Σαν σήμερα ... 1827, πέθανε ο Pierre-Simon, μαρκήσιος La Place.

Pierre-Simon, μαρκήσιος της La Place
(Πορτραίτο του Λαπλάς σκαλισμένο από τον
 Tony Goutière, από τα αρχεία του Caltech).

Σαν σήμερα, στις 5 Μαρτίου 1827, πέθανε στο Παρίσι ο Pierre-Simon (Πιέρ-Σιμόν), αργότερα μαρκήσιος La Place (Λα Πλάς). Στον κόσμο της Φυσικής είναι γνωστός με το όνομα "Λαπλάς" και υπήρξε ένας επιστήμονας που με τις εργασίες του επηρέασε βαθιά τα Μαθηματικά, τη Φυσική, την Αστρονομία και τη Φιλοσοφία. Συχνά αναφέρεται σαν "ο Νεύτων της Γαλλίας".

Ο Πιέρ-Σιμόν γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1749 στο Beaumont-en-Auge της Νορμανδίας,  στη Γαλλία. Για τα πρώτα χρόνια της ζωής του Λαπλάς δεν έχουν διασωθεί αρκετά στοιχεία, αφ' ενός γιατί ο παραδοσιακός πύργος (château) της οικογένειας κάηκε το 1925, αφ' ετέρου επειδή το σπίτι του στο Arcueil (νότια του Παρισιού) είχε λεηλατηθεί παλαιότερα, το 1871. 

Παρά την κακή οικονομική κατάσταση της οικογένειάς του, ο Λαπλάς κατάφερε να πάρει καλή παιδεία με την βοήθεια των πλούσιων γειτόνων τους. Το πρώτο σχολείο που  παρακολούθησε ήταν στο χωριό του, σε μια κοινότητα  Βενεδικτίνων μοναχών, επειδή ο πατέρας του, Pierre de Laplace, τον προόριζε για ιερέα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Έτσι, στα δεκαέξι του στάλθηκε στο Πανεπιστήμιο της Καέν να σπουδάσει Θεολογία.  

Το σπίτι του Λαπλάς στο Arcueil.

Στο πανεπιστήμιο συνάντησε τους μαθηματικούς Christophe Gadbled και Pierre Le Canu που του ξύπνησαν την αγάπη για τα μαθηματικά και έγιναν οι μέντορές του.

Γρήγορα φάνηκε η μαθηματική του ευφυία κι εδώ στην Καέν ήταν που έγραψε την πρώτη του εργασία "Sur le Calcul integral aux differences infinitment petites et aux differences finies" ("Σχετικά με τον ολοκληρωτικό λογισμό για τις άπειρες μικρές διαφορές και τις πεπερασμένες διαφορές") που δημοσιεύθηκε στο Mélanges (περιοδικό) της Βασιλικής Ένωσης του Τορίνου με τη μεσολάβηση του Lagrange. Αυτή την εποχή αποφάσισε ότι δεν ήθελε ν' ασχοληθεί πλέον με τη Θεολογία, αλλά να γίνει μαθηματικός. 

Το 1771, έχοντας ολοκληρώσει τις μαθηματικές σπουδές του, φεύγει για το Παρίσι έχοντας μια συστατική επιστολή του Le Canu για τον Jean le Rond d'Alembert, το μεγαλύτερο ίσως όνομα στο χώρο της επιστήμης στη Γαλλία εκείνη την εποχή.  

Ιδιόχειρη πρόσκληση του Λαπλάς προς κάποιον κ. Nicolet
"να γευματίσουν μαζί την επόμενη Κυριακή" (22 Ιουνίου 1822).

Σύμφωνα μ' έναν απόγονο του Λαπλάς, ο d'Alembert δεν τον υποδέχτηκε εγκάρδια και για να τον αποφύγει του έδωσε ένα ογκώδες βιβλίο μαθηματικών, λέγοντάς του να επιστρέψει όταν θα το έχει μελετήσει. Σε λίγες μέρες ο Λαπλάς ήταν πίσω και ο d'Alembert δεν ενθουσιάστηκε που τον είδε. Για να τελειώσει μ' αυτόν τον νεαρό, ο d'Alembert του έθεσε ερωτήματα σχετικά με το περιεχόμενο του βιβλίου και προς έκπληξή του, κατάλαβε ότι πραγματικά το είχε κατανοήσει. Από τότε ανέλαβε τον Λαπλάς υπό την προστασία του. 

Με τη σύσταση του d'Alembert προσλήφθηκε ως μαθηματικός στη Στρατιωτική Σχολή του Παρισιού. 

Το 1773, σε ηλικία μόλις 24 ετών, έγινε μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Γαλλίας και πρόεδρος της επιτροπής οργάνωσης του Ecole Polytechnique. 

Πορτραίτο του Λαπλάς ζωγραφισμένο από 
τον Jean-Baptiste Paulin Guérin, 1838.

Εξέτασε πολλά επιστημονικά θέματα της εποχής του όπως, την ελλειπτική κίνηση των πλανητών, τις κινήσεις της Σελήνης, το σχήμα της Γης, τη μέθοδο για να βρεθεί η απόσταση του Ήλιου, τις τροχιές των πλανητών Δία και Κρόνου κλπ. Η θεωρία του για την κοσμογονία εκτίθεται μέσα από το έργο του "Έκθεση του συστήματος του κόσμου" που εξέδωσε το 1796. Σημειώνεται πως το έργο αυτό επανεκδόθηκε το 1824 μαζί με την "Ιστορία της Αστρονομίας". Κορυφαίο ίσως έργο του θεωρείται η "Ουράνια Μηχανική" ("Mécanique Céleste"). 

Είναι επίσης αυτός που επινόησε την περίφημη εξίσωση Λαπλάς. Αν και ο  μετασχηματισμός Λαπλάς ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Λαπλάς, ο μετασχηματισμός ανακαλύφθηκε αρχικά από τον Ελβετό μαθηματικό Λέοναρντ Όιλερ. Ο μετασχηματισμός Λαπλάς εμφανίζεται σε όλους τους κλάδους της μαθηματικής φυσικής.

Το εξώφυλλο βιογραφίας του Λαπλάς, 
γραμμένη από τον Roger Hahn.
Έκδοση του Harvard University Press, 2005 (310 σελίδες).

Στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση είναι περισσότερο γνωστός από τη "δύναμη Λαπλάς", τη δύναμη που ασκείται σε ρευματοφόρο αγωγό που βρίσκεται σε μαγνητικό πεδίο. Βέβαια, ο μέγας ερευνητής στη Γαλλία στα θέματα ηλεκτρομαγνητισμού εκείνη την εποχή ήταν ο Αμπέρ. Όμως, το πνεύμα του Λαπλάς στον κόσμο της επιστήμης στη Γαλλία ήταν τόσο κυρίαρχο, που και πάλι προς τιμή του έδωσαν το όνομά του στο φαινόμενο. 

Συνέγραψε σειρά έργων που εξέδωσε αργότερα η γαλλική κυβέρνηση σε επτά τόμους και στη συνέχεια και η Ακαδημία των Επιστημών.

Το 1814 ο Λαπλάς, οραματίστηκε έναν υποθετικό "δαίμονα" (πήρε το όνομα "δαίμονας του Λαπλάς") που, αν γνώριζε την ακριβή θέση του κάθε ατόμου στο σύμπαν, τότε θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τους νόμους του Νεύτωνα για να αποκαλύψει όλη την πορεία των κοσμικών γεγονότων, του παρελθόντος και του παρόντος. Μ' αυτή τη νοητική σύλληψη, ο Λαπλάς, αγγίζοντας τον τομέα της Στατιστικής Φυσικής, παρουσίασε σε μια δημοσίευση την άποψή του για τον αιτιολογικό ή επιστημονικό ντετερμινισμό. 

Το εξώφυλλο σε μία από τις πολλές μεταφρασμένες
εκδόσεις του βιβλίου "A Philosophical Essay on Probabilities".
(εκδόσεις COSIMO CLASSICS, 2007)

Ο ίδιος έγραψε στο "A Philosophical Essay on Probabilities" ("Ένα φιλοσοφικό δοκίμιο στις Πιθανότητες"): "Μπορούμε να θεωρήσουμε την τωρινή κατάσταση του σύμπαντος ως το αποτέλεσμα του παρελθόντος του και την αιτία του μέλλοντός του. Ένας νους που σε μια συγκεκριμένη στιγμή θα γνώριζε όλες τις δυνάμεις που έβαλαν τη φύση σε κίνηση και όλες τις θέσεις όλων των αντικειμένων που συνθέτουν τη φύση, και αν αυτός ο νους ήταν επίσης αρκετά μεγάλος για να υποβάλει αυτά τα δεδομένα σε ανάλυση, (τότε) θα (μπορούσε) να περιλάβει σε μια ενιαία φόρμουλα τις κινήσεις των μεγαλύτερων σωμάτων του σύμπαντος και εκείνων του μικρότερου ατόμου. Για ένα τέτοιο νου τίποτα δεν θα ήταν αβέβαιο και το μέλλον ακριβώς όπως το παρελθόν θα ήταν παρόν μπροστά στα μάτια του." Ο ίδιος ο Λαπλάς ποτέ δεν χρησιμοποίησε τη λέξη "δαίμων". Ο όρος καθιερώθηκε αργότερα. 

Το Μάρτιο του 1788 ο Λαπλάς παντρεύτηκε την Marie-Charlotte de Courty de Romanges, μια νεαρή κοπέλα από την Besançon, που ήταν 20 χρόνια νεώτερή του. Το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο, τον Charles-Émile (1790) και μια κόρη, την Sophie-Suzanne (1792). 

Εκλέχθηκε γερουσιαστής και αργότερα έφτασε μέχρι το αξίωμα του υπουργού Εσωτερικών. Το 1804 έλαβε τον τίτλο του κόμητα και το 1817 τον τίτλο του μαρκησίου, μετά από την αποκατάσταση των Βουρβόνων.

Γαλλικό γραμματόσημο του 1955 για τον Λαπλάς.

To 1806, ο Λαπλάς εξελέγη ως (ξένο) μέλος της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών (KVA), ενώ το 1822 ονομάστηκε τιμητικά (ξένο) μέλος της Αμερικάνικης Ακαδημίας Τεχνών και Επιστημών (AMACAD). Ο Πιέρ Σιμόν Λαπλάς τιμήθηκε με πολλούς τρόπους από την Γαλλία και άλλες χώρες.

Ο Pierre-Simon Laplace πέθανε σε ηλικία 78 ετών. Ο γιατρός του, François Magendie, διατήρησε τον εγκέφαλό του, που όπως λέγεται ήταν μικρότερος από έναν μέσο εγκέφαλο και ο οποίος αργότερα εκτέθηκε σ' ένα περιοδεύον ανατομικό μουσείο στη Βρετανία. 
Στην αρχή θάφτηκε στο νεκροταφείο Père Lachaise (25ο τμήμα) στο Παρίσι, αλλά αργότερα, το 1888, μεταφέρθηκε στον οικογενειακό τάφο που βρίσκεται στο χωριό St Julien de Mailloc στη Νορμανδία. Σ' ένα λόφο πάνω από το χωριό δεσπόζει το μνημείο που φτιάχτηκε προς τιμή του.

Ο τάφος του Λαπλάς στο St Julien de Mailloc.

• Το σύνολο των βιβλίων του Λαπλάς.

• ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ LAPLACE ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ των ΠΑΛΙΑΤΣΟΣ Γ. ΑΘ., ΣΟΦΙΑΝΟΣ Σ. Γ. Ένα βιβλίο για την οργανική ένταξη του Μετασχηματισμού Laplace στη δομή των Τεχνολογικών Εφαρμογών (Εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΔΟΤΙΚΗ, 1998).

• Το οικογενειακό δένδρο του  Pierre-Simon La Place.

• Μια σειρά πορτραίτων του Λαπλάς.

• Κατάλογος πραγμάτων που έχουν πάρει τ' όνομά τους από τον Pierre-Simon Laplace.

• Ο Ανδρέας Ι. Κασσέτας για τον Λαπλάς.

Πηγή: Today in Science History