Σαν σήμερα ... 1998, το πρώτο κομμάτι (Zarya) του ISS εκτοξεύεται στο διάστημα.

Το σκάφος Zarya
(φωτογραφία παρμένη από το πλήρωμα του STS 88)

Σαν σήμερα, στις 20 Νοεμβρίου 1998, το πρώτο κομμάτι για τη συναρμολόγηση του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (International Space Station - ISS) ξεκίνησε το ταξίδι του από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν. Το σκάφος αυτό με το όνομα  Zarya (Χαραυγή) -γνωστό και ως FGB (Functional Cargo Block)- εκτοξεύθηκε μ' ένα ρωσικό πύραυλο Proton στα πλαίσια ενός προγράμματος που συμμετείχαν οι διαστημικές υπηρεσίες NASA των ΗΠΑ, Roscosmos της Ρωσίας, CSA του Καναδά, JAXA της Ιαπωνίας και τα 11 μέλη του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA). Ήταν η αρχή της δημιουργίας του ISS, ενός έργου που είχε ξεκινήσει από τη NASA το 1983 και μέχρι σήμερα έχει αποτελέσει το πλέον δαπανηρό εγχείρημα του ανθρώπου στο διάστημα, με κόστος που αγγίζει τα 120 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η εκτόξευση της συσκευής Zarya.

Το σκάφος FGB προοριζόταν αρχικά ως δομικό στοιχείο για το Ρωσικό διαστημικό σταθμό Mir, αλλά δεν είχε πετάξει από το τέλος του προγράμματος Mir. Με το τέλος του προγράμματος Mir, ο σχεδιασμός προσαρμόστηκε ώστε να χρησιμοποιηθεί για τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό.
Η Zarya είναι απόγονος του διαστημικού σκάφους TKS που είχε σχεδιαστεί για το ρωσικό πρόγραμμα Salyut. Το όνομα Zarya δόθηκε στο FGB επειδή σήμανε την αυγή μιας νέας εποχής διεθνούς συνεργασίας στο διάστημα. Αν και κατασκευάστηκε από μια ρωσική εταιρεία, ανήκε στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Το εσωτερικό της Zarya.
Διακρίνεται ο κοσμοναύτης Vladimir N. Dezhurov
(7 Δεκεμβρίου 2001). πηγή: NASA

Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, η Ρωσία είχε κληθεί να συμμετάσχει σ' αυτό το πρόγραμμα έχοντας τη δυνατότητα ν' απασχολήσει Ρώσους επιστήμονες, οι οποίοι πιθανόν να πουλούσαν την εμπειρία τους σε μη φιλικές χώρες. 

Το σκάφος Zarya είχε κατασκευαστεί από το κρατικό διαστημικό κέντρο έρευνας και παραγωγής Khrunichev στη Μόσχα σε συνεργασία με την εταιρεία Boeing των ΗΠΑ. 

Το τμήμα Unity (με το διαστημικό λεωφορείο
Endeavour) πλησιάζει να ενωθεί με τη Zarya.

Το Zarya έχει μάζα 19,323 χιλιόγραμμα (42,6 λίβρες), μήκος 12,56 μέτρα (41,2 πόδια) και πλάτος 4,11 μέτρα (13,5 πόδια) στο πλατύτερο σημείο του. Έχει δύο ηλιακές συστοιχίες με διάμετρο 10,67 έως 3,35 μέτρα (35 έως 11 πόδια) και έξι μπαταρίες νικελίου-καδμίου που μπορούν να παράσχουν κατά μέσο όρο 3 κιλοβάτ ισχύος. Διαθέτει 16 εξωτερικές δεξαμενές καυσίμων που μπορούν να αποθηκεύσουν πάνω από 5,4 μετρικούς τόνους προωθητικού και δύο μεγάλες μηχανές που χρησιμοποιήθηκαν για την επανεκκίνηση και τις μεγάλες τροχιακές αλλαγές, όταν απαιτήθηκαν. Δεδομένου ότι δεν χρειάζεται πλέον  καύσιμο για τους κινητήρες της Zarya, οι προωθητικές δεξαμενές της χρησιμοποιούνται για την αποθήκευση πρόσθετου καυσίμου για το Zvezda Service Module (Μονάδα Υπηρεσιών Zvezda).

Η Zarya (μπροστινό μέρος) ενωμένη με το Unity (πίσω μέρος).

Λίγο μετά την εκτόξευση της Zarya και αφού αυτή έφτασε σε ύψος τα 400 χιλιόμετρα που ήταν η επιθυμητή τροχιά, στις 4 Δεκεμβρίου 1998, το αμερικάνικο διαστημικό λεωφορείο  Endeavour (Προσπάθεια) εκτοξεύθηκε μεταφέροντας το πρώτο αμερικάνικο κομμάτι του ISS, τον κόμβο Unity (Ενότητα). Μετά 2 ημέρες, το εξαμελές πλήρωμα της αποστολής STS-88 του διαστημικού λεωφορείου Endeavour συνάντησε τη Zarya και κατάφερε να τη συνδέσει επιτυχώς με το Unity. 

Ακολούθησε η αποστολή από τους Αμερικανούς 2 ακόμη κόμβων (τμημάτων) στον ISS, το Harmony (Αρμονία) και το Tranquility (Ηρεμία). 

Τα τμήματα από τα οποία αποτελείται ο σταθμός ISS.

Δύο χρόνια αργότερα, στις 2 Νοεμβρίου 2000, ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός θ' αποκτούσε τους τρεις πρώτους κατοίκους του, τον Αμερικανό  William Shepherd και τους Ρώσους Sergei K. Krikalev και Yuri Gidzenko, μέλη της αποστολής Expedition 1. 

• Που είναι ο ISS τώρα;

• Σχετικά με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό από το euronews.

• Βίντεο με σύντομη ιστορία του ISS (1:30, ελληνικά, euronews).

Πηγή: Today in Science History,  WIKIPEDIA