 |
| Richard Phillips Feynman (από Royal Society Publishing) |
 |
| Ο Φάινμαν με τα αγαπημένα του μπόνγκος. (Από το αρχείο του Caltech) |
- την "Τεχνική Μάθησης του Φάινμαν" και
- τους τίτλους βιβλίων που έχουν γραφεί για την ζωή και το έργο του Φάινμαν.
Η τεχνική Φάινμαν είναι μια
μέθοδος μάθησης που απελευθερώνει τις δυνατότητές μας και έχει στόχο να μας ωθεί να
αναπτύξουμε μια βαθιά κατανόηση του θέματος με το οποίο ασχολούμαστε.
Την "Τεχνική μάθησης του Φάινμαν" παρουσίασε το 1992 ο βιογράφος του Φάινμαν, James Gleick
στο βιβλίο του "Genius: The Life and Science of Richard Feynman" ("Ιδιοφυΐα: Η
Επιστήμη και η Ζωή του Ρίτσαρντ Φάινμαν").
 |
| Η πρώτη έκδοση (1993) της βιογραφίας του Ρίτσαρντ Φάινμαν "Genius: The Life and Science of Richard Feynman", από τον James Gleick. Εκδόσεις Vintage, σελ. 531. Υπάρχει νεότερη έκδοση του 2011. |
Ο Ρίτσαρντ Φάινμαν είχε μια ιδιαίτερη ικανότητα να εξηγεί στους συνομιλητές του περίπλοκα θέματα με απλούς όρους. Από νεαρή ηλικία, απ’ όταν ήταν ακόμη φοιτητής, είχε συνειδητοποιήσει ότι η συχνή χρήση ορολογίας, οι αόριστες λέξεις και τα πολύπλοκα φραστικά σχήματα, πιθανά να κρύβουν έλλειψη κατανόησης.
Ο Φάινμαν είχε καταλάβει τη διαφορά ανάμεσα στην κατανόηση μιας έννοιας και την γνώση απλά του ονόματος της έννοιας. Η αναγνώριση αυτής της διαφοράς είναι ένας από τους πιο σημαντικούς λόγους για την επιτυχία της μεθόδου του. Ο Φάινμαν ποτέ δεν ικανοποιήθηκε με το να ξέρει μόνο το όνομα κάποιου πράγματος, κάποιας έννοιας. Οτιδήποτε προσπαθούσε να το καταλάβει σ’ ένα βαθύτερο επίπεδο.
 |
| 1963 (Από το αρχείο του Caltech) |
Υπάρχουν τέσσερα βασικά βήματα
για την τεχνική Φάινμαν:
- Επιλογή της έννοιας για την οποία θέλουμε να μάθουμε.
- Να εξηγήσουμε αυτή την έννοια σ’ ένα 12χρονο παιδί.
- Με βάση την παρατήρηση των αντιδράσεων του παιδιού, να βελτιώσουμε και να απλοποιήσουμε την εξήγησή μας.
- Να οργανώσουμε την καινούρια γνώση και να επαναλάβουμε την εξήγηση της έννοιας.
Ας εξερευνήσουμε ένα ένα τα παραπάνω βήματα, με περισσότερες λεπτομέρειες.
Βήμα 1: Διάλεξε ένα θέμα για το οποίο θέλεις να μάθεις
Για ποιο θέμα είσαι περίεργος;
Μόλις προσδιορίσεις ένα θέμα, βγάλε ένα κενό φύλλο χαρτιού. Γράψε όλα όσα γνωρίζεις για το θέμα που θέλεις να καταλάβεις, σαν να το διδάσκεις σε ένα παιδί. Καθώς μαθαίνεις περισσότερα για το θέμα, πρόσθεσέ τα στο χαρτί σου. Συχνά οι άνθρωποι βρίσκουν χρήσιμο να χρησιμοποιούν διαφορετικό χρώμα μελάνης για κάθε τι καινούριο, έτσι ώστε να μπορούν να βλέπουν την βελτίωση της γνώσης τους.
Μόλις νομίζεις ότι έχεις καταλάβει το θέμα σου, τότε προχώρησε στο επόμενο βήμα 2.
 |
| Διάγραμμα Φάινμαν σε βράχο της Tuva. |
Βήμα 2: Εξήγησέ το σ' ένα 12χρονο παιδί
Τώρα που νομίζεις ότι έχεις καταλάβει το θέμα σου αρκετά καλά, εξήγησέ το σ’ ένα 12χρονο. Χρησιμοποίησε ό,τι έχεις σημειώσει στο φύλλο σου ως βάση αναφοράς και προσπάθησε να μη χρησιμοποιήσεις οποιαδήποτε ορολογία ή πολύπλοκη έκφραση. Χρησιμοποίησε μόνο απλές λέξεις. Χρησιμοποίησε μόνο λέξεις που ένα παιδί θα καταλάβαινε. Η συνεχής χρήση ορολογίας κρύβει την έλλειψη κατανόησης. Όταν αναγκαστείς να γράψεις μια ιδέα από την αρχή μέχρι το τέλος σε απλή γλώσσα, τότε ανακαλύπτεις πού «κολλάς», πού δυσκολεύεσαι, ποια είναι τα σημεία από τα οποία δεν βγαίνει νόημα, τα σημεία που δεν σε ικανοποιούν, τι δεν είναι κατανοητό τόσο καλά όσο νόμιζες. Μόνο εντοπίζοντας τα κενά στις γνώσεις μας, μπορούμε να τα καλύψουμε.
Τι παρουσιάζει το παραπάνω διάγραμμα Φάινμαν; Δείχνει ένα ηλεκτρόνιο που προέρχεται από τη θέση 1 και κινείται προς τη θέση 5. Εκεί, το ηλεκτρόνιο εκπέμπει ένα φωτόνιο και αλλάζει κατεύθυνση κινούμενο προς τη θέση 3. Ένα άλλο ηλεκτρόνιο που προέρχεται από τη θέση 2, στη θέση 6 απορροφά το φωτόνιο που είχε αποβάλλει το πρώτο ηλεκτρόνιο και αλλάζοντας κατεύθυνση κινείται προς τη θέση 4.
Βήμα 3: Κάνε ανάδραση, τελειοποίησε και απλοποίησε
Μόνο όταν μπορείς να εξηγήσεις το θέμα με απλούς όρους, τότε το έχεις καταλάβει. Έλεγξε τις σημειώσεις σου για να βεβαιωθείς ότι δεν δανείστηκες κατά λάθος οποιαδήποτε ορολογία ή κάτι φανταχτερό και περίπλοκο. Διάβασέ το δυνατά σαν να απευθύνεσαι σ’ ένα παιδί. Εάν η εξήγηση που δίνεις δεν είναι αρκετά απλή ή ακούγεται συγκεχυμένη, αυτή είναι μια καλή ένδειξη ότι χρειάζεται να το ξανασκεφτείς και να το βελτιώσεις. Επέστρεψε στο αρχικό υλικό σου κι εξέτασε τα σημεία εκείνα που ακόμα δεν καταλαβαίνεις. Επανάλαβε την διαδικασία μέχρι να έχεις τη δυνατότητα να διατυπώσεις μια απλή εξήγηση.
 |
| Πορτραίτο του Φάινμαν από υπολογιστή. |
Βήμα 4: Οργάνωση και αναθεώρηση
Για να ελέγξεις αν το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειάς σου είναι κατανοητό στον πραγματικό κόσμο, ανάθεσε σε κάποιον(-α) άλλο(-η) να δώσει την εξήγηση. Παρακολούθησε πόσο αποτελεσματική ήταν η εξήγηση που δόθηκε. Τι ερωτήσεις έγιναν από το ακροατήριο; Σε ποια σημεία μπερδεύτηκε ο κόσμος; Όταν πλέον είσαι ικανοποιημένος με την κατανόηση της διατύπωσης, πάρε τη σελίδα που έχεις καταγράψει την απλή εξήγηση και βάλε την σ’ ένα ντοσιέ.
Ακολουθώντας αυτή την τεχνική για όλα όσα μαθαίνεις, σιγά, σιγά αποκτάς ένα ντοσιέ γεμάτο μάθηση που μπορείς να αναθεωρείς το περιεχόμενο, όποτε το κρίνεις απαραίτητο.
Οι πιο επιτυχημένοι άνθρωποι στον
κόσμο μπορούν να πάρουν περίπλοκα θέματα και να τα παρουσιάσουν σ’ ένα κοινό τόσο
απλά, ώστε τελικά να παραμείνουν αξέχαστα.
 |
| Ο Φάινμαν την δεκαετία του '80. |
Η κατανόηση αυτής της τεχνικής
μπορεί να μας βοηθήσει να αποφύγουμε να φαινόμαστε ανόητοι από ένα ακροατήριο.
Την επόμενη φορά που θ’ ακούσουμε κάποιον να εξηγεί κάτι χρησιμοποιώντας
ορολογία ή περίπλοκους όρους, μπορούμε να ζητήσουμε να το επαναλάβει
χρησιμοποιώντας απλούς όρους. Αν δυσανασχετήσει, είναι σημάδι ότι δεν
καταλαβαίνει πλήρως για τι πράγμα μιλάει. Αν έχεις κατανοήσει το θέμα σου, τότε
είσαι σε θέση να το εξηγήσεις πολύ καλά, με απλά λόγια.
Η τεχνική Φάινμαν είναι το
θεμέλιο για να γεμίσουμε το "κενό φύλλο χαρτιού" που αρχικά χρησιμοποιήσαμε, ενισχύοντας την μελέτη μας και
διατηρώντας το υλικό μας, βελτιώνοντάς το.
 |
| Richard Feynman: A Life in Science – John Gribbin, Mary Gribbin (1997, σελ. 320) (βιογραφία) |
 |
| Genius: The Life and Science of Richard Feynman - James Gleick (2011, σελ. 489) (βιογραφία) |
 |
| No Ordinary Genius - The Illustrated Richard Feynman Christopher Sykes (1994, σελ. 288) (άλμπουμ φωτογραφιών) |
 |
| The Quotable Feynman - Michelle Feynman (2015, σελ. 432) (αποφθέγματα του Φάινμαν σε συλλογή της κόρης του Μισέλ) |
 |
| FEYNMAN - Jim Ottaviani, Leland Myrich (κόμικ) (2013, σελ. 272) |
 |
| Quantum Man : Richard Feynman's Life in Science - Lawrence M. Krauss (2012, σελ. 370) (βιογραφία) |
 |
| Tuva or Bust! Richard Feynman's Last Journey - Ralph Leighton (2000, σελ. 262) (για το ανεκπλήρωτο όνειρο του Φάινμαν να ταξιδέψει στην Τουβά) |
 |
| Classic Feynman: All the Adventures of a Curious Character Richard P. Feynman, Ralph Leighton (2005, σελ. 528) (Ιστορίες από τον Φάινμαν για τον Φάινμαν) |
 |
| Richard Feynman: A Biography of America’s Genius Scientist Alexander Roe (συγγραφέας), Madison Niederhauser (αφηγητής) (2020, σελ. 57) (ηχητικό βιβλίο-audiobook) |
 |
| Rapid Learn: The Feynman Technique Notebook for Understanding Anything Cert Preps (2022, σελ. 212) (για την Τεχνική Φάινμαν) |
 |
| The Beat of a Different Drum: The Life and Science of Richard Feynman Jagdish Mehra (1994, σελ. 680) (βιογραφία) |
 |
| Feynman and His Physics: The Life and Science of an Extraordinary Man Jörg Resag (2019, σελ. 331) (βιογραφία) |
 |
| The Great Explainer: The Story of Richard Feynman (Profiles in Science) Harry (III) LeVine (2009, σελ. 144) (βιογραφία) |
 |
| Learn anything in 4 steps with the Feynman technique Alberto Carretero (2020, σελ. 5) (για την Τεχνική Φάινμαν) (έκδοση kindle) |
 |
| "Most of the Good Stuff:" Memories of Richard Feynman Laurie M. Brown (1993, σελ. 300) (βιογραφία) |
 |
| The Quantum Labyrinth: How Richard Feynman and John Wheeler Revolutionized Time and Reality – Paul Halpern (2017, σελ. 336) (για την συνεργασία Φάινμαν και Χουίλερ) |
 |
| Feynman's Rainbow: A Search for Beauty in Physics and in Life - Leonard Mlodinow (από την συνεργασία του Μολόντινοφ με τον Φάινμαν) (2011, σελ. 192) |
 |
| A Guide to Feynman Diagrams in the Many-Body Problem - Richard D. Mattuck (σχετικά με τα διαγράμματα Φάινμαν στην κβαντική θεωρία των πολλών σωμάτων) (1992, σελ. 464) |
 |
| The Feynman Imperative: Why Science Works - David Christopher Lane (πώς δουλεύει η επιστήμη μέσα από την ματιά του Φάινμαν) (2016, σελ. 86) |
 |
| Selected Papers of Richard Feynman - Laurie M. Brown (επιλογή κειμένων του Φάινμαν με σχόλια της εκδότριας Λόρι Μπράουν) (2000, σελ. 1012) |
 |
| Best Richard Feynman Quotes - Crombie Jardine (επιλογή αποφθεγμάτων του Φάινμαν) (2016, 33 σελ.) |
- Βιογραφία (pdf) του Ρίτσαρντ Φάινμαν από τον Jagdish Mehra, σε έκδοση της Royal Society (2002, σελ. 32).
- Ο ιστότοπος για τον Richard Feynman (συντηρείται από τον φίλο του Ralph Leighton).
- Βίντεο από τον ιστότοπο Sprouts για την Τεχνική Φάινμαν (αγγλικά, 2:01).
- Βίντεο του Χρήστου Κυριακίδη από τον ιστότοπο IT'S JUST PHYSICS για τον Ρίτσαρντ Φάινμαν (ελληνικά, 6:44).
- Υλικό από παλαιότερη έκθεση για την ζωή του Ρίτσαρντ Φάινμαν.
- Κείμενο του Ralph Leighton στην επέτειο του θανάτου του Ρίτσαρντ Φάινμαν (15 Φεβρουαρίου 2022).
- Οι εκδηλώσεις στο KYZYL της Τουβά (Ρωσική Ομοσπονδία) για τα 100 χρόνια από την γέννηση του Ρίτσαρντ Φάινμαν (2018).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου