Σαν σήμερα ...1954, Obninsk - ο πρώτος πυρηνικός σταθμός που συνδέθηκε με το ηλεκτρικό δίκτυο.

Η πρόσοψη του πυρηνικού εργοστασίου στο Obninsk.

Σαν σήμερα, στις 27 Ιουνίου 1954, ξεκίνησε τη λειτουργία του ο πυρηνικός σταθμός στο Obninsk (ρωσ. Обнинская АЭС) της Σοβιετικής Ένωσης και ήταν το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο στον κόσμο που συνδέθηκε με το ηλεκτρικό δίκτυο μιας περιοχής για εμπορική χρήση, προσφέροντας ηλεκτρική ενέργεια έστω και σε μικρή κλίμακα. 

Το εργοστάσιο κτίστηκε στην «Επιστημονική Πόλη» («Science City») του Obninsk στην περιφέρεια Kaluga, περίπου 110 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Μόσχας. 

Ο σταθμός είχε εγκατασταθεί στο "Institute of Physics and Power Engineering - IPPE" ("Ινστιτούτο Φυσικής και Ηλεκτρολόγων Μηχανικών") του Obninsk και ήταν επίσης γνωστός με την κωδική ονομασία "APS-1 Obninsk" ("Atomic Power Station 1 Obninsk" - "Ατομικός Σταθμός Ενέργειας 1 Ομπνίνσκ"). 

Η αίθουσα ελέγχου του σταθμού.

Βέβαια, δεν ήταν ο πρώτος πυρηνικός σταθμός που έμπαινε σε λειτουργία και τροφοδοτούσε κάποιο ηλεκτρικό δίκτυο. Στις 20 Δεκεμβρίου 1951 είχε προηγηθεί η λειτουργία του αντιδραστήρα "Experimental Breeder Reactor I - EBR-I" ("Πειραματικός Αντιδραστήρας Αναπαραγωγής Ι") στην έρημο του Αϊντάχο στις ΗΠΑ με την ενέργεια του οποίου είχαν ηλεκτροδοτηθεί 4 λαμπτήρες του σταθμού των 200 Watt ο καθένας. Όμως, ο  EBR-I δεν είχε σχεδιαστεί για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για εμπορική χρήση. Και πιο πριν, στις 3 Σεπτεμβρίου 1948, με τον πυρηνικό αντιδραστήρα "X-10 Graphite Reactor" ("X-10 Αντιδραστήρας Γραφίτη") στο Oak Ridge του Tennessee είχαμε παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας χωρίς τροφοδοσία δικτύου.

Το καπάκι του αντιδραστήρα.

Η κατασκευή του εργοστασίου στο Obninsk ξεκίνησε την 1η Ιανουαρίου 1951 και στις 6 Μαΐου 1954 πήρε την πρώτη άδεια για λειτουργία. Η σύνδεσή του με το ηλεκτρικό δίκτυο για εμπορική χρήση ξεκίνησε στις 1 Δεκεμβρίου 1954, αλλά διακόπηκε πολύ νωρίς, το 1959. Συνέχισε τη λειτουργία του μέχρι τις 29 Απριλίου 2002, ως μονάδα έρευνας και παραγωγής ραδιοϊσοτόπων. Εξάλλου ο κύριος λόγος κατασκευής και λειτουργίας του αντιδραστήρα ήταν η διεξαγωγή πειραματικών μελετών και γι' αυτό, η τεχνολογία που τελειοποιήθηκε στην πειραματική μονάδα του Obninsk χρησιμοποιήθηκε αργότερα σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα στους πιο ισχυρούς σοβιετικούς αντιδραστήρες RBMK και στο  Sellafield  της Αγγλίας.

Ο πίνακας ελέγχου του πρώτου αντιδραστήρα στο Obninsk.
Το κόκκινο κουμπί υπήρχε για την περίπτωση έκτακτης ανάγκης.

Η μονάδα του αντιδραστήρα με την ονομασία AM-1, από την ρωσική έκφραση "Атом Мирный" ("Το Ειρηνικό Άτομο"), είχε ηλεκτρική ισχύ 5 MW και μπορούσε να ηλεκτροδοτήσει μέχρι 2000 περίπου σπίτια. Ήταν μια πρωτότυπη για την εποχή κατασκευή που χρησιμοποιούσε εμπλουτισμένο ουράνιο 5%, μόλυβδο για επιβραδυντή και νερό για την ψύξη. Για περίπου 4 χρόνια, μέχρι την έναρξη λειτουργίας του "Sibirskaya Nuclear Power Plant" ("Σιβηρικού Πυρηνικού Σταθμού") στο Seversk (τότε Tomsk-7), το Obninsk ήταν ο μοναδικός πυρηνικός αντιδραστήρας που λειτουργούσε στη Σοβιετική Ένωση. Ο επόμενος σοβιετικός πυρηνικός σταθμός που συνδέθηκε στο ηλεκτρικό δίκτυο ήταν η Μονάδα 1 στο Beloyarsk με ηλεκτρική ισχύ 100 MW, το 1964.

Αναμνηστική πλάκα στην είσοδο του πρώτου πυρηνικού 
αντιδραστήρα που συνδέθηκε σε ηλεκτρικό δίκτυο.

Στις 17 Οκτωβρίου 1956 λειτούργησε ο πυρηνικός σταθμός Calder Hall 1, ο πρώτος πυρηνικός αντιδραστήρας στη Μ. Βρετανία με παραγωγή ηλεκτρικής ισχύος στα 50 MW,  που συνδέθηκε με το εθνικό ηλεκτρικό δίκτυο της χώρας. 
Το 1958, λειτούργησε ο σταθμός Shippingport στη Δυτική Πενσυλβανία, ο πρώτος πυρηνικός σταθμός στις ΗΠΑ για εμπορική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Στη Γαλλία, ο πρώτος πυρηνικός σταθμός παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για εμπορική χρήση, λειτούργησε το 1964 στη Chinon, στον ποταμό Loire.
Σύμφωνα με τα στοιχεία (Ιούνιος 2018) της Διεθνούς Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (IAEA), σήμερα σε όλο τον κόσμο (σε 30 χώρες) λειτουργούν 450 πυρηνικοί αντιδραστήρες που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια για εμπορική χρήση, ενώ κατασκευάζονται 58 ακόμη αντιδραστήρες.

Άρθρο - μελέτη του B.A. Semenov για την "Πυρηνική Ενέργεια στη Σοβιετική Ένωση" στο περιοδικό της IAEA Bull. 25, No. 2, 47 (1983). 

Ένα βίντεο - ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Priyanka Shrestha για τον πυρηνικό σταθμό του Obninsk. (5:01 - αγγλικά)

Ένα φωτογραφικό αρχείο του πυρηνικού σταθμού στο Obninsk.

Πηγή: Today in Science History