Σαν σήμερα...1945 δοκιμάζεται η πρώτη ατομική βόμβα στην έρημο του New Mexico.

Το πρώτο πυρηνικό μανιτάρι, 16 Ιουλίου 1945. Φωτό: Jack Aeby του Ειδικού Αποσπάσματος Μηχανικού, Manhattan Project, Los Alamos

Σαν σήμερα, στις 16 Ιουλίου 1945, το ατομικό πρόγραμμα των ΗΠΑ με την κωδική ονομασία "Manhattan Project" , φτάνει στο τέλος του, σ' ένα τέλος πολύ εκρηκτικό! 

Την ημέρα αυτή στις 5:29:45 π.μ., η πρώτη ατομική βόμβα δοκιμάστηκε με επιτυχία στο Alamogordo του New Mexico, στις ΗΠΑ.

Τα σχέδια για τη δημιουργία μιας βόμβας ουρανίου από τους συμμάχους καθορίστηκαν ήδη από το 1939, όταν ο Ιταλός φυσικός Enrico Fermi συναντήθηκε με στελέχη του πολεμικού ναυτικού των ΗΠΑ στο Πανεπιστήμιο Columbia για να συζητήσουν τη χρήση των σχάσιμων υλικών για στρατιωτικούς σκοπούς. Την ίδια χρονιά, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έγραψε στον πρόεδρο Ρούσβελτ υποστηρίζοντας την άποψη ότι μια ανεξέλεγκτη πυρηνική αλυσιδωτή αντίδραση είχε μεγάλες δυνατότητες να χρησιμοποιηθεί ως βάση για τη δημιουργία ενός όπλου μαζικής καταστροφής. 

Τον Φεβρουάριο του 1940 η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των ΗΠΑ χορήγησε συνολικά 6.000 $  για την προώθηση αυτής της έρευνας. Όμως στις αρχές του 1942, με τις Ηνωμένες Πολιτείες πλέον σε πόλεμο με τις δυνάμεις του Άξονα και τον φόβο ότι η Γερμανία εργάζεται για τη δική της βόμβα ουρανίου, το Τμήμα Πολέμου (War Department) των ΗΠΑ έδειξε ένα πιο ενεργό ενδιαφέρον, αφαιρώντας τα αρχικά χαμηλά οικονομικά όρια για τους πόρους αυτού του έργου.

Ο ταξίαρχος Leslie R. Groves, ο ίδιος μηχανικός, τοποθετήθηκε επικεφαλής του έργου με σκοπό να συγκεντρώσει τα μεγαλύτερα μυαλά από τον κόσμο της επιστήμης και στόχο να αξιοποιήσει τη δύναμη του "ατόμου" ως ένα μέσο για να φέρει τον πόλεμο σε ένα αποφασιστικό τέλος. Το Σχέδιο Μανχάταν (επίσημα Manhattan District, ονομάστηκε έτσι από την περιοχή της Νέας Υόρκης όπου ξεκίνησε η εφαρμογή της έρευνας) τελικά θα προχωρούσε μέσα από πολλές διαφορετικές περιοχές κατά τη διάρκεια της πρώιμης περιόδου της θεωρητικής έρευνας του έργου, με πιο σημαντική αυτή του Σικάγου, όπου ο Fermi δίδασκε στο εκεί Πανεπιστήμιο, έχοντας επιτύχει την πρώτη αλυσιδωτή αντίδραση σχάσης. Όμως, το έργο πήρε την τελική του μορφή στην έρημο του New Mexico, όταν το 1943 ο Robert J. Oppenheimer ανέλαβε τη διεύθυνση του προγράμματος Project Y σ' ένα εργαστήριο στο Los Alamos, μαζί με μυαλά όπως αυτά των φυσικών Hans Bethe, Edward Teller και Enrico Fermi. Εδώ, θεωρία και πράξη ήρθαν να ταιριάξουν, ώστε να καταφέρουν να δώσουν απαντήσεις σε σημαντικά προβλήματα όπως την επίτευξη κρίσιμης μάζας για μια πυρηνική έκρηξη και τελικά την κατασκευή της ατομικής βόμβας σ' ένα εύλογο χρονικό διάστημα.

Τελικά, το πρωί της 16ης Ιουλίου, στην έρημο του  New Mexico 120 μίλια νότια της Santa Fe, πυροδοτήθηκε η πρώτη ατομική βόμβα. 

Οι επιστήμονες του έργου και μερικές προσωπικότητες που είχαν κληθεί στάθηκαν σε απόσταση "ασφαλείας" περίπου 10 χιλιομέτρων (10.000 γιάρδες) μακριά από την τοποθεσία όπου είδαν την λάμψη από τη δημιουργία του πρώτου πυρηνικού μανιταριού σε ύψος περίπου 12 χιλιομέτρων (40.000 πόδια) στον αέρα. Αυτή η πρώτη ατομική βόμβα αντιστοιχούσε σε καταστροφική δύναμη ίση με 15.000 έως 20.000 τόνους ΤΝΤ. Ο πύργος στον οποίο η βόμβα είχε στηριχτεί εξαερώθηκε. 

Το ερώτημα τώρα που έμπαινε ήταν για ποιους προοριζόταν η βόμβα να πέσει; Η Γερμανία, που ήταν ο αρχικός στόχος, είχε ήδη παραδοθεί. Η μόνη χώρα που είχε απομείνει σε εμπόλεμη κατάσταση ήταν η Ιαπωνία.

Τελικά, η 6η Αυγούστου 1945 ήταν μόλις 20 μέρες μετά. Η Χιροσίμα της Ιαπωνίας απείχε περίπου 10.000 χιλιόμετρα από το New Mexico.

Υποσημείωση: Ο αρχικός προϋπολογισμός των 6.000 $ για το Σχέδιο Μανχάταν τελικά ανήλθε σ' ένα συνολικό κόστος  2 δις $!

Πηγή: THIS DAY IN HISTORY