Σαν σήμερα... 1866, το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ για το γιο-γιο.

Σαν σήμερα, στις 20 Νοεμβρίου 1866, εκδόθηκε από την κυβερνητική υπηρεσία USPTO των ΗΠΑ το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (με αριθμό 59745) για ένα γιο-γιο, το πολύ γνωστό παιδικό παιχνίδι. Τα σχέδια και την κατασκευή του βελτιωμένου γιο-γιο είχαν κάνει οι James L. Haven και Charles Hittrick από το Cincinnati του Ohio. Στο δίπλωμα είχε ενσωματωθεί το σχέδιο της κατασκευής όπως αυτό είχε κατατεθεί με την αρχική αίτηση των κατασκευαστών.

Στο κείμενο του διπλώματος δεν φαίνεται πουθενά η λέξη γιο-γιο, γιατί στον τίτλο του διπλώματος η συσκευή ονομάζεται "BANDELORE". Στο σκαρίφημα που είναι ενσωματωμένο στο δίπλωμα φαίνεται πολύ καθαρά (παρακάτω εικόνα) ότι οι κατασκευαστές είχαν χρησιμοποιήσει την λέξη "Whirligig" ("Σβούρα") ως τίτλο. 

Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των James L. Haven
 και Charles Hittrick

Στο σκαρίφημα των κατασκευαστών υπάρχουν 3 ξεχωριστά σχέδια. Όπως αναγράφεται στην πατέντα:

• H 1η εικόνα είναι μια άποψη του bandelore σε προοπτική, που ενσωματώνει τις βελτιώσεις μας.
• Η 2η εικόνα είναι ένα αξονικό τμήμα του εσωτερικού της ίδιας (κατασκευής).
• Η 3η εικόνα είναι μια εσωτερική δευτερεύουσα προβολή ενός από τους δίσκους που συγκροτούν (την κατασκευή).

Στο δίπλωμα υπάρχει αναλυτική περιγραφή των κομματιών της κατασκευής και πως αυτή λειτουργεί. Αυτό το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας είναι σημαντικό δεδομένου ότι δείχνει την πρώτη χρήση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για την προστασία των βελτιώσεων του σχεδιασμού στην κατασκευή ενός γιο-γιο και γενικότερα ενός παιχνιδιού.

Το πρώτο ιστορικό ντοκουμέντο που παρουσιάζει μια συσκευή τύπου γιο-γιο προέρχεται από την Ελλάδα και είναι ένας αττικός κύλικας (κούπα) του 440 π.Χ. όπου απεικονίζεται νεαρό αγόρι να παίζει γιο-γιο από τερακότα. Ακόμη, μπορεί να δει κάποιος σε ελληνικά μουσεία, δίσκους που μοιάζουν με αυτούς του γιο-γιο.

Αττικός κύλικας (440 π.Χ.) με αγόρι που παίζει γιο-γιο.
 (Altes Museum, Βερολίνο).

Ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι το γιο-γιο υπήρχε στην Κίνα περίπου το 1000 π.Χ..  Όμως, με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν μαρτυρίες για κάτι τέτοιο, αυτό συνάγεται μάλλον από το "diabolo", ένα αρχαίο κινέζικο παιχνίδι που το πάνω μέρος του μοιάζει με το γιο-γιο. 

Σύμφωνα με το Ακαδημαϊκό Λεξικό Webster’s η λέξη "γιο-γιο" προέρχεται από τη λέξη  "yóyo" ("έλα-έλα") της διαλέκτου Ilocano των βόρειων Φιλιππίνων.

Στα μέσα του 1600 μ.Χ. το γιο-γιο εμφανίστηκε στις Κάτω Χώρες και στη συνέχεια στα τέλη του 1700 μ.Χ., στην Ινδία, τη Γαλλία και την Αγγλία, όπου ονομαζόταν τσάκι, μπανταλόρ και κουίζ, αντίστοιχα. Μια άλλη χώρα στην οποία η κατασκευή ήταν γνωστή από το 16ο αιώνα ήταν οι Φιλιππίνες. Εκεί, το παιχνίδι αποτελείτο μόνον από ένα κομμάτι σκαλισμένο ξύλο και όπως προανάφερα, εκεί ονομαζόταν γιο-γιο.

Γκραβούρα του 1791 με γυναίκα που παίζει γιο-γιο.

Παραδοσιακά το γιο-γιο είναι μια κατασκευή που αποτελείται από δύο (συνήθως μικρούς) ίδιους δίσκους από πλαστικό, ξύλο ή μέταλλο. Οι δίσκοι αυτοί είναι συνδεδεμένοι μ' ένα μικρό άξονα, πάνω στον οποίο είναι δεμένο ένα κορδόνι. Τα σημερινά γιογιό έχουν αλλάξει ως προς τον τρόπο παιξίματος κι έχουν περισσότερες δυνατότητες για πολλά κόλπα.

Στο πεδίο της Φυσικής, το γιο-γιο είναι ένα από τα παιδικά παιχνίδια με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις από το 2001 και μετά έχουν δοθεί 2 θέματα με γιο-γιο. Στην υπερσύνδεση (στο τέλος της ανάρτησης) για τον Νο 1 παίκτη γιο-γιο στη Β. Αμερική Ben Konde, μπορείτε να γνωρίσετε τη φυσική του γιο-γιο. Η παρουσίαση γίνεται από τον ιστότοπο Veritasium.

Οι κύριοι Haven και Hittrick έκαναν μαζική παραγωγή γιο-γιο για πάνω από μισό αιώνα, πριν εμφανιστεί στις ΗΠΑ το 1928 η πολύ γνωστή μάρκα Flores, του Φιλιππινέζου μετανάστη Pedro Flores που πρώτος χρησιμοποίησε την έκφραση "yo-yo" ("γιο-γιο") στο όνομα της εταιρείας του ("Yo-Yo Manufacturing Company"). Στις 22 Ιουλίου 1930 ο Flores κατοχύρωσε το σήμα "Flores Yo-Yo" για το προϊόν του. Αργότερα, η μεγάλη εταιρεία "Donald Duncan Yo-yo Company" αγόρασε την εταιρεία του Flores και το σήμα του. Από το 1930 ως το 1995 η ονομασία "yo-yo" παρέμεινε κατοχυρωμένη. Το 1965, μετά από προσφυγή της εταιρείας Royal Tops Mfg. Co, εκδόθηκε δικαστική απόφαση στις ΗΠΑ η οποία έκρινε ότι το όνομα "yo-yo" είχε γίνει συνώνυμο με το παιχνίδι και δεν υπήρχε λόγος κατοχύρωσης για την εταιρεία Duncan.

Ένα από τα παλαιότερα γιο-γιο της μάρκας Flores.

Στις 12 Απριλίου 1985, ο Αμερικανός αστροναύτης David Griggs είχε την τιμή να είναι ο  πρώτος  άνθρωπος που έπαιξε γιο-γιο στο διάστημα, στα πλαίσια μιας σειράς πειραμάτων με τον τίτλο "Toys in space" ("Παιχνίδια στο διάστημα"). Το γεγονός συνέβη στο διαστημικό λεωφορείο Discovery  (αποστολή 51-D) και ο Griggs χρησιμοποίησε ένα κίτρινο πλαστικό γιο-γιο Duncan Imperial.

Από το 1990, έχει καθιερωθεί η National Yo-yo Day (Εθνική Ημέρα για το Γιο-γιο) στις 6 Ιουνίου. Η πρόταση γι' αυτή την ημέρα εορτασμού του γιο-γιο έγινε από τον Daniel Volk, έναν επαγγελματία παίκτη γιο-γιο. Η ημερομηνία που προτάθηκε από τον Volk δεν ήταν τυχαία. Νόμιζε ότι αυτή ήταν η ημέρα ίδρυσης της εταιρείας Duncan, που για τις ΗΠΑ το όνομα Duncan ταυτίζεται με το γιο-γιο! (Βέβαια, η πραγματική ημερομηνία ίδρυσης της εταιρείας Duncan ήταν 8 Ιουνίου). Ο Daniel Volk βοήθησε το μουσικό δίδυμο Smothers Brothers να επενδύσει το τραγούδι του "Yo-yo man" με πραγματικά κόλπα γιο-γιο. (Παρακάτω στις υπερσυνδέσεις μπορείτε να δείτε σχετικά βίντεο).

Από το 1993, στο Chico της Καλιφόρνιας, γίνεται το επίσημο Εθνικό πρωτάθλημα γιο-γιο των ΗΠΑ ("National Yo-Yo contest"). 

Στην εικόνα φαίνεται ο αστροναύτης David Griggs να παίζει
μ' ένα γιο-γιο μακριά από την γήινη βαρύτητα.

• Περιηγηθείτε στο Μουσείο της Ιστορίας του γιο-γιο.

• Βίντεο με τον David Griggs να πειραματίζεται στο διάστημα μ' ένα γιο-γιο.

• Βίντεο με τον Αμερικανό αστροναύτη Don Pettit να πειραματίζεται στον ISS μ' ένα γιο-γιο.

• Ακούστε το τραγούδι "Yo-yo man" από τους Smothers Brothers.

• Βίντεο με τον Daniel Volk και το συγκρότημα Smothers Brothers.

Μεγάλο, βαρύ γιο-γιο της δεκαετίας του'50 από την Royal Tops.

• Βίντεο με τον Νο 1 παίκτη γιο-γιο στη Β. Αμερική Ben Conde και λίγη ... Φυσική. Περισσότερο θέαμα με τον Ben Conde  εδώ.

• Ένα ακόμη βίντεο με τον Καναδό πρωταθλητή Harrison Lee. 

• Διαφήμιση της εταιρείας Duncan για τα γιο-γιο που παράγει.

• Γνωρίστε μια μεγάλη ποικιλία σύγχρονων γιο-γιο μέσα από την ιστοσελίδα yo-yo.com.

Πηγή:  Today in Science History,  ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ,  nationaltoday