικό εργαλείο στην ιατρική, επιτρέποντας στους γιατρούς να βλέπουν μέσα στο ανθρώπινο σώμα για πρώτη φορά χωρίς χειρουργική επέμβαση. 
Το 1897, οι ακτίνες Χ χρησιμοποιήθηκαν για πρώτη φορά από στρατιωτικούς γιατρούς στο πολεμικό πεδίο, για να εντοπίσουν σφαίρες και σπασμένα οστά σε τραυματισμένους στρατιώτες. 

Οι επιστήμονες γρήγορα συνειδητοποίησαν τα οφέλη των ακτίνων Χ, αλλά καθυστέρησαν να κατανοήσουν τις βλαβερές συνέπειες της ακτινοβολίας. 
Αρχικά, θεωρήθηκε ότι οι ακτίνες Χ περνούν από τη σάρκα χωρίς να προκαλούν βλάβη, όπως συμβαίνει με το φως. Ωστόσο, σε λίγα χρόνια, οι ερευνητές άρχισαν να αναφέρουν περιπτώσεις εγκαυμάτων και βλάβης του δέρματος μετά από έκθεση σε ακτινογραφίες και το 1904 ο βοηθός του Thomas Edison, Clarence Dally, που είχε εργαστεί εκτεταμένα με ακτινογραφίες, πέθανε από καρκίνο του δέρματος. Ο θάνατος του Dally θορύβησε μερικούς επιστήμονες που άρχισαν να παίρνουν σοβαρότερα υπ' όψη τους τους κινδύνους της ακτινοβολίας, αλλά ακόμη δεν μπορούσαν να κατανοήσουν την έκταση του προβλήματος από την υπερβολική έκθεση στην ακτινοβολία. 

Δεξιά στην εικόνα φαίνεται σωλήνας Ρέντγκεν του 1912
της εταιρείας Siemens und Halske (Μουσείο Ρέντγκεν, Würzburg). 

Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του 1930, του '40 και του '50, πολλά αμερικανικά καταστήματα παπουτσιών χρησιμοποιούσαν φθοριοσκόπια (fluoroscopes), όπου με την βοήθεια των ακτίνων Χ, μπορούσαν οι πελάτες να τοποθετούν το πόδι με το παπούτσι τους στη συσκευή και να βλέπουν τα οστά του ποδιού τους. 
Αυτή η πρακτική κράτησε μέχρι την δεκαετία του 1950, γιατί πλέον είχε διαπιστωθεί πόσο επικίνδυνη είναι η συχνή έκθεση στην ακτινοβολία.   
Σήμερα, η τεχνολογία ακτίνων Χ χρησιμοποιείται ευρέως στην ιατρική, στην ανάλυση υλικών και σε συσκευές όπως οι σαρωτές ασφάλειας αεροδρομίων.

Αξίζει να επισημάνουμε, ότι τις ακτίνες αυτές δεν ήταν ο Röntgen που τις παρατήρησε πρώτος. Οι ακτίνες Χ παρήχθησαν και ανιχνεύτηκαν για πρώτη φορά το 1891 από τον Fernando Sanford, καθηγητή Φυσικής που δημιούργησε το τμήμα Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Stanford, στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ. 

Ο Fernando Sanford.

Όμως, το γεγονός ότι ο Ρέντγκεν μελέτησε σε βάθος αυτή την ακτινοβολία, του προσέφερε την τιμή ενός Νόμπελ το 1901 για την ανακάλυψή του και την απόδοση από τον επιστημονικό κόσμο του ονόματος "ακτίνες Röntgen" σ' αυτή την κάποτε άγνωστη ακτινοβολία Χ. Ο Ρέντγκεν υπήρξε ο επιστήμονας που τιμήθηκε με το πρώτο Νόμπελ Φυσικής. 

O Ρέντγκεν ήταν πολύ μετριόφρονας και άνθρωπος που απέφευγε τη δημοσιότητα. Πέρα από τη φήμη όμως, απέφευγε και τα χρήματα. Ποτέ δεν κατοχύρωσε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας τις ακτίνες-Χ, οι οποίες θεωρούσε ότι θα έπρεπε να είναι ελεύθερα διαθέσιμες σε άλλους ερευνητές και την ιατρική κοινότητα. Σύμφωνα με το περιοδικό ΤΙΜΕ, όταν πέθανε δώρισε τα περίπου 40.000 δολάρια που πήρε με το βραβείο Νόμπελ σε μία επιστημονική κοινότητα.

Πηγή: Today in Science History , This day in History