Σαν σήμερα ... 1960, πέθανε ο Ρώσος πυρηνικός φυσικός Igor Kurchatov.

 O Igor Kurchatov.

Σαν σήμερα, στις 7 Φεβρουαρίου 1960, πέθανε στη Μόσχα ο Ρώσος πυρηνικός φυσικός  Igor Vasilyevich Kurchatov (Ιγκόρ Βασίλιεβιτς Κουρτσατόφ).

Ο Kurchatov ήταν ο διευθυντής του σοβιετικού προγράμματος κατασκευής της ατομικής βόμβας. Μαζί με τους Georgy Flyorov και Andrei Sakharov δούλεψαν σ' αυτό το πρόγραμμα, αλλά ο Kurchatov ήταν αυτός που ονομάστηκε "πατέρας της σοβιετικής  ατομικής βόμβας" για τη συνεισφορά του κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην ανάπτυξη των πυρηνικών όπλων από τη Σοβιετική Ένωση.

Ο Ιγκόρ σε νεαρή ηλικία.

Ο Igor Kurchatov είχε γεννηθεί στις 12 Ιανουαρίου 1903 στο Simsky Zavod (τώρα Sim) της  επαρχίας Ufa της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας (τώρα Chelyabinsk Oblast της Ρωσίας).    

Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο Νο 1 στη Simferopol, γράφτηκε στο τμήμα Φυσικής του πολιτειακού Πανεπιστημίου της Κριμαίας, απ' όπου πήρε και το διδακτορικό του υπό την επίβλεψη του Abram Fedorovich Ioffe. Επίσης παρακολούθησε μαθήματα ναυτικής μηχανικής στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Petrograd. 

Στη συνέχεια εργάστηκε ως βοηθός ερευνητής στο τμήμα Φυσικής του Φυσικο-Τεχνικού Ινστιτούτου Ioffe στο Μπακού και αργότερα συνεργάστηκε με τον Δρ. Abram Fedorovich Ioffe στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονταν με τη ραδιενέργεια.

Ο Igor Kurchatov σε ηλικία περίπου 20 ετών.

Μεταξύ 1931 και 1934 εργάστηκε στο τμήμα Φυσικής του Ινστιτούτου Ραδίου (σήμερα V. G. Khlopin Radium Institute) στο Λένινγκραντ (σήμερα Αγία Πετρούπολη) με επικεφαλής τον Vitaly Khlopin. Εκεί, ο Kurchatov και η ομάδα του κατάφεραν το 1937 να κατασκευάσουν το πρώτο  κύκλοτρο  στην Ευρώπη. Στη συνέχεια, ως το 1943 εργάστηκε στο Ινστιτούτο Ioffe με τον Anatoly Petrovich Alexandrov και επινόησαν μια μέθοδο για την απομαγνήτιση των πλοίων, ώστε να αποφεύγουν τις Γερμανικές νάρκες. Το σύστημα λειτούργησε από το 1941 μέχρι το τέλος του Β 'Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και μετά. Μετά το 1943, ο Kurchatov και η ομάδα του  μετακινήθηκαν στη Μόσχα για να εργαστούν στο σοβιετικό πρόγραμμα κατασκευής της ατομικής βόμβας.

Το 1939 ο Kurchatov και ο βοηθός του Georgy Flyorov ανακάλυψαν τις βασικές ιδέες για την αλυσιδωτή αντίδραση του ουρανίου και την έννοια του πυρηνικού αντιδραστήρα.

Το 1942 ο Kurchatov είχε δηλώσει: "Από τη διάσπαση των πυρήνων ενός κιλού ουρανίου, η ενέργεια που θα εκλυθεί θα είναι ίση με αυτή που προέρχεται από την έκρηξη 20.000 τόνων τρινιτροτολουόλης". Η δήλωση αυτή πρακτικά επιβεβαιώθηκε μετά από την ατομική έκρηξη της Χιροσίμα. 

O  Igor Kurchatov τη δεκαετία του 1930.

Το 1943, μετά από ένα αντίγραφο μυστικής Βρετανικής έκθεσης της επιτροπής MAUD που 

παρέδωσε η NKVD στον Στάλιν, αποφασίστηκε η έναρξη του σοβιετικού πυρηνικού προγράμματος με πολύ περιορισμένους πόρους. Ο Ioffe σύστησε τον Kurchatov ως τον πλέον κατάλληλο ν' αναλάβει υπεύθυνος αυτού του προγράμματος, κάτι που έγινε αποδεκτό. 

Στα πρώτα χρόνια διαμόρφωσης, το πρόγραμμα ήταν σε χαμηλή προτεραιότητα, αλλά μετά την καταστροφή της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, ο Στάλιν διέταξε τον Kurchatov να κατασκευάσει ατομική βόμβα μέχρι το 1948. Το έργο της κατασκευής ξεκίνησε στην πόλη του Sarov, στην περιφέρεια της πόλης Gorki (σήμερα περιφέρεια Nizhny Novgorod) στο Βόλγα και ονομάστηκε Arzamas-16. Συμμετείχε η αφρόκρεμα των επιστημόνων της Σοβιετικής Ένωσης, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του κομισάριου Εσωτερικών Υποθέσεων (Μυστικές Υπηρεσίες) Λαβρέντι Μπέρια. 

Στις 29 Αυγούστου 1949, η ομάδα Kurchatov έκανε με επιτυχία την πρώτη δοκιμή μιας βόμβας πλουτωνίου στην περιοχή δοκιμών Semipalatinsk.

Ο Igor Kurchatov (δεξ.) με τον Νικίτα Χρουτσόφ (αρ.) και τον Νικολάι
Μπουλγκάνιν (μεσ.) σε σοβιετικό πλοίο στο Πόρτσμουθ της Αγγλίας (1956).

Άλλα έργα του Kurchatov ήταν ο πρώτος (F-1) πυρηνικός αντιδραστήρας στην Ευρώπη (λειτούργησε στις 25 Δεκεμβρίου 1946), το πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο στον κόσμο (λειτούργησε κανονικά στις 27 Ιουνίου 1954 στη "Science City" του Obninsk), το παγοθραυστικό Λένιν, το πρώτο στον κόσμο πυρηνοκίνητο πλοίο επιφάνειας και το πρώτο πυρηνοκίνητο πολιτικό σκάφος  (1959).

Τον Ιανουάριο 1949 ο Kurchatov είχε εμπλακεί σ' ένα σοβαρό πυρηνικό ατύχημα στον πυρηνικό σταθμό Chelyabinsk-40, στο οποίο είναι πιθανόν οι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους να ήταν περισσότεροι από τους νεκρούς στο Chernobyl. Σε μια προσπάθεια να σωθεί το φορτίο ουρανίου και να μειωθεί η απώλεια στην παραγωγή πλουτωνίου, ο  Kurchatov ήταν ο πρώτος που όρμησε στην κεντρική αίθουσα του κατεστραμμένου αντιδραστήρα, που ήταν γεμάτος από ραδιενεργά αέρια. Η έκθεσή του στη ραδιενεργή ακτινοβολία αναμφισβήτητα έπαιξε ρόλο στην μετέπειτα πορεία της υγείας του. 
Το 1954 υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο και τελικά πέθανε στη Μόσχα, σε ηλικία μόλις 57 ετών. Η σορός του αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του θάφτηκαν στον τοίχο του Κρεμλίνου, στην Κόκκινη Πλατεία.

Στην αίθουσα ελέγχου του πυρηνικού σταθμού OGRA,
 μια μέρα πριν το θάνατό του. 

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος κατασκευής της ατομικής βόμβας, ο Kurchatov  ορκίστηκε ότι δεν θα κόψει τα γένια του μέχρι το πρόγραμμα να πετύχει. Τελικά συνέχισε να έχει μια μεγάλη γενειάδα (συχνά κομμένη σε εκκεντρικό στυλ) για το υπόλοιπο της ζωής του, κερδίζοντας το παρωνύμιο "The Beard" ("Η Γενειάδα").

Στη Σοβιετική Ένωση τιμήθηκε με τα σπουδαιότερα βραβεία και μετάλλια.

Ρωσικό γραμματόσημο του 2003,
για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Igor Kurchatov.

Υπήρξε μια έντονη διαμάχη (ονομάστηκε Transfermium Wars) ανάμεσα στις ΗΠΑ και τη Σοβιετική Ένωση για την ονομασία του στοιχείου με ατομικό αριθμό 104. Οι Σοβιετικοί ήθελαν να ονομαστεί kurchatovium (από τον Igor Kurchatov), ενώ οι Αμερικανοί επέμεναν στο rutherfordium (από τον Ernest Rutherford). Τελικά, μετά από αρκετές αλλαγές, η IUPAC αποφάσισε το 1997 αυτό το στοιχείο να ονομαστεί rutherfordium, ενώ το επόμενο στοιχείο με ατομικό αριθμό 105 ονομάστηκε dubnium (από την πόλη Dubna της Ρωσίας, όπου υπάρχει κέντρο πυρηνικών ερευνών).

Η ζωή του Igor Kurchatov από τον ιστότοπο Fort Russ σε ηλεκτρονικό βιβλίο (είναι σε πολλά μέρη).

Πηγή: Today in Science History