Σαν σήμερα ... 1996, πέθανε ο Πακιστανός νομπελίστας φυσικός Abdus Salam.

Abdus Salam (από το Famous Scientists)

Σαν σήμερα, στις 21 Νοεμβρίου 1996, πέθανε στην Οξφόρδη ο θεωρητικός φυσικός Abdus Salam, ο πρώτος Πακιστανός που πήρε βραβείο Νόμπελ. 

Ο Abdus Salam γεννήθηκε στις 29 Ιανουαρίου 1926 στην Jhang, μια μικρή πόλη στο Punjab του σημερινού Πακιστάν. 

Ο Salam από πολύ νεαρή ηλικία διακρίθηκε για το λαμπερό πνεύμα του και τα επιτεύγματά του. Σε ηλικία μόλις 14 ετών, παίρνοντας την υψηλότερη βαθμολογία που έχει καταγραφεί ποτέ στις εξετάσεις εγγραφής στο πανεπιστήμιο της Λαχόρης, είδε ολόκληρη την πόλη να τον καλωσορίζει. Γράφτηκε στο Κυβερνητικό Πανεπιστημιακό Κολέγιο της Λαχόρης για να σπουδάσει τη γλώσσα Urdu και Αγγλική λογοτεχνία και βέβαια διακρίθηκε. Σύντομα όμως ξεκίνησε να σπουδάζει Μαθηματικά και το 1944 πήρε το πτυχίο του.  

Ακολουθώντας την επιθυμία του πατέρα του προσπάθησε να διοριστεί στην υπηρεσία τρένων της Ινδίας (Indian Railways), αλλά απορρίφθηκε στα τεστ όρασης. Έτσι, συνέχισε στο πανεπιστήμιο της Λαχόρης τις σπουδές του στα Μαθηματικά, παίρνοντας μάστερ το 1946. 

Ο Abdus Salam σε νεαρή ηλικία (ICTP Photo Library).

Τον ίδιο χρόνο, κερδίζοντας μια υποτροφία, γράφτηκε στο Κολέγιο St. John στο  Cambridge. Το 1949 πήρε πτυχίο ΒΑ στα Μαθηματικά και τη Φυσική κερδίζοντας τιμητικές διακρίσεις. Το 1950 έλαβε το βραβείο Smith από το πανεπιστήμιο του Cambridge για την πιο ξεχωριστή προδιδακτορική εργασία στη Φυσική.  

Παρότι ο Fred Hoyle τον συμβούλεψε να παραμείνει ένα χρόνο ακόμη για να εργαστεί στο Εργαστήριο Cavendish του Cambridge, ο Salam επέστρεψε στην Jhang. Όμως το  Punjab τού ανανέωσε την υποτροφία κι έτσι επέστρεψε στο Cambridge. Το 1951 δημοσιεύθηκε το διδακτορικό του στη Θεωρητική Φυσική, με αντικείμενο της θέσης του την Κβαντική Ηλεκτροδυναμική. Στη διάρκεια του διδακτορικού του πρόλαβε να επιλύσει ένα πρόβλημα που είχαν αντιμετωπίσει ο Dirac και ο Feynman. Έτσι, τράβηξε το ενδιαφέρον του Bethe, του Oppenheimer και του Dirac.

Το 1952 επέστρεψε στη Λαχόρη και έμεινε μέχρι το 1954. Έγινε καθηγητής Μαθηματικών στο Κυβερνητικό Πανεπιστημιακό Κολέγιο της Λαχόρης και στη συνέχεια στο γειτονικό  Πανεπιστήμιο του Πουντζάμπ. Είχε έρθει πίσω με την πρόθεση να ιδρύσει ένα σχολείο της έρευνας, αλλά σύντομα έγινε σαφές ότι αυτό ήταν αδύνατο. Έτσι, δίδαξε Κβαντική Μηχανική σε πρόγραμμα έξω από αυτό του πανεπιστημίου.

Ο Abdus Salam φοιτητής στο Cambridge σε ηλικία 21 ετών
(ICTP Photo Library).

Το 1954 ο Salam επέστρεψε στο Κολέγιο St. John ως καθηγητής Μαθηματικών.

Το 1957 δέχτηκε θέση στο Imperial College του Λονδίνου και πλέον είχε τη δυνατότητα να στήσει με τον Paul Matthews το τμήμα Θεωρητικής Φυσικής του Κολεγίου. Σύντομα έγινε ένα από τα πιο διακεκριμένα ερευνητικά κέντρα και περιέλαβε στους κόλπους του μεγάλα ονόματα στο χώρο της Φυσικής όπως ο Steven Weinberg, ο Tom Kibble, ο Riazuddin  (μαθητής του από τη Λαχόρη) κλπ.

Το 1959, σε ηλικία μόλις 33 ετών, ο Salam έγινε ένα από τα νεαρότερα μέλη της Royal Society του Λονδίνου. Σε όλο αυτό το διάστημα βοηθούσε Πακιστανούς φοιτητές να συνεχίσουν τις σπουδές τους στο Cambridge και στο Imperial College.

Την ίδια χρονιά πήγε με υποτροφία στο Πανεπιστήμιο του Princeton, όπου είχε την ευκαιρία να παρουσιάσει στον Oppenheimer την ερευνητική του εργασία σχετικά με τα  νετρίνα.  

Ο Abdus Salam (καθ., 4ος από αριστ.) με τους συνεργάτες του στο Imperial College
(φωτό του Imperial College).

Το 1960 επέστρεψε στο Πακιστάν και ανέλαβε την οργάνωση της έρευνας στην Ατομική και Πυρηνική Φυσική για τη χώρα του.

Το 1964 ανέλαβε τη διεύθυνση του Διεθνούς Κέντρου Θεωρητικής Φυσικής (ICTP) στην Τεργέστη της Ιταλίας, διατηρώντας συγχρόνως τη θέση του στο Imperial College. Το Κέντρο αυτό έχει δώσει τη δυνατότητα σε χιλιάδες νέους φυσικούς από αναπτυσσόμενες χώρες να συμμετάσχουν σε σύντομες, εντατικές περιόδους έρευνας και διεθνούς επικοινωνίας. 

Ο Abdus Salam εγκαινιάζει το Διεθνές Κέντρο Θεωρητικής Φυσικής (ICTP)
στην Τεργέστη (ICTP Photo Library).

Οι εργασίες του Salam υπήρξαν αποφασιστικές στην ανάπτυξη της σύγχρονης Θεωρητικής Φυσικής. Η συνεισφορά του στην επιστημονική έρευνα υπήρξε πολυεπίπεδη.

Το 1979 μοιράστηκε εξίσου το βραβείο Νόμπελ Φυσικής με τους Steven Weinberg και Sheldon Glashow, "για την συμβολή τους στη θεωρία της ενοποιημένης ασθενούς και ηλεκτρομαγνητικής αλληλεπίδρασης μεταξύ των στοιχειωδών σωματιδίων, συμπεριλαμβανομένης, μεταξύ άλλων, της πρόβλεψης του ασθενούς ουδέτερου ρεύματος".
Τον Ιανουάριο του 1983, στο CERN είχαμε την πρώτη παρατήρηση των φορέων της ασθενούς αλληλεπίδρασης W⁺ και W^-, με μάζες γύρω στα 81 GeV. 10 μήνες αργότερα ανιχνεύτηκαν και τα ουδέτερα σωματίδια Ζ⁰ με μάζα περίπου 93 GeV.

Γραμματόσημο που τύπωσε το Πακιστάν το 1998
για να τιμήσει τον Abdus Salam.

Η εργασία των Salam,  Weinberg και Glashow στην ενοποίηση της ασθενούς πυρηνικής με την ηλεκτρομαγνητική δύναμη, είναι ένα επίτευγμα ανάλογο αυτού των Maxwell και  Αϊνστάιν  στον κλασικό ηλεκτρομαγνητισμό.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Salam θεωρούσε τον εαυτό του ταπεινό μαθητή του Αϊνστάιν, βαθύτατα επηρεασμένος, όχι μόνο από την επιστημονική σκέψη, αλλά και από το παράδειγμα ζωής του δασκάλου του.

Ο Abdus Salam, του οποίου το όνομα σημαίνει "Υπηρέτης του Θεού", υπήρξε πιστός μουσουλμάνος και ανήκε σε μια νεότερη μουσουλμανική θρησκευτική ομάδα, τους Αχμαντίγια.

Ο τάφος του Salam στη Rabwah του Πουντζάμπ (φωτό Imran Gabol).

Πέθανε στην Οξφόρδη, στις 21 Νοεμβρίου 1996, σε ηλικία 70 ετών από προϊούσα υπερπυρηνική παράλυση. Τάφηκε στην πατρίδα του, στο νεκροταφείο Bahishti Maqbara στη Rabwah του Πουντζάμπ που αποτελεί το κέντρο δράσης των μουσουλμάνων Αχμαντίγια.

• Βιογραφία του Abdus Salam από τον ιστότοπο DAWN  (φωτογραφικό υλικό αρχείου).

• Βίντεο για την ζωή του Abdus Salam (1:05:27, αγγλικά).

• Βίντεο με συνέντευξη του Abdus Salam για την δουλειά του (26:42, αγγλικά).

Πηγή: Today in Science History