Σαν σήμερα ... 1960, τα πρώτα έμβια όντα μπαίνουν σε γήινη τροχιά κι επιστρέφουν με ασφάλεια.

Το διαστημικό σκάφος "Korabl-Sputnik 2" ("Σκάφος Δορυφόρος")
 στο Memorial Museum of Cosmonautics.

Σαν σήμερα, στις 19 Αυγούστου 1960, το σοβιετικό διαστημικό σκάφος Σπούτνικ 5 (γνωστό και ως Korabl-Sputnik 2) εκτοξεύθηκε από το Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ μεταφέροντας στο διάστημα δύο σκυλίτσες, την Белка (Μπέλκα-"Σκίουρος") και την Стрелка (Στρέλκα-"Μικρό βέλος"), ένα γκρι κουνέλι, 42 ποντίκια, δύο αρουραίους, μύγες,  διάφορα φυτά, φύκια και μικροοργανισμούς. Όλοι οι οργανισμοί είχαν τοποθετηθεί σε ειδική καμπίνα πλήρως εξοπλισμένη ακόμη και για την επιβίωση ανθρώπων. Το σκάφος μετέφερε επιστημονικό εξοπλισμό συμπεριλαμβανομένης κάμερας που είχε τοποθετηθεί κατάλληλα, ώστε να παρακολουθείται η κατάσταση των σκύλων.

Η Μπέλκα και η Στρέλκα. 

Το Σπούτνικ 5 ήταν μία ακόμα από τις πρώτες προσπάθειες των Σοβιετικών στην διαδικασία προετοιμασίας για την αποστολή του πρώτου ανθρώπου στο διάστημα, κάτι που τελικά έγινε με τον Γιούρι Γκαγκάριν έναν χρόνο αργότερα.

Το σκάφος παρέμεινε στο διάστημα για περίπου 25 ώρες και αφού διέγραψε 17 τροχιές γύρω από τη Γη, επέστρεψε την επόμενη μέρα. Έτσι, το Σπούτνικ 5 έγινε το πρώτο διαστημικό σκάφος με το οποίο ταξίδεψαν έμβια όντα στο διάστημα και επέστρεψαν με ασφάλεια πίσω στη Γη. 

Η Μπέλκα και η Στρέλκα σε γκράφιτι του 2008.

Η εκτόξευση του Σπούτνικ 5 έγινε με πύραυλο τύπου Vostok-L (Ανατολή) που σχεδιάστηκε από το Γραφείο OKB-1 που διευθυνόταν από τον Σοβιετικό αρχιμηχανικό Sergei Korolev (Σεργκέι Καραλιόφ). 

Είχε προηγηθεί στις 28 Ιουλίου 1960 μια πρώιμη απόπειρα αποστολής στο διάστημα δύο σκύλων με πύραυλο ίδιου τύπου, αλλά ο πύραυλος εξερράγη 30 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση, με αποτέλεσμα τον θάνατο των σκύλων. 

Αναμνηστικό σοβιετικό γραμματόσημο του 1 ρουβλίου
για την εκτόξευση της Μπέλκα και της Στρέλκα.

Οι κύριοι στόχοι του πειράματος ήταν η μελέτη της επίδρασης των παραγόντων μιας διαστημικής πτήσης στο σώμα των ζώων και άλλων έμβιων όντων, η μελέτη της επίδρασης της κοσμικής ακτινοβολίας στα ζώα και τους φυτικούς οργανισμούς, η επίδραση στην ζωτική τους κατάσταση και την κληρονομικότητα και τέλος η ανάπτυξη συστημάτων για την διάσφαλιση της ανθρώπινης ζωής, την ασφάλεια των πτήσεων και την ασφαλή επιστροφή στη Γη. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν διάφορα βιοϊατρικά πειράματα και επιστημονικές έρευνες στο διάστημα. 

Για το πείραμα είχαν επιλεγεί 12 σκύλοι. Η αρχική επιλογή πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με μια ειδική μέθοδο κατά την οποία οι σκύλοι έπρεπε να ζυγίζουν μέχρι 6 κιλά, να έχουν ύψος μέχρι 35 εκατοστά και η ηλικία τους να είναι από δύο έως έξι χρόνια. Επιλέχθηκαν μόνο θηλυκά, επειδή ήταν ευκολότερο για τους τεχνικούς ν' αναπτύξουν μια συσκευή αποχέτευσης (τουαλέτα). Επιπλέον, το χρώμα τους να είναι ανοιχτό, για να υπάρχει καλύτερη προβολή από τις οθόνες των υπολογιστών. Επίσης, τα σκυλιά θα έπρεπε να φαίνονται ελκυστικά σε περίπτωση που διασώζονταν και εμφανίζονταν από τα μέσα ενημέρωσης.

Η Μπέλκα και η Στρέλκα σε μαυρόασπρη φωτογραφία.

Το κύριο μέρος της εκπαίδευσης των σκύλων για την πτήση έλαβε χώρα στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Προβλημάτων στη Μόσχα. Για αρκετούς μήνες, οι εκπαιδευόμενοι σκύλοι είχαν συνηθίσει να διαμένουν σε μικρές καμπίνες, σε συνθήκες παρατεταμένης απομόνωσης και θορύβου. Τα σκυλιά φορούσαν ρούχα με αισθητήρες και συνήθισαν να τρώνε το ειδικό φαγητό τους που ήταν μια ζελατινώδης μάζα, σχεδιασμένη από τον I. S. Balakhovsky για να ικανοποιήσει πλήρως την ανάγκη του ζώου για φαγητό και νερό. 
Το πιο δύσκολο ήταν να διδαχτούν τα ζώα να ζουν σε μικρό και κλειστό χώρο. Για να γίνει αυτό, στην αρχή τοποθετήθηκαν σ' ένα μικρό μεταλλικό κιβώτιο κι έπειτα, για μεγάλο χρονικό διάστημα τοποθετήθηκαν στο μοντέλο του διαστημικού σκάφους. 
Παρά το γεγονός ότι η διαστημική πτήση ήταν προγραμματισμένη να έχει διάρκεια μια ημέρα, τα σκυλιά εκπαιδεύτηκαν να αντέχουν για χρονικό διάστημα έως και οκτώ ημέρες. Επίσης, τα σκυλιά εκπαιδεύτηκαν να ζουν σε κιβώτια που σχεδιάστηκαν διπλά, ώστε να μπορούν να βλέπουν και να ακούν το ένα το άλλο.

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης, η Μπέλκα ήταν δραστήρια, κοινωνική κι αναδείχτηκε ηγέτης στην ομάδα των σκύλων. Ήταν η πρώτη που έμαθε να γαβγίζει αν κάτι ήταν λάθος.
Η Στρέλκα ήταν δειλή και λίγο επιφυλακτική, αλλά παρόλα αυτά φιλική. Και τα δύο σκυλιά κατά τη διάρκεια της πτήσης στο διάστημα ήταν περίπου δυόμισι ετών. 
Αρχικά τα ονόματά τους ήταν διαφορετικά, Albina (Λευκή) για την Μπέλκα και Marquise (Μαρκησία) για την Στρέλκα. Όμως, ο Mitrofan Ivanovich Nedelin, αρχηγός του επιτελείου των πυραυλικών δυνάμεων ζήτησε να αλλάξουν τα ονόματα των σκύλων σε ρωσικά. 

Η Μπέλκα και η Στρέλκα στη θέση τους στην ειδική καμπίνα.

Η καμπίνα στην οποία ήταν η Μπέλκα και η Στρέλκα, τοποθετήθηκε στο διαστημικό σκάφος δύο ώρες πριν την εκτόξευση. Η προετοιμασία του σκάφους για εκτόξευση εποπτευόταν από τον ίδιο τον Korolev.
Η εκτόξευση του πυραύλου πυροδοτήθηκε στις 11:44 ώρα Μόσχας κι έγινε από το συγκρότημα εκτόξευσης αριθ. 1 του Κοσμοδρόμιου Μπαϊκονούρ.

Κατά την εκκίνηση και την άνοδο του σκάφους, τα σκυλιά παρουσίασαν πολύ γρήγορη αναπνοή και παλμούς, αλλά όταν το σκάφος μπήκε σε τροχιά, αυτά εξασθένησαν. Ο αέρας καθαριζόταν περιοδικά. Η εγκατάσταση ανανέωσης του αέρα περιείχε μια ειδική αναγεννητική ουσία, η οποία απορροφούσε το διοξείδιο του άνθρακα και τους υδρατμούς και εξέπεμπε την απαραίτητη ποσότητα οξυγόνου. Οι μηχανές σίτισης παρείχαν στην Μπέλκα και την Στρέλκα φαγητό και νερό δύο φορές την ημέρα. Υπήρχε διαρκής  καταγραφή των φυσιολογικών λειτουργιών των σκύλων σε όλη τη διάρκεια της πτήσης από ένα ειδικά αναπτυγμένο σύνολο εξοπλισμού ιατρικής έρευνας. 

Η περισυλλογή της Μπέλκα και της Στρέλκα μετά την
επιτυχημένη προσγείωσή τους.

Για πρώτη φορά στην ιστορία της αστροναυτικής, πραγματοποιήθηκε συνεχής παρακολούθηση της κατάστασης και της συμπεριφοράς των σκύλων χρησιμοποιώντας ένα τηλεοπτικό σύστημα. Οι πληροφορίες που μεταδίδοντο από το σκάφος καταγράφονταν σε ταινία. Αργότερα, κατά την προβολή αυτής της ταινίας, ήταν δυνατό να προσδιοριστεί πώς συμπεριφέρεται το ζώο σε μια συγκεκριμένη στιγμή και ποιες φυσιολογικές αλλαγές επήλθαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Κατά την πτήση καταγράφηκαν ο ρυθμός παλμών, η αναπνοή, η αρτηριακή πίεση (στις καρωτιδικές αρτηρίες), τα ηλεκτρο-καρδιογραφήματα, τα φωνοκαρδιογραφήματα (καρδιακοί ήχοι), η κινητική δραστηριότητα των ζώων και η θερμοκρασία του σώματος. Η κατάσταση της έλλειψης βαρύτητας δεν είχε σημαντική επίδραση στο κυκλοφορικό σύστημα. Η θερμοκρασία των σκελών των σκύλων δεν άλλαξε καθ' όλη τη διάρκεια της πτήσης. 

Στις 20 Αυγούστου 1960, στις 13:32 ώρα Μόσχας, δόθηκε εντολή να ξεκινήσει ο κύκλος της καθόδου. Μετά από κάποιο χρονικό διάστημα, το όχημα προσγειώθηκε με επιτυχία σε μια δεδομένη περιοχή (στο τρίγωνο Orsk - Kustanay - Amangeldy), 10 χλμ. μακριά από το προγραμματισμένο σημείο. Κατά την πρώτη οπτική επιθεώρηση, όταν οι ειδικοί έφτασαν στον χώρο προσγείωσης, ήταν σαφές ότι η Μπέλκα και η Στρέλκα αισθάνονταν ικανοποιητικά. 

Μετά από αυτό το πείραμα και αφού οι τεχνικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι είναι δυνατή η ασφαλής κάθοδος από την γήινη τροχιά, δημιουργήθηκε αμέσως μια ειδική υπηρεσία έρευνας και διάσωσης. 

Αναμνηστικό μετάλλιο για τα 30 χρόνια από την πτήση
της Μπέλκα και της Στρέλκα.

Ο γερμανικός ραδιοφωνικός σταθμός στη Βόννη ήταν ένας από τους πρώτους που άκουσε σήμα από έναν δορυφόρο. Όταν το σκάφος ήταν στην τρίτη τροχιά, ο σουηδικός ραδιοφωνικός σταθμός επιβεβαίωσε το γεγονός. 

Λίγο μετά την προσγείωση η Στρέλκα είχε έξι υγιή κουτάβια. Ένα από αυτά, ο τότε ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Νικήτα Χρουστσόφ το έστειλε δώρο στην Carolyn Kennedy, κόρη του Αμερικανού προέδρου John F. Kennedy.

• Μια φωτογραφία μερικών από τους απόγονους των διαστημικών σκύλων εκτίθεται στο Μουσείο Zvezda, στο Tomilino, έξω από την Μόσχα.

• To 2010 γυρίστηκε μια ταινία κινουμένων σχεδίων με τίτλο "Belka and Strelka: Star Dogs" ("Μπέλκα και Στρέλκα: Σκύλοι αστέρες"). Η ταινία σκηνοθετήθηκε από την Inna Evlannikova και τον Sviatoslav Ushakov. 

Πηγή: Today in Science History, Ιστότοπος Leader, WIKIPEDIA,