Σαν σήμερα... 1791, γεννήθηκε ο Michael Faraday.

Michael Faraday
(σε σχέδιο του 1852, από Institution of Engineering and Technology-IET)

Σαν σήμερα, στις 22 Σεπτεμβρίου 1791, γεννήθηκε ο Michael Faraday (Μάικλ Φαραντέι), στο  Newington Butts του νότιου Λονδίνου, τότε προάστιο του Surrey. Ο Φαραντέι υπήρξε ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες που έχει αναδείξει η ανθρωπότητα. Η συμβολή του στην εξέλιξη του ηλεκτρομαγνητισμού και της ηλεκτροχημείας ήταν καθοριστική. Κατέχει ξεχωριστή θέση (την πρώτη για αρκετούς ιστορικούς της επιστήμης) όσον αφορά το πειραματικό κομμάτι των φυσικών επιστημών, καθώς ήταν ιδιαίτερα παραγωγικός όσον αφορά στην επινόηση, το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός μεγάλου πλήθους πειραμάτων.

Ο Μάικλ Φαραντέι με τη σύζυγό του Σάρα. 

Ο Φαραντέι ήταν γόνος οικογένειας που ανήκε στην εργατική τάξη της εποχής (ο πατέρας του ήταν σιδεράς). Γονείς του ήταν ο James Faraday (Τζέιμς Φαραντέι)(1761-1810) και η Margaret Hastwell (Μάργκαρετ Χάστγουελ)(1764-1838) που μετακόμισαν στο Λονδίνο από το Outhgill (στη βόρεια Αγγλία) το 1790, με τα 2 παιδιά που είχαν τότε, την Elizabeth (1787-1847) και τον Robert (1788-1846). Λίγο αργότερα την ίδια χρονιά γεννήθηκε ο Μάικλ και ακολούθησε άλλο ένα παιδί, η Margaret (1802-1862). Η οικογένεια Φαραντέι ανήκε στη Χριστιανική σέχτα των Sandemanians. Το σαντεμανικό δόγμα ήταν παρακλάδι της Εκκλησίας της Σκωτίας. Σε όλη του τη ζωή ο Φαραντέι ήταν ευσεβής χριστιανός. Αξίζει να αναφέρω ότι υπηρέτησε την εκκλησία του ως διάκονος και αργότερα ως πρεσβύτερος για δύο θητείες. Οι βιογράφοι του έχουν σημειώσει ότι "τη ζωή και το έργο του Φαραντέι τα διατρέχει μια ισχυρή αίσθηση ενότητας του Θείου και της φύσης".      

Δαγκεροτυπία του 1850 όπου στο κέντρο φαίνεται ο Μάικλ Φαραντέι
να περιβάλλεται από τους William A. Miller (1817-1870),
William Τ. Brande (1788-1866), William R. Grove (1811-1896) και
Thomas Graham (1805-1869). Όλοι ήταν χημικοί, μέλη της Royal Society.
(από sciencephoto library)

Ο Μάικλ Φαραντέι ακολουθώντας τη μοίρα όλων των παιδιών της κοινωνικής του τάξης, έλαβε ελάχιστη μόρφωση παρακολουθώντας τα κυριακάτικα μαθήματα στην τοπική εκκλησία. To 1804, σε ηλικία 13 ετών ξεκίνησε να δουλεύει ως βοηθός του George Riebau, ενός βιβλιοδέτη της περιοχής, θέση στην οποία εργάστηκε μέχρι το 1812.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μελέτησε αρκετά από τα βιβλία που περνούσαν από τα χέρια του, κυρίως επιστημονικού περιεχομένου. Με αυτό τον τρόπο ενημερωνόταν εκτενώς για τις εξελίξεις της εποχής στους τομείς της Φυσικής και της Χημείας. Εμπνευσμένος από το βιβλίο "Conversations on Chemistry" ("Συζητήσεις για τη Χημεία") της Jane Marcet, ξεκίνησε να εκτελεί απλά πειράματα. Χρησιμοποιώντας παλιές φιάλες και κομμάτια ξύλου κατασκεύασε μια αυτοσχέδια ηλεκτροστατική γεννήτρια, ενώ αργότερα δημιούργησε μια ασθενή βολταϊκή στήλη (μπαταρία) με τη βοήθεια της οποίας πραγματοποίησε μια σειρά ηλεκτροχημικών πειραμάτων.

O Μάικλ Φαραντέι το1860 (περίπου).

Το 1812, ο Φαραντέι παρακολούθησε στο Λονδίνο ομιλίες του διακεκριμένου Βρετανού χημικού Humphry Davy (Χάμφρι Ντέιβι) που εργαζόταν για το Royal Institution (Βασιλικό Ινστιτούτο) και τη Royal Society (Βασιλική Ένωση), όπως και του John Tatum (Τζον Τέιτουμ), ιδρυτή της City Philosophical Society (Φιλοσοφική Ένωση του City). Τις προσκλήσεις γι' αυτές τις ομιλίες ο Φαραντέι τις είχε εξασφαλίσει από τον William Dance (Ουίλιαμ Ντανς), ένας από τους ιδρυτές της Royal Philharmonic Society (Βασιλική Φιλαρμονική Ένωση). Στη συνέχεια ο Φαραντέι έστειλε στον Ντέιβι ένα βιβλίο 300 σελίδων που το περιεχόμενό του είχε βασιστεί σε σημειώσεις που είχε κρατήσει στη διάρκεια των διαλέξεών του. Η αντίδραση του Ντέιβι ήταν άμεση και πολύ υποστηρικτική. 

Τον επόμενο χρόνο (1 Μαρτίου 1813), ο Ντέιβι, έχοντας τραυματιστεί στο μάτι του από ένα εργαστηριακό ατύχημα, κάλεσε τον Φαραντέι να εργαστεί ως βοηθός παρασκευαστής στο εργαστήριό του στο Βασιλικό Ινστιτούτο του Λονδίνου. Με αυτή την ιδιότητα ο Φαραντέι συνόδεψε τον Ντέιβι σε επιστημονικό ταξίδι του στην Ευρώπη, από τον Οκτώβριο του 1813 μέχρι τον Απρίλιο του 1815.

Ο Μάικλ Φαραντέι (αρισ.) με τον John Frederic Daniell (δεξ.)

Το 1821 ο επιστημονικός επιμελητής του περιοδικού Annals of Philosophy (Χρονικά Φιλοσοφίας) ζήτησε από τον Φαραντέι να συντάξει μια επισκόπηση των πειραμάτων και των θεωριών του Ηλεκτρομαγνητισμού που ακολούθησαν την ανακάλυψη του Δανού Φυσικού Hans Christian  Oersted (Χανς Κρίστιαν Έρστεντ) που είχε γίνει ένα χρόνο νωρίτερα. Ο Φαραντέι δεν ήταν ακόμη γνωστός στους επιστημονικούς κύκλους της εποχής, ενδιαφέρθηκε όμως ιδιαίτερα για το ζήτημα. Σύντομα διαπίστωσε ότι δεν θα περιοριζόταν σε μια απλή αναφορά των πεπραγμένων των άλλων επιστημόνων, αλλά αποφάσισε να επαναλάβει πολλά από τα πειράματα, να επεξεργαστεί δικές του θεωρίες για να ερμηνεύσει τις παρατηρήσεις του και να σχεδιάσει καινούργια πειράματα.

Στις 12 Ιουνίου του 1821 ο Φαραντέι παντρεύτηκε την Sarah Barnard (Σάρα Μπάρναρντ)(1800–1879) με την οποία είχε γνωριστεί μέσα από την εκκλησία των Sandemanians. Το ζευγάρι δεν απέκτησε παιδιά.

Αίθουσα του Εργαστηρίου του Φαραντέι στο Βασιλικό Ινστιτούτο.
(από Faraday Museum)

Το 1825 διορίσθηκε διευθυντής των Εργαστηρίων του Βασιλικού Ινστιτούτου και το 1833 ισόβιος καθηγητής Χημείας (Fullerian Professor of Chemistry) στο ίδιο Ινστιτούτο, χωρίς την υποχρέωση να παραδίδει μαθήματα. Ο Φαραντέι σίγουρα στερείτο μαθηματικής και πανεπιστημιακής μόρφωσης αφού ήταν αυτοδίδακτος, όμως ήταν προικισμένος με καταπληκτική φαντασία και παρατηρητικότητα, χαρακτηριστικά που τον βοήθησαν να αναδειχθεί σε κορυφαίο επιστήμονα, συμβάλλοντας όσο λίγοι στην ανάπτυξη των σημερινών γνώσεων της Χημείας και της Φυσικής, κυρίως στον Ηλεκτρισμό. Οι υπέροχες εργασίες του για τον Ηλεκτρισμό χρονολογούνται ήδη από το 1821.

Επιστολή του Φαραντέι με ημερομηνία 3 Μαρτίου 1853
 προς τον James Sheridan Muspratt.

Η πρώτη ανακάλυψη του Φαραντέι στον ηλεκτρομαγνητισμό έγινε (σύμφωνα με τα προσεγμένα αρχεία που διατηρούσε) στις 3 Σεπτεμβρίου 1821, αφού είχε επαναλάβει το πείραμα του Έρστεντ. Ο Φαραντέι παρατήρησε την αλλαγή στον προσανατολισμό της μαγνητικής βελόνας όταν αυτή πλησίαζε ευθύγραμμο ρευματοφόρο αγωγό, κάτι που είχε ήδη επισημάνει ο Έρστεντ. Επιχειρώντας όμως να αναπαραστήσει τη δύναμη που προκαλούσε αυτή την αλλαγή σε διάφορα σημεία γύρω από τον ευθύγραμμο αγωγό, διαπίστωσε ότι η αναπαράσταση που προέκυπτε είχε την μορφή ομόκεντρων κύκλων με κέντρο στον άξονα του αγωγού. Η απεικόνιση ενός μαγνητικού πεδίου με τέτοιο τρόπο, είναι αυτό που σήμερα ονομάζουμε "με τη βοήθεια των δυναμικών γραμμών". 

Βασισμένος στην παραπάνω διαπίστωση, ο Φαραντέι κατασκεύασε τον ηλεκτρομαγνητικό στροφέα, μία συσκευή που εκμεταλλευόταν την κυκλική μορφή του μαγνητικού πεδίου γύρω από τον ρευματοφόρο αγωγό και προκαλούσε την περιστροφή μιας μαγνητικής ράβδου.

Το πηνίο με το οποίο πειραματιζόταν ο Φαραντέι τον Αύγουστο του 1831.

Οπλισμένος με το "εργαλείο" των δυναμικών γραμμών, ο Φαραντέι συνέχισε τις έρευνες του γύρω από τον ηλεκτρομαγνητισμό επιδιώκοντας να εντοπίσει κάποιο τρόπο να παράγει ηλεκτρικό ρεύμα με τη χρήση μαγνητών. Για αρκετά χρόνια οι προσπάθειες του παρέμεναν άκαρπες. Αναφερόμενος σε διάφορες πειραματικές διατάξεις που είχε στήσει ο ίδιος, έγραφε στο ημερολόγιό του μια σειρά από αναφορές που κατέληγαν σε σχόλια του τύπου "δεν υπήρξε αντίδραση" ή "κανένα αποτέλεσμα".

Η ημερομηνία της 29ης Αυγούστου του 1831 είναι η πιο σημαντική για τις προσπάθειες του Φαραντέι, αφού αυτή την ημέρα κατάφερε να υλοποιήσει αυτό για το οποίο δούλευε τα 10 προηγούμενα χρόνια. 

Η πειραματική διάταξη που χρησιμοποίησε ήταν απλή: είχε τυλίξει δύο σπείρες σύρματος αντιδιαμετρικά σ' ένα δακτύλιο από μαλακό σίδηρο. Διοχετεύοντας ηλεκτρικό ρεύμα στο ένα από τα δύο σύρματα, διαπίστωσε ότι στο άλλο σύρμα εμφανίζεται πράγματι ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά μόνο όταν το ρεύμα στο πρώτο σύρμα ξεκινούσε ή διακοπτόταν.

Ο Μάικλ Φαραντέι μιλώντας για τον Ηλεκτρισμό και τον Μαγνητισμό
στο Βασιλικό Ινστιτούτο στις 23 Ιανουαρίου 1846.

Θεωρώντας ότι το ηλεκτρικό ρεύμα επάγεται στο δεύτερο σύρμα, η ονομασία που αποδόθηκε στο φαινόμενο ήταν "επαγωγή". Πολύ σύντομα, συνεχίζοντας τα πειράματα ο Φαραντέι κατέληξε σε δύο σημαντικά συμπεράσματα: 

• Πρώτον: Η ύπαρξη του σιδερένιου δακτυλίου δεν είναι απαραίτητη για να παρατηρηθεί το φαινόμενο. 
• Δεύτερον: Το ρόλο του πρώτου σύρματος μπορούσε να παίξει και ένας ισχυρός μαγνήτης. Αυτό το συμπέρασμα ήταν ιδιαίτερα αξιοσημείωτο, αφού σηματοδοτούσε τη δημιουργία ηλεκτρικού ρεύματος από μαγνήτη, με άλλα λόγια τη μετάβαση από τον μαγνητισμό στον ηλεκτρισμό.

Η τυπωμένη σε βιβλίο σελίδα των ημερολογίων του
Φαραντέι, με ημερομηνία 29 Αυγούστου 1831.
(από Michael Faraday’s Diary of Experimental Investigation)

Όλα αυτά τα πειράματα ο Μάικλ Φαραντέι τα περιέγραψε σε δύο εργασίες που παρουσίασε στη Βασιλική Ένωση στις 24 Νοεμβρίου 1831 και στις 12 Ιανουαρίου 1832, κάτω από τον τίτλο "Experimental researches into electricity" ("Πειραματικές έρευνες στον ηλεκτρισμό"). Σ' αυτές τις 2 εργασίες υπήρχε "ο νόμος που διέπει την εξέλιξη του ηλεκτρισμού με την ηλεκτρομαγνητική επαγωγή".

Ο Φαραντέι συνέχισε τα ηλεκτρικά του πειράματα. Την ανακάλυψη της ηλεκτρομαγνητικής επαγωγής που ήταν πλέον πραγματικότητα ακολούθησε εκείνη της ηλεκτρογεννήτριας.

Ακόμη, αυτός πρώτος διαπίστωσε τη δεξιόστροφη φορά του μαγνητικού πεδίου σε σχέση με τη φορά του ρεύματος που το παράγει.

Επίσης ο Φαραντέι επινόησε τον μετασχηματιστή.

Το 1832 απέδειξε ότι ο ηλεκτρισμός που δημιουργούσε ένας μαγνήτης, ο βολταϊκός ηλεκτρισμός που δημιουργείτο από μια μπαταρία και ο στατικός ηλεκτρισμός ήταν όλοι ίδιοι. 

Περίφημη λιθογραφία του Alexander Blaikley όπου φαίνεται ο 
Φαραντέι σε μια Χριστουγεννιάτικη ομιλία του στο Βασιλικό Ινστιτούτο. 

Ο Φαραντέι, επηρεασμένος από τις δουλειές του Ντέιβι, ασχολήθηκε και με ζητήματα που αφορούσαν τον τομέα της Χημείας. Αυτός έθεσε τις βάσεις για την Ηλεκτροχημεία, έναν πολύ σημαντικό τομέα στη σύγχρονη βιομηχανία. Παρασκεύασε τις πρώτες γνωστές ενώσεις άνθρακα και χλωρίου (C2Cl6  εξαχλωροαιθάνιο και C2Cl4 τετραχλωροαιθυλένιο) και κατόρθωσε να υγροποιήσει αρκετά αέρια. Εργάστηκε πολλά χρόνια πάνω στη δημιουργία του ανοξείδωτου ατσαλιού. 

Το 1825, στα πλαίσια μιας εργασίας του για το φωταέριο, ανακάλυψε το βενζόλιο. Στις 16 Ιουλίου του 1825, ο Φαραντέι ανακοίνωσε στο Βασιλικό Ινστιτούτο του Λονδίνου τον εντοπισμό μιας άγνωστης μέχρι τότε ουσίας από άνθρακα και υδρογόνο, στην οποία  έδωσε την ονομασία bicarburet of hydrogen (διανθρακούχο υδρογόνο, μετέπειτα βενζόλιο) και έκανε μια περιγραφή των ιδιοτήτων της. Επίσης, επινόησε την έννοια του αριθμού οξείδωσης των χημικών στοιχείων.

Το αγγλικό χαρτονόμισμα των 20 λιρών με τον Μάικλ Φαραντέι στη μία όψη.

Μεγάλο μέρος των πειραμάτων του Φαραντέι σχετίζονταν με το φαινόμενο της ηλεκτρόλυσης. Διατύπωσε τον Πρώτο και τον Δεύτερο Νόμο της Ηλεκτρόλυσης. Ο Φαραντέι διεύρυνε τη χρήση όρων που σχετίζονται με την ηλεκτρόλυση και χρησιμοποιούνται ευρέως μέχρι σήμερα. Τέτοιοι όροι είναι οι: "άνοδος", "κάθοδος", "ηλεκτρόδιο" και "ιόν".

Ο Φαραντέι δούλεψε και σε φαινόμενα στατικού ηλεκτρισμού. Διαπίστωσε ότι κάθε υλικό χαρακτηρίζεται από τη δική του επαγωγική ικανότητα. Επίσης, έδειξε ότι κατά τη φόρτιση ενός αγωγού το ηλεκτρικό φορτίο κατανέμεται στην εξωτερική του επιφάνεια. Με άλλα λόγια, οτιδήποτε βρισκόταν στο εσωτερικό του αγωγού δεν επηρεαζόταν από το ηλεκτρικό φορτίο που βρισκόταν στην επιφάνεια.

Παρά το γεγονός ότι ο Φαραντέι ήταν ένας εξαιρετικός πειραματιστής, είχε άγνοια των μαθηματικών, χωρίς αυτό τελικά να τον εμποδίσει στην εργαστηριακή δουλειά του. Βέβαια, η Ada Lovelace (κόρη του Λόρδου Βύρωνα) από αυτόν είχε ζητήσει με επιστολή της να της διδάξει μαθηματικά! Αργότερα ο James Clerk Maxwell (Τζέιμς Κλερκ Μαξγουελ) πήρε το έργο του Φαραντέι και άλλων και το συνόψισε σε ένα σύνολο εξισώσεων που είναι αποδεκτό ως βάση του ηλεκτρομαγνητισμού.

Το άγαλμα του Μάικλ Φαραντέι στη Savoy Place,
έξω από τα Κεντρικά Γραφεία της ΙΕΤ.

Τον Ιούνιο του 1832, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης απένειμε στον Φαραντέι τον τιμητικό τίτλο του Doctor of Civil Law (Δόκτωρ Αστικού Δικαίου), ένας τίτλος που δίνεται σε ανθρώπους με σημαντικό συγγραφικό έργο. Κατά τη διάρκεια της ζωής του Φαραντέι, του προσφέρθηκε ο τίτλος του Ιππότη (Knighthood) σε αναγνώριση των υπηρεσίων του στην επιστήμη, κάτι όμως που δεν δέχτηκε. Πίστευε ότι η συσσώρευση πλούτου και κοσμικών ανταμοιβών ήταν αντίθετο με τον λόγο της Βίβλου. Χαρακτηριστικά είχε δηλώσει ότι προτιμούσε να παραμείνει "ο απλός κύριος Φαραντέι μέχρι το τέλος". 

Το 1824 είχε εκλεγεί μέλος της Βασιλικής Ένωσης, στην οποία αρνήθηκε δύο φορές να γίνει Πρόεδρος. 

Το εξώφυλλο της έκδοσης "Η Χημική Ιστορία ενός Κεριού"
('The Chemical History of a Candle')

Ξεχωριστή θέση στις δραστηριότητες του Φαραντέι στη Βασιλική Ένωση του Λονδίνου κατέχει μία σειρά από επιτυχημένες διαλέξεις Χημείας και Φυσικής. Σε αυτές τις διαλέξεις βασίστηκε η έκδοση "Η Χημική Ιστορία ενός Κεριού" (1861). 

Μέχρι τις μέρες μας, μια σειρά διαλέξεων δίνεται κάθε Χριστούγεννα στο Βασιλικό Ινστιτούτο, οι οποίες φέρουν το όνομα του Φαραντέι.

To 1923, το Διοικητικό Συμβούλιο του Institution of Electrical Engineers (Ίδρυμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών, -σήμερα ονομάζεται Institution of Engineering and Technology, IET (Ίδρυμα Μηχανικής και Τεχνολογίας)- καθιέρωσε προς τιμή του Μάικλ Φαραντέι μια σειρά δημόσιων διαλέξεων για τον Ηλεκτρισμό, από εξαίρετα μέλη του.  

Αφίσα του Institution of Electrical Engineers
για ομιλία του Dr. Sebastian de Ferranti τον
Φεβρουάριο του 1928, στο Κάρντιφ της Ουαλίας.
Προσέξτε το σημείο που γράφει:
"Καλούνται ειδικά οι Κυρίες".
(από ΙΕΤ)

Με αρχή το 1922, το ΙΕΤ έχει καθιέρωσε το Μετάλλιο Φαραντέι που απονέμεται κάθε χρόνο και είναι το σπουδαιότερο διεθνές βραβείο για τους μηχανικούς. Ο πρώτος στον οποίο δόθηκε το βραβείο το 1922 ήταν ο Άγγλος Oliver Heaviside.

Σε κάποια απ' τις πρώτες διαλέξεις του, ο Φαραντέι μάγεψε το κοινό επιδεικνύοντας τις καινούριες δυνατότητες που υπήρχαν. Πυροδότησε μια ποσότητα πυρίτιδας με τη δύναμη του ηλεκτρισμού. Ανεβασμένος σε μια καρέκλα, που του παρείχε μόνωση από το έδαφος, άναψε με το δάκτυλό του τη φλόγα αερίου γκαζιού, ενώ στο άλλο του χέρι κρατούσε ένα καλώδιο με ηλεκτρισμό. Το νεανικό κοινό ενθουσιάστηκε βλέποντας ζωντανά πώς αυτή η αόρατη "δύναμη" του ηλεκτρισμού μπορούσε να υπηρετήσει στόχους εντελώς απρόσιτους με τις τότε δυνάμεις του ανθρώπου. 

Το εξώφυλλο μιας από τις βιογραφίες του Φαραντέι
από τον Alan W. Hirshfeld, με τίτλο:
"The electric life of Mickael Faraday"
(σελ. 256, Walker Books, 2006).

Το 1845, στο υπόγειο του κτιρίου του Βασιλικού Ινστιτούτου στην οδό Albemarle 21 του Λονδίνου, ο Φαραντέι έκανε ένα εξαιρετικής σπουδαιότητας πείραμα που τώρα είναι γνωστό ως "φαινόμενο Faraday". Το "φαινόμενο Faraday" ήταν η πρώτη πειραματική απόδειξη ότι το φως, ο ηλεκτρισμός και ο μαγνητισμός έχουν σχέση. 

Ο Φαραντέι τοποθέτησε ένα πυκνό κομμάτι γυαλιού στους πόλους ενός ηλεκτρομαγνήτη και στη συνέχεια πέρασε πολωμένο φως (φως που ταξιδεύει σε ένα μόνο επίπεδο και όχι προς όλες τις κατευθύνσεις) μέσα από το γυαλί. Όταν ενεργοποίησε το ηλεκτρικό ρεύμα, η κατάσταση πόλωσης του φωτός άλλαξε, επιβεβαιώνοντας ότι τόσο το φως όσο και το γυαλί είχαν μαγνητικές ιδιότητες. Στις 30 Σεπτεμβρίου 1845 διαβάζουμε στο χειρόγραφο ημερολόγιό του: "Επιτέλους κατάφερα να... μαγνητίσω μια αχτίδα φωτός". Αυτό ήταν ένα σημαντικό πείραμα στην ανάπτυξη της θεωρίας πεδίου του ηλεκτρομαγνητισμού.

Αριστερά ο ηλεκτρομαγνήτης και το γυαλί που χρησιμοποίησε ο Φαραντέι το 1845 για να κάνει το πείραμα απόδειξης για το "φαινόμενο Faraday" και δεξιά ο ίδιος το 1857, κρατώντας ένα γυαλί ίδιου τύπου.

Την ίδια χρονιά (1845) ο Φαραντέι έδειξε ότι ο διαμαγνητισμός είναι μια ιδιότητα της ύλης και κάθε υλικό ανταποκρίνεται σε ένα εφαρμοζόμενο μαγνητικό πεδίο. Εκείνος ήταν που υιοθέτησε τον όρο "διαμαγνητισμός" που του πρότεινε ο William Whewell (Γουίλιαμ Χιούελ).

Το 1865, ο Φαραντέι διέκοψε την εργασία του στο Βασιλικό Ινστιτούτο μετά από 50 χρόνια αδιάκοπης υπηρεσίας. 

Το τελευταίο σπίτι "The Green" που έμεινε ο Μάικλ Φαραντέι στο Hampton Court του Λονδίνου.
Αριστερά σε γκραβούρα του 19ου αιώνα και δεξιά όπως είναι σήμερα (χωρισμένο σε 2 ιδιοκτησίες).
(από victorianweb)

Ο Μάικλ Φαραντέι πέθανε στις 25 Αυγούστου 1867, στο σπίτι του στο Hampton Court του Λονδίνου. Η ταφή του έγινε σε στενό οικογενειακό κύκλο στο Κοιμητήριο Highgate, με την παρουσία λίγων φίλων από τον επιστημονικό κόσμο. Ο τάφος βρίσκεται στη δυτική πλευρά του νεκροταφείου, εκεί που θάβονταν τα μέλη της Χριστιανικής σέχτας των Sandemanians. Αργότερα το 1879, στον ίδιο τάφο τοποθετήθηκε και η σορός της συζύγου του Σάρας. Είχε αρνηθεί να θαφτεί στο Αβαείο του Westminster (όπου θάβονται τα πιο σημαντικά πρόσωπα της Μ. Βρετανίας) και γι' αυτό έχει τοποθετηθεί εκεί αναμνηστική πλάκα (πολύ κοντά στον τάφο του Sir Isaac Newton).

Για πολλά χρόνια μέχρι το θάνατό του, μαζί με το ζεύγος Φαραντέι ζούσε και η ανηψιά του Jane Barnard (κόρη της αδελφής του Margaret), που εκτελούσε χρέη γραμματέα και νοσοκόμας για τον θείο της. Στη διαθήκη του που συμπεριέλαβε την Jane, την χαρακτηρίζει ως "η αγαπημένη μου ανηψιά Jane που είναι εδώ και πολλά χρόνια ο στοργικός μας σύντροφος και υποστηρικτής". 

Στη διάρκεια της ζωής του τιμήθηκε με πολλά βραβεία, όπως το Copley Medal (1832 και 1838) από τη Royal Society, το Royal Medal (1835 και 1846) από τη Royal Society, το Rumford Medal (1846) από τη Royal Society, το Albert Medal (1866) από τη Royal Society of Arts (RSA). 

Μια από τις επιστολές της Ada Lovelace στον 
Φαραντέι με ημερομηνία 16 Οκτωβρίου 1844.

Προς τιμήν του Φαραντέι έχει δοθεί το όνομά του στη μονάδα μέτρησης της χωρητικότητας ενός πυκνωτή (1 Farad - Φαράντ) στο σύστημα SI. Παλαιότερα χρησιμοποιείτο η μονάδα "Φαραντέι" ως μονάδα μέτρησης του ηλεκτρικού φορτίου.

Σύμφωνα με τον Γερμανό συγγραφέα Rudolf Kayser, σε βιογραφία του Άλμπερτ Αϊνστάιν που δημοσίευσε το 1930, ο Αϊνστάιν είχε αναρτημένη μια φωτογραφία του Φαραντέι στον τοίχο του γραφείου του στο Βερολίνο, μαζί με φωτογραφίες του Άρτουρ Σοπενάουερ και του Τζέιμς Κλερκ Μάξγουελ. Ο σπουδαίος πειραματικός φυσικός Ernest Rutherford (Έρνεστ Ράδερφορντ) είχε δηλώσει για τον Φαραντέι: "Όταν εξετάζουμε το μέγεθος και την έκταση των ανακαλύψεών του και την επίδρασή τους στην πρόοδο της επιστήμης και της βιομηχανίας, δεν υπάρχει καμία τιμή τόσο μεγάλη για να αποδοθεί στη μνήμη του Φαραντέι, ενός από τους μεγαλύτερους επιστημονικούς πειραματιστές όλων των εποχών".

Ο τάφος του Μάικλ Φαραντέι στο Κοιμητήριο 
Highgate του Λονδίνου.
(από victorianweb)

• Περιήγηση στο πολύ ενδιαφέρον Μουσείο Faraday στο Βασιλικό Ινστιτούτο του Λονδίνου.

• "Michael Faraday’s Diary of Experimental Investigation", τα ημερολόγια εργασίας που κρατούσε ο Φαραντέι από το 1820 μέχρι το 1862, σε 7 τόμους (3872 σελίδες).

• Όλα τα βιβλία του Φαραντέι από τον ιστότοπο goodreads.

• Αναζήτηση των αρχείων του Φαραντέι που βρίσκονται στο Royal Institution.

• "A tour of Michael Faraday in London", ένας περίπατος 3 χιλιομέτρων στο Λονδίνο, με στάσεις σε μέρη που έζησε, συζήτησε, εργάστηκε ο Φαραντέι. 

• Η αλληλογραφία της Ada Lovelace (κόρης του Λόρδου Βύρωνα) με τον Μάικλ Φαραντέι, μέσα από τα αρχεία του ΙΕΤ και του WES (Women’s Engineering Society).

• Η αλληλογραφία του Μάικλ Φαραντέι (6 τόμοι) μέσα από τα αρχεία του Βασιλικού Ινστιτούτου.

• "Michael Faraday: ο πατέρας του ηλεκτρισμού", παρουσίαση από τον Χρήστο Κυριακίδη και το κανάλι του IT'S JUST PHYSICS.

Η αναμνηστική πλάκα για τον Φαραντέι στο Αβαείο του Westminster
("Alibi Sepulti" σημαίνει "θαμμένος αλλού").

• Συνέντευξη (βίντεο) της καθηγήτριας Julia Higgins στον Brian Cox για τον Μάικλ Φαραντέι (αγγλικά με ελληνική μετάφραση, 4:22).

• "Michael Faraday biography", βιογραφία του Φαραντέι από το κανάλι The Documentary (αγγλικά, 17:37).

• "Ο Λουκουμάς του Faraday", βίντεο από την εκπαιδευτική σειρά "Τα έξι πειράματα που άλλαξαν τον κόσμο" του Κεν Κάμπελ (αγγλικά με ελληνικούς υπότιτλους, 24:03).

• "Πείραμα: Ηλεκτρικό ρεύμα, το φαινόμενο της επαγωγής και ο πρώτος κινητήρας του Faraday", παρουσίαση από τον Χρήστο Κυριακίδη και το κανάλι του IT'S JUST PHYSICS.

• Φύλλο εργασίας για "Η/Μ Επαγωγή - Πειραματικός Έλεγχος του Νόμου του Faraday" από τον Δρ Φυσικής Κ. Παπαμιχάλη. 

• Πειραματική παρουσίαση του Κλωβού Φαραντέι από τον Καθηγητή του ΜΙΤ Krishna Rajagopal (αγγλικά, 3:13). 

• Πειράματα Ηλεκτρομαγνητικής Επαγωγής στο σχολικό εργαστήριο από το κανάλι tasosne.

Πηγή: Today in Science History,  ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ,  Η χημική ένωση του μήνα,  iet,  trenfo,  wikitree,   mathshistory