Σαν σήμερα... 1926, γεννήθηκε ο Narinder Singh Kapany, πρωτοπόρος της κατασκευής των οπτικών ινών.

Narinder Singh Kapany
(Από The Tribune, εφημερίδα της Ινδίας)

Σαν σήμερα, στις 31 Οκτωβρίου 1926, γεννήθηκε στη Moga του Punjab στην Ινδία από οικογένεια  Σιχ, ο Narinder Singh Kapany (στα Punjabi: ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ), ο οποίος θεωρείται "πατέρας των οπτικών ινών". Γονείς του ήταν ο Sardar Sunder Singh Kapany και η Sardarni Kundan Kaur.

O Narinder Singh μεγάλωσε στο Dehradun της βόρειας Ινδίας. Όταν ήταν μαθητής ακούγοντας από τον δάσκαλό του να λέει ότι το φως μπορεί να κινηθεί μόνο σε ευθεία γραμμή, διαφώνησε μαζί του και από τότε έβαλε σκοπό της ζωής του να αποδείξει ότι αυτό ήταν λάθος.

Οι γονείς του Narinder Singh Kapany.

Ο ίδιος ο Singh λέει: "Μου έγινε εμμονή να καταφέρω να λυγίσω το φως γύρω από τις γωνίες". Έτσι, άρχισε να χρησιμοποιεί μια σειρά από πρίσματα που μετέφεραν δέσμες φωτός, αλλά το ίδιο το φως συνέχισε να ταξιδεύει σε ευθεία γραμμή μεταξύ των πρισμάτων.   

Ο Kapany σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Agra στην Ινδία και εργάστηκε για μικρό χρονικό διάστημα ως υπάλληλος στην Ινδική υπηρεσία πολεμικού εξοπλισμού (IOFS). Στη συνέχεια, το 1952, πήγε στο Imperial College του Λονδίνου απ' όπου το 1955 πήρε το διδακτορικό του με θέμα σχετικό με την οπτική.

Ο Narinder Kapany σε νεαρή ηλικία τη δεκαετία του '40.

Εργαζόμενος στο Imperial College, ο Kapany συνεργάστηκε με τον Harold Hopkins στην μετάδοση εικόνας μέσω οπτικών ινών. Τον Ιούλιο του 1952, με επιχορήγηση από την Royal Society of Engineering, ο Hopkins και ο Narinder Singh άρχισαν να αναπτύσσουν δέσμες γυάλινων ινών για  ιατρική χρήση ως ενδοσκόπιο. Δυστυχώς, την επόμενη άνοιξη, ο Hopkins είπε στον Fritz Zernicke για την δουλειά που έκαναν με τον Kapany και αυτός μετέφερε την συνομιλία τους στον Ολλανδό ερευνητή Bram van Heel. Για να πάρει αυτός την οικονομική ενίσχυση, ο van Heel έσπευσε να γράψει ένα σύντομο άρθρο σχετικά με τις επενδυμένες ίνες στο περιοδικό Nature, τον Ιούνιο του 1953. 

1954, ο Narinder Kapany με τη σύζυγό του Sardani Satinder Kaur
στο Λονδίνο.  (Από DARPAN Magazine)

Ως αποτέλεσμα, τον Ιανουάριο του 1954, οι Hopkins, Singh και van Heel δημοσίευσαν δύο ανταγωνιστικές εργασίες στο Nature. Ο van Heel ασχολείτο με απλές δέσμες επενδυμένων ινών, ενώ οι Hopkins και Singh με την εργασία τους "A Flexible Fiberscope, using Static Scanning" ("Ένα ευέλικτο φαϊμπερσκόπιο, με τη χρήση στατικής σάρωσης") περιέγραφαν δέσμες από μη επενδυμένες ίνες που θα μπορούσαν να μεταδώσουν με επιτυχία εικόνες. Μετά το διδακτορικό του ο Kapany μετακόμισε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Rochester, αντί να επιστρέψει στην Ινδία. Από τότε και μέχρι το θάνατό του παρέμεινε εγκαταστημένος στις ΗΠΑ έχοντας πάρει την αμερικανική υπηκοότητα. 

Μετά το Rochester συνέχισε το ερευνητικό και διδακτικό του έργο στο Illinois Institute of Technology και από εκεί στη συνέχεια βρέθηκε στην Καλιφόρνια.

Το 1960 πειραματιζόμενος με τις οπτικές ίνες.

Το 1954 παντρεύτηκε στο Λονδίνο την αγαπημένη του Sardani Satinder Kaur. Το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο, τον Rajinder και μία κόρη, την Kiran (1957).

Το 1955 ο Kapany συνεχίζοντας την έρευνά του δημοσίευσε στο περιοδικό Optica Acta την εργασία  του με τίτλο "Transparent Fibres for the Transmission of Optical Images" ("Διαφανείς ίνες για τη μετάδοση οπτικών εικόνων").

Το 1956, ο Singh ολοκλήρωσε την εργασία στη νέα του εφεύρεση που ήταν ένας σωλήνας σαν ράβδος με επικάλυψη από γυαλί. Αυτός ο σωλήνας έδινε λύση στο μεγαλύτερο πρόβλημα που είχαν οι προηγούμενοι ερευνητές μέχρι τότε, γιατί διέθετε έναν τρόπο  για την προστασία της δέσμης του φωτός από τα περιβαλλοντικά εμπόδια.

Ο Δρ Kapany κρατώντας ένα πρωτότυπο λαπαροσκόπιο.

Ο Kapany ήταν εκείνος που πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο "οπτικές ίνες" σ' ένα άρθρο του στο Scientific American το 1960 και γι' αυτό έγινε γνωστός ως "ο πατέρας των οπτικών ινών". Ήταν αυτός που έγραψε το πρώτο βιβλίο για το νέο επιστημονικό πεδίο και υπήρξε ο σημαντικότερος ερευνητής, συγγραφέας και εκπρόσωπος του νέου τομέα.

Από τότε, οι παραπέρα έρευνες και οι εφευρέσεις του Singh έχουν να κάνουν με τα πεδία των οπτικών επικοινωνιών, των λέιζερ, των βιοϊατρικών οργάνων, της ηλιακής ενέργειας και της παρακολούθησης της ρύπανσης. Έχει πάρει πάνω από 100 διπλώματα ευρεσιτεχνίας, έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 150 επιστημονικές εργασίες και έχει εκδώσει 4 βιβλία.

O Kapany το 1964 εξηγεί τη λειτουργία ενός λέιζερ ρουβιδίου
(ruby laser) για εγχείρηση στο μάτι.

Το 1960 ο Singh ίδρυσε την εταιρεία Optics Technology, Inc. στην οποία ήταν πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος. Το 1973 δημιούργησε την εταιρεία Kaptron Inc. στην οποία παρέμεινε τα επόμενα 17 χρόνια μέχρι που την πούλησε στην AMP Inc. Από τότε δημιούργησε διάφορες εταιρείες που η δραστηριότητά τους είχε να κάνει με την επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία. Πρόσφατα δημιούργησε την εταιρεία K2 Optronics.
Ο ίδιος κοιτάζοντας πίσω, λέει με χιούμορ: "Όλες (οι εταιρείες) ήταν καλοβαλμένες και επιτυχημένες. Τώρα έχουν πουληθεί όλες κι έτσι είμαι ελεύθερος". 

Διαδρομή του φωτός σε μια οπτική ίνα.

Ο δρ Kapany έχει διδάξει στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Santa Cruz, στο Berkeley, καθώς και στο Τμήμα Φυσικής και στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ.

Έχει λάβει πολλά βραβεία, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου "The Excellence 2000" από το Παν-ασιατικό αμερικανικό εμπορικό επιμελητήριο των ΗΠΑ το 1998.  
Είναι διεθνής συνεργάτης πολλών επιστημονικών εταιρειών όπως η Βρετανική Βασιλική Ακαδημία Μηχανικών, η Αμερικανική Εταιρεία Οπτικής και η Αμερικανική Ένωση για την Προώθηση της Επιστήμης.

Ο δρ Kapany παίρνει το βραβείο Pravasi Bharatiya Samman
της Ινδικής κυβέρνησης, το 2004.

Τον Νοέμβριο 1999, το περιοδικό Fortune παρουσίασε 7 πρόσωπα που με το έργο τους είχαν επηρεάσει σημαντικά την ζωή του 20ου αιώνα, αλλά είχαν παραμείνει ανώνυμοι ήρωες. Ένας από τους επτά ήταν ο Kapany. 

Έτσι, όταν το 2009 το Νόμπελ Φυσικής πήγε στον Charles Kao "για τα πρωτοποριακά επιτεύγματα σχετικά με τη μετάδοση του φωτός σε ίνες για οπτική επικοινωνία" δημιουργήθηκε έκπληξη για τον παραγκωνισμό του Kapany. Η συμβολή του Kao στο πεδίο των οπτικών ινών υπήρξε σημαντική, αλλά η επιτυχία της στηρίχτηκε και κτίστηκε στη θεμελιώδη και πρωτοποριακή εργασία του Kapany. 

Γενικά πιστεύεται ότι μερικοί σπουδαίοι Ινδοί επιστήμονες (Jagadish Chandra Bose, Satyendranath Bose, G. N. Ramachandran, Singh Kapany) που προσέφεραν πρωτοποριακό έργο στην επιστημονική κοινότητα και στον παγκόσμιο πληθυσμό δεν έτυχαν της αναγνώρισης που τους άξιζε.

Το εξώφυλλο του βιβλίου με τίτλο "The man who never stops",
αφιερωμένο στον δρ Narinder Singh Kapany.

Ο Narinder Singh Kapany έχει πλούσια φιλανθρωπική δραστηριότητα σε θέματα σχετικά με την εκπαίδευση και την τέχνη. Το 1967 δημιούργησε το Sikh Foundation (Ίδρυμα Σιχ) και για πάνω από 50 χρόνια είναι ο κύριος χρηματοδότης του. Το 1998 ο Singh με δική του οικονομική ενίσχυση δημιούργησε έδρα σπουδών Sikh στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Σάντα Μπάρμπαρα. Το 1999, δώρισε 500.000 δολάρια στο Μουσείο Ασιατικής Τέχνης του Σαν Φρανσίσκο και δημιούργησε έδρα Opto-Electronics στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας, Santa Cruz. Επίσης έχει υπηρετήσει ως επίτροπος στο Menlo School του Menlo Park, στην Καλιφόρνια.

Το ζεύγος Satinder και Singh Kapany.

Ο δρ Kapany ήταν συλλέκτης έργων τέχνης με ιδιαίτερη προτίμηση σε ό,τι έχει σχέση με την τέχνη των Σιχ. Ο ίδιος είχε δημιουργήσει από τα τέλη της δεκαετίας του '60, 40 "dynoptic" γλυπτά. Ουσιαστικά οι κατασκευές αυτές έχουν γίνει με υλικά που προέρχονται από την τεχνολογία των οπτικών ινών. Με την παρότρυνση του Frank Oppenheimer (επίσης φυσικού, αδελφός του Robert) εξέθεσε για πρώτη φορά το 1972 αυτά τα γλυπτά στο Μουσείο της Επιστήμης Exploratorium του Σαν Φρανσίσκο.  

Ο δρ Narinder Kapany απεβίωσε στις 4 Δεκεμβρίου 2020, σε ηλικία 94 ετών στην Bay Area του Σαν Φρανσίσκο της Καλιφόρνιας όπου ζούσε. Η σύζυγός του, Satinder Kaur Kapany, είχε πεθάνει από το 2016. Ο γιος του  Rajinder ασχολείται με την υψηλή τεχνολογία, ενώ η κόρη του Kiran είναι δικηγόρος και παραγωγός ταινιών.

Από αριστερά: Kiran Kaur Kapany (κόρη), Satinder Kaur Kapany (σύζυγος)
και Rajinder Singh Kapany (γιος). 
(Από το βιβλίο "Sikh Art from the Kapany Collection",
των Paul Michael Taylor και Sonia Dhami)

• Βίντεο, όπου ο δρ Kapany περιγράφει πώς ξεκίνησε την επιχειρηματική του δραστηριότητα (5:02, αγγλικά) - από τη Silicon Valley Historical Association.

• Βίντεο με σύντομη παρουσίαση της ιστορίας του δρ Kapany, με αφορμή το βραβείο 2008 Fiat Lux Award (5:21, αγγλικά).

• Βίντεο για το πώς λειτουργούν οι οπτικές ίνες (5:35, αγγλικά), από τον Bill Hammack.

• Το βιβλίο του Jeff Hecht για την ιστορία των οπτικών ινών. "City of Light: The Story of Fiber Optics".

• Δημοσιογραφική παρουσίαση "Who is Dr Narinder Singh Kapany? The Man Who Bent Light" από το περιοδικό DARPAN Magazine. 

Το εξώφυλλο του περιοδικού DARPAN (7 Ιανουαρίου 2014)
με αφιέρωμα στον Narinder Singh Kapany.

• Αφιέρωμα στον δρ Kapany από το The Sikh Foundation International.

• Βίντεο "A Walk Through the Kapany Collection with Sonia Dhami" από The Sikh Foundation International.

• Επικήδειος για τον Narinder Singh Kapany από την εφημερίδα The New York Times.

• Συλλογή φωτογραφιών για την οικογένεια Kapany.

Πηγή: Today in Science History, WIKIPEDIA, The Sikh Foundation, darpan magazine

Σαν σήμερα... 1908, γεννήθηκε ο Ρώσος νομπελίστας φυσικός Ίλια Φρανκ.

Ίλια Μιχαήλοβιτς Φρανκ

Σαν σήμερα, στις 23 Οκτωβρίου 1908, γεννήθηκε ο Ρώσος φυσικός Ίλια Μιχαήλοβιτς Φρανκ  (ρωσ. Илья́ Миха́йлович Франк) στην Αγ. Πετρούπολη της Ρωσίας. Το έργο του σχετίζεται με την οπτική, τα νετρόνια και την πυρηνική φυσική χαμηλών ενεργειών.

Ο πατέρας του, Mikhail Lyudvigovich Frank εβραϊκής καταγωγής, ήταν απόφοιτος της Βαυαρικής Τεχνικής Σχολής του Μονάχου και αργότερα πανεπιστημιακός μαθηματικός και η μητέρα του    Yelizaveta Mikhailovna Gratsianova, ορθόδοξη χριστιανή, ήταν παιδίατρος. 

Ο πατέρας, Mikhail Frank, με τους δύο γιους του,
αριστερά τον Ίλια και δεξιά τον μεγαλύτερο Gleb
(Κριμαία, θέρετρο Alupka γύρω στο 1925).

Ο Ιλιούσα (χαϊδευτικό του Ίλια) ήταν ασθενικός, συχνά άρρωστος, κατάσταση που τον υποχρέωνε να μη πηγαίνει στο σχολείο τακτικά. Αυτός και ο μεγαλύτερος αδελφός του Gleb ήταν τυχεροί, γιατί μεγάλωναν σ' ένα σπίτι με την πλούσια βιβλιοθήκη του πατέρα τους. Από μικρός ο Ίλια είχε δείξει ενδιαφέρον για τη βιολογία και τη φυσική. Τελικά, αυτές οι δύο επιστήμες έμελλε να δοξάσουν την οικογένεια Φρανκ, ο Ίλια στη φυσική και ο Gleb στη βιολογία. 

Ο Ίλια Φρανκ, μετά το 1919, πέρασε μερικά χρόνια της σχολικής ζωής του στη Γιάλτα της Κριμαίας, επειδή εκείνα τα χρόνια ο πατέρας του δίδασκε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο της Συμφερόπολης (1919 - 1931). 

Ο Ίλια Φρανκ με τους γονείς του το 1925 στην Κριμαία.

Το 1925, ο Ίλια Φρανκ αποφοίτησε από το λύκειο και το 1926 μπήκε στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας για να σπουδάσει Μαθηματικά και Θεωρητική Φυσική. Ήδη, από το δεύτερο έτος των σπουδών του εργάστηκε ως βοηθός στο εργαστήριο του Sergey Ivanovich Vavilov (Σεργκέι Ιβάνοβιτς Βαβίλοφ), τον οποίο θεωρούσε μέντορά του. 

Τελειώνοντας τις σπουδές του το 1930, ξεκίνησε να εργάζεται στο Κρατικό Ινστιτούτο Οπτικής στο Λένινγκραντ (σημ. Αγ. Πετρούπολη), στο εργαστήριο του Alexander N. Terenin, κατόπιν σύστασης του Βαβίλοφ. Εκεί πραγματοποίησε μελέτες φωτοχημικών διεργασιών με οπτικές και φασματοσκοπικές μεθόδους. Η έρευνά του προσέλκυσε την προσοχή από την κομψότητα της μεθοδολογίας του, την πρωτοτυπία και την περιεκτική ανάλυση των πειραματικών δεδομένων. Κοντά στον Βαβίλοφ ολοκλήρωσε την πρώτη του δουλειά για τη φωταύγεια (δημοσιεύθηκε από κοινού με τον Βαβίλοφ το 1931). 

Στο εργαστήριο του A.N. Terenin. 
Στην κάτω σειρά: A.N. Terenin και στην άκρη δεξιά ο Φρανκ.

Το 1934 μετακινήθηκε στο Ινστιτούτο Φυσικής και Μαθηματικών της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών.

Το 1935, τα αποτελέσματα της εργασίας του στο Ινστιτούτο αποτέλεσαν τη βάση της διδακτορικής του διατριβής με τίτλο "Elementary Processes in Optical Dissociation" ("Στοιχειώδεις διεργασίες στην οπτική αποσύνδεση").

Εργαζόμενος στο Ινστιτούτο της Ακαδημίας Επιστημών (που σύντομα άλλαξε κι έγινε μόνο Ινστιτούτο Φυσικής και μεταφέρθηκε στη Μόσχα), ξεκίνησε ν' ασχολείται μ' ένα καινούριο τομέα, την πυρηνική φυσική και ιδιαίτερα με την εξήγηση του φαινομένου που είχε παρατηρήσει ο Pavel Cherenkov  (Πάβελ Τσερενκόφ), την ακτινοβολία Cherenkov. Το 1934, ο μεταπτυχιακός φοιτητής του Βαβίλοφ P. Cherenkov είχε ανακαλύψει ότι φορτισμένα σωματίδια, που περνούν μέσα από νερό με πολύ υψηλές ταχύτητες, εκπέμπουν φως. 

Ο Βαβίλοφ (κάτω, 2ος από δεξιά) με μια ομάδα
φοιτητών του στη Μόσχα (1929-30).
Ο Φρανκ, όρθιος αριστερά.

Το 1937, ο Φρανκ μαζί με τον Igor Tamm (Ιγκόρ Ταμ) παρουσίασαν μια θεωρητική ερμηνεία για την ακτινοβολία Cherenkov: το φαινόμενο συμβαίνει όταν φορτισμένα σωματίδια ταξιδεύουν σ' ένα οπτικά διαφανές μέσο με ταχύτητες μεγαλύτερες από την ταχύτητα του φωτός σε εκείνο το μέσο (κάτι που θυμίζει μια βάρκα που κινείται μέσα στο νερό γρηγορότερα από τα κύματα που δημιουργεί), προκαλώντας ωστικό κύμα στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Το ποσό της ενέργειας που ακτινοβολείται σε αυτή τη διαδικασία δίνεται από τον τύπο Frank-Tamm.

Ο Ίλια Φρανκ το 1934 στο όρος Elbrus (Ελμπρούς)
τοποθετώντας ένα θάλαμο Wilson.

Η ανακάλυψη και εξήγηση της ακτινοβολίας Cherenkov είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη νέων μεθόδων για την ανίχνευση και τη μέτρηση της ταχύτητας των πυρηνικών σωματιδίων που κινούνται με πολύ υψηλές ταχύτητες και απέκτησε μεγάλη σημασία για την έρευνα στην πυρηνική φυσική. Η ακτινοβολία Cherenkov χρησιμοποιείται επίσης ευρέως στη βιοϊατρική έρευνα για την ανίχνευση ραδιενεργών ισοτόπων. 

Το 1937, ο Ίλια Φρανκ παντρεύτηκε την Ella Abramovna (Beilikhis) που ήταν εξέχουσα σοβιετική ιστορικός. Το 1941, το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο τον Αλέξανδρο που έγινε ειδικός στη φυσική των νετρονίων. Στη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, στην εκκένωση της Μόσχας, η οικογένεια Φρανκ μετακινήθηκε στο Καζάν (1941 ως το 1943). Το 1943 επέστρεψαν στη Μόσχα 

Ο Ίλια Φρανκ με τη γυναίκα του Ella Abramovna
στο Καζάν την περίοδο 1941-43.

Το 1944 ο Φρανκ έγινε καθηγητής και επικεφαλής τμήματος στο Ινστιτούτο Φυσικής και στο Εργαστήριο Πυρηνικής Φυσικής (που αργότερα μετατράπηκε σε Ινστιτούτο Πυρηνικής Έρευνας). Το εργαστήριο του Φρανκ ασχολήθηκε με την έρευνα των πυρηνικών αντιδραστήρων.

Μία από τις σημαντικότερες συνεισφορές του Ίλια Φρανκ στον τομέα των ακτινοβολιών ήταν η θεωρία της ακτινοβολίας μετάβασης, την οποία διατύπωσε μαζί με τον σοβιετικό φυσικό V. Ginzburg το 1945. Αυτός ο τύπος ακτινοβολίας προκύπτει από την αναδιάταξη του ηλεκτρικού πεδίου ενός ομοιόμορφα κινούμενου σωματιδίου όταν διασχίζει το όριο μεταξύ δύο μέσων με διαφορετικές οπτικές ιδιότητες. Αν και αυτή η θεωρία δοκιμάστηκε αργότερα πειραματικά, ορισμένες από τις σημαντικές συνέπειές της δεν μπορούσαν να εντοπιστούν στο εργαστήριο για περισσότερο από μια δεκαετία.

Ο Ίλια Φρανκ στον αντιδραστήρα IBR.

Το 1946, ο Ίλια Φρανκ, σε αναγνώριση του έργου του, εξελέγη Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ. Την ίδια χρονιά, οι Cherenkov, Vavilov, Tamm και Φρανκ βραβεύτηκαν με το βραβείο Στάλιν για την ανακάλυψή τους. 

Το 1958 οι Cherenkov, Tamm και Φρανκ μοιράστηκαν (από 1/3) το Nobel Φυσικής "για την ανακάλυψη και ερμηνεία του φαινομένου Cherenkov". Ο Βαβίλοφ είχε πεθάνει ήδη από το 1951.

Στην ομιλία που έκανε ο Ίλια Φρανκ με αφορμή την βράβευσή του με το Νόμπελ Φυσικής,  επεσήμανε ότι το φαινόμενο Cherenkov "έχει πολλές εφαρμογές στη φυσική των σωματιδίων υψηλής ενέργειας." "Η σύνδεση μεταξύ αυτού του φαινομένου και άλλων προβλημάτων έχει επίσης διευκρινιστεί", πρόσθεσε, "όπως η σύνδεση με τη φυσική του πλάσματος, την αστροφυσική, το πρόβλημα της παραγωγής ραδιοκυμάτων και το πρόβλημα της επιτάχυνσης των σωματιδίων."

Ο Ίλια Φρανκ παραλαμβάνει
το βραβείο Νόμπελ (1958).

Το 1957 έγινε επικεφαλής του Εργαστηρίου Φυσικής Νετρονίων (FLNP) στο Joint Institute for Nuclear Research (JINR) στη Ντούμπνα. Οι εργασίες του εργαστηρίου στηρίχτηκαν σε παλμικό αντιδραστήρα ταχέων νετρονίων (IBR) που κατασκευάστηκε τότε. Ο Φρανκ ανέλαβε να ηγηθεί αυτού του εργαστηρίου και έκτοτε, για περισσότερα από τριάντα χρόνια, ηγήθηκε μιας μεγάλης διεθνούς ομάδας, που αριθμούσε πάνω από εξακόσια άτομα. Υπό την εποπτεία του Φρανκ, ο αντιδραστήρας χρησιμοποιήθηκε για την ανάπτυξη τεχνικών φασματοσκοπίας νετρονίων. Το IBR-30 (όπως αρχικά ονομάστηκε) έγινε η πιο ισχυρή παλμική πηγή νετρονίων στην Ευρώπη. Γι' αυτό το έργο απονεμήθηκε, στον Φρανκ και την ομάδα στην οποία ήταν επικεφαλής, το Κρατικό Βραβείο της ΕΣΣΔ.

Από αρισ. Ίλια Φρανκ, Ν. Α. Dobrotin, Niels Bohr,
Igor Tamm, I. Rozhansky, Vitaly Ginzburg, 
Evgenii Feinberg και Α.Μ. Prokhorov
στο "The Lebedev Physics Institute" 
(FIAN, Μόσχα) το 1961.

Ωστόσο, η περαιτέρω ανάπτυξη του έργου απαιτούσε τη δημιουργία μιας νέας, πιο ισχυρής πηγής νετρονίων. Με κοινές προσπάθειες των FLNP και NIKIET, ο μοναδικός παλμικός αντιδραστήρας IBR-2 σχεδιάστηκε και κυκλοφόρησε το 1984. Η μέγιστη ισχύς του έφτασε τα 1500 MW, γεγονός που το κατέστησε παγκόσμιο ρεκόρ μεταξύ των ερευνητικών αντιδραστήρων όσον αφορά την πυκνότητα ροής νετρονίων. Ο Φρανκ, ως διευθυντής του FLNP, ανέλαβε την τεράστια ευθύνη για τη δημιουργία και τη λειτουργία του IBR-2.

Σε αυτόν τον αντιδραστήρα, ο Φρανκ ξεκίνησε εκτεταμένη πειραματική έρευνα, η οποία έκανε το FLNP ένα από τα κορυφαία κέντρα στον κόσμο στον τομέα της σκέδασης νετρονίων.

Τα Διεθνή Σχολεία Φυσικής Νετρονίων, που οργανώνονταν κάθε τέσσερα χρόνια στο JINR, ήταν διεθνώς γνωστά και ο Ίλια Φρανκ ήταν ο μόνιμος διοργανωτής και ηγέτης τους.

Ο πειραματικός αντιδραστήρας IBR-2 (1984).
(Από "History of the pulse reactors")

Το 1966, μετά το θάνατο της πρώτης του συζύγου το 1960, ο Ίλια Φρανκ παντρεύτηκε την Μαρίνα Μιχαηλόβνα Ναζαρόβα (Hubert), που ήταν γιατρός πνευμονολόγος. 

Ο Ίλια Φρανκ πέθανε στη Μόσχα, στις 22 Ιουνίου 1990, σε ηλικία 82 ετών. Θάφτηκε στη Μόσχα στο νεκροταφείο Vvedenskoye.

Αξίζει να επισημάνουμε, ότι κάθε σοβιετικός φυσικός που ήταν σύγχρονος με τον Ακαδημαϊκό πυρηνικό φυσικό Αλεξέι Ζάχαροβ (ή Ζαχάρωφ), συνδέθηκε με κάποιο τρόπο με τα γεγονότα που είχαν σχέση με αυτόν. Ο Ίλια Φρανκ ήταν ένας από τους ακαδημαϊκούς της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ, ο οποίος το 1973 υπέγραψε με άλλους επιστήμονες επιστολή στην εφημερίδα Pravda καταδικάζοντας τη "συμπεριφορά του Ακαδημαϊκού A.D. Sakharov". Στην επιστολή, ο Ζάχαροβ κατηγορήθηκε ότι "έκανε μια σειρά δηλώσεων για τη δυσφήμιση του κρατικού συστήματος, της εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής της Σοβιετικής Ένωσης" και οι ακαδημαϊκοί αξιολόγησαν τις δραστηριότητες του για τα ανθρώπινα δικαιώματα ότι "δυσφημίζουν την τιμή και την αξιοπρέπεια ενός σοβιετικού επιστήμονα".

Στο εργαστήριο (FIAN) του Ίλια Φρανκ  (αριστ.) με 
Γκρόσεφ, Frederic Joliot-Curie και Irene Curie (1946).

Ωστόσο, μέχρι το τέλος της ζωής του, απασχολούσε τον Ίλια Φρανκ ότι είχε υποκύψει στην πίεση που του είχε ασκήσει ο Mstislav Keldysh, τότε Πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ για την υπογραφή αυτής της επιστολής. Στις 3 Ιανουαρίου 1990, σε άρθρο του με τίτλο "Η αλήθεια κερδίζει πάντα", ο Φρανκ είχε γράψει: 

"Πρόσφατα, βιώσαμε ένα σοβαρό σοκ. Ο μεγάλος μαχητής της δικαιοσύνης A. Ζάχαροβ πέθανε και ο πόνος της απώλειας δεν έχει υποχωρήσει ακόμα. Κανείς, φυσικά, δεν ξεχνάει τη δίωξη την οποία υπέστη πρόσφατα. Η ευθύνη γι' αυτό βαρύνει επίσης την Ακαδημία Επιστημών της ΕΣΣΔ. Δεν ήμουν μεταξύ εκείνων που καταδίκασαν το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης (σημείωση: που είχε δοθεί στον Ζάχαροβ), θεωρώντας ότι αυτό το βραβείο το άξιζε οπωσδήποτε. Ωστόσο, υπάρχει το μερίδιο (ευθύνης) μου σε αυτό που δημοσίευσε η Ακαδημία Επιστημών εναντίον του Ζάχαροβ. Το συνειδητοποίησα εδώ και πολλά χρόνια και δεν θα το ξεχάσω ποτέ. Μαζί με τον D.S. Likhachov, δεν λέω αντίο, αλλά συγχωρώ επίσης." Όπως είναι τώρα γνωστό, μόνο αυτός και ο Ακαδημαϊκός S. V. Vonsovsky ζήτησαν δημόσια συγγνώμη από τον Ζάχαροβ.

Ο Ίλια Φρανκ (μέσο) με τον Leonid Keldysh (δεξιά) 
στη Ντούμπνα.

Ο Ίλια Φρανκ ήταν ευγενικό άτομο, εξαιρετικά διασκεδαστικός και χιουμορίστας. Για παράδειγμα, αυτός ήταν που είχε πει: "Η αγάπη είναι καλή, αλλά ένα χρυσό βραχιόλι είναι καλύτερο". Με την λέξη "αγάπη" εννοούσε τις θεωρητικές μελέτες στη φυσική και με το "χρυσό βραχιόλι" εννοούσε το αποτέλεσμα των πειραμάτων. Συχνά ο Φρανκ πρόσθετε σε αυτή τη φράση τις λέξεις "εάν δεν είναι υπερβολικό", απαιτώντας αυστηρή επαλήθευση των πειραματικών δεδομένων.

Ο Ίλια Φρανκ με τον γιο του Αλέξανδρο (Οκτώβριος 1986).

Οι συνάδελφοί του πίστευαν ότι διέθετε βάθος, σαφήνεια σκέψης, την ικανότητα να αποκαλύπτει την ουσία του θέματος με τις πιο απλές μεθόδους, καθώς και μια ειδική διαίσθηση σχετικά με τα πιο δύσκολα θέματα. Τα επιστημονικά του άρθρα έχαιραν ιδιαίτερης εκτίμησης για τη σαφήνεια και τη λογική τους ακρίβεια.

Ήταν επίσης ένθερμος αναγνώστης της λογοτεχνίας και αληθινός εραστής της φύσης. Μαζί με τον αδερφό του Gleb είχαν ανέβει στην κορυφή του όρους Ελμπρούς περισσότερες από δέκα φορές για να πραγματοποιήσουν διάφορες μελέτες.

Τα τελευταία χρόνια, ακόμη και τους τελευταίους μήνες της ζωής του, ο Ίλια Φρανκ αφιέρωσε πολύ κόπο για να καταγράψει τις αναμνήσεις του από τους δασκάλους και τους συναδέλφους του. Το τελευταίο του βιβλίο είχε ως θέμα τον Σεργκέι Βαβίλοφ.

Επιτάφια πλάκα για τον Ίλια Φρανκ στο
νεκροταφείο Vvedenskoye της Μόσχας.

Ο Ίλια Μιχαήλοβιτς Φρανκ άφησε ένα βαθύ, ανεξίτηλο σημάδι στο χώρο της επιστήμης, όπως επίσης στη ζωή των μαθητών και των συναδέλφων του.

• Ο γιος του Ίλια Φρανκ, Αλέξανδρος, γράφει για την οικογένειά του.

• Αυτοβιογραφία του Ίλια Φρανκ (ρωσικά).

• Βίντεο για τους Σοβιετικούς φυσικούς που κέρδισαν το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 1958 (British Pathe).

Ρωσικό γραμματόσημο του 2008, για τα 100
χρόνια από τη γέννηση του Ίλια Φρανκ. 

• Βίντεο με τίλο "History of the pulse reactors" ("Η ιστορία των παλμικών αντιδραστήρων") (FLNP, JINR) (αγγλικά, 8:39).

• Η ομιλία του Ίλια Φρανκ για τη βράβευσή του με το ΝόμπελΦυσικής (11 Δεκεμβρίου 1958).

Πηγή: Today in Science History, vk.com@open.phys, Ιστορία ROSATOM

Σαν σήμερα... 1902, γεννήθηκε ο Γερμανός θεωρητικός φυσικός Pascual Jordan.

Ernst Pascual Jordan

Σαν σήμερα, στις 18 Οκτωβρίου 1902, γεννήθηκε στο Ανόβερο της Γερμανίας ο θεωρητικός φυσικός και μαθηματικός Ernst Pascual Jordan. Ο Jordan συνέβαλλε στους τομείς της κβαντομηχανικής και της κβαντικής θεωρίας πεδίου.

Ο πατέρας του ήταν ζωγράφος, αναπληρωτής καθηγητής της Τέχνης στο Πολυτεχνείο του Ανόβερου. Το όνομα της οικογένειας αρχικά ήταν Jorda και ήταν ισπανικής καταγωγής. Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στο Ανόβερο, μετά την ήττα του Ναπολέοντα στη μάχη του Βατερλώ το 1815 και σε κάποιο στάδιο άλλαξαν το όνομά τους από Jorda σε Jordan. Παραδοσιακά στην οικογένειά του το πρώτο αγόρι έπαιρνε το όνομα Pasqual ή Pascual. 

Από πολύ μικρή ηλικία ήρθε σ' επαφή με θέματα επιστήμης με την παρότρυνση του πατέρα του (επίσης) Ernst Pasqual και της μητέρας του Eva.

Παρακολούθησε το Reform Gymnasium στο Ανόβερο και από τα δεκατέσσερά του ήδη διάβαζε για το έργο του Δαρβίνου και του Λαμάρκ, δείχνοντας ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη Βιολογία. Στα δεκαέξι άρχισε να μελετά διαφορικό λογισμό και εισαγωγή στον ολοκληρωτικό λογισμό μέσα από το έργο των Nernst και Schönflies.

Το 1921 αποφοίτησε από το Γυμνάσιο και γράφτηκε στο Πολυτεχνείο του Ανόβερου για να μελετήσει Μαθηματικά και Φυσική, παρά την επιθυμία του πατέρα του που ήθελε να σπουδάσει Αρχιτεκτονική. Επειδή απογοητεύτηκε από τη διδασκαλία της Φυσικής, έριξε το βάρος της μελέτης του στα Μαθηματικά, παρακολουθώντας παράλληλα και άλλα τμήματα.

O Jordan σε νεαρή ηλικία.
(Professor Jtirgen Ehlers)

Το καλοκαίρι του 1922 μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο του Göttingen ελπίζοντας εκεί να καταφέρει να παρακολουθήσει Φυσική. Όμως, ξεκινώντας στο Göttingen, διαπίστωσε ότι τα μαθήματα Φυσικής ήταν πριν τις 9 το πρωί. Αυτό τον έκανε να μη μπορεί να παρακολουθήσει τη Φυσική, μιας και είχε αναπτύξει τη συνήθεια να κοιμάται αργά το βράδυ. Έτσι, παρακολούθησε πάλι κυρίως Μαθηματικά στο τμήμα του Richard Courant  που δίδασκε διαφορικές εξισώσεις. Ο Courant, αναγνωρίζοντας το ιδιαίτερο ταλέντο του Jordan, δέχτηκε το 1924 τη βοήθειά του στη συγγραφή του βιβλίου "Hilbert's Methoden der mathematischen Physik" ("Μέθοδοι Hilbert στη μαθηματική Φυσική"), εκφράζοντας μάλιστα τις ευχαριστίες του γι' αυτόν στον πρόλογο.
Στο Göttingen ο Jordan έγινε μαθητής του Max Born παρακολουθώντας ένα σεμινάριο για τη δομή της ύλης, αλλά ακόμη τον βοήθησε να συγγράψει ένα άρθρο για την κρυσταλλική δυναμική.

Το 1923 ο Jordan έδειξε ενδιαφέρον για μια εργασία των Einstein και Ehrenfest για τα κβάντα φωτός και μάλιστα έκανε ομιλία γι' αυτό το θέμα σ' ένα σεμινάριο.

Η διδακτορική διατριβή του Jordan, σχετική με αυτό το θέμα, δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Zeitschrift für Physik" το 1924 προκαλώντας το ενδιαφέρον, αλλά και τις αντιρρήσεις του Einstein για τις βασικές υποθέσεις της. Το 1925 δημοσίευσε μια νέα εργασία για τα κβάντα φωτός εκφράζοντας τις ευχαριστίες του στον Einstein για το ενδιαφέρον που είχε δείξει.

Ο Jordan (δεξιά) με τον Heisenberg (αριστερά).

Από το 1926 ξεκίνησε το ενδιαφέρον του για το πεδίο της κβαντικής μηχανικής, ένα τομέα με τον οποίο θα ασχολείτο τα επόμενα χρόνια.

Το 1926 δημοσιεύθηκε η εργασία των Jordan, Born και Heisenberg "Zur Quantenmechanik II" ("Για την κβαντική μηχανική ΙΙ"), αφού είχε προηγηθεί το 1925 η εργασία των Born και Jordan "Zur Quantenmechanik" ("Για την κβαντική μηχανική") όπου περιεχόταν η περίφημη "εξίσωση pq - qp".   

Το 1929 ο Jordan έγινε έκτακτος καθηγητής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Rostock, κάτι που ικανοποίησε ιδιαίτερα τον Bohr που τον κάλεσε να συνεργαστούν στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, μιας και τα δύο πανεπιστήμια ήταν κοντινά. Την ίδια εποχή ο Jordan άρχισε να ενδιαφέρεται για την εφαρμογή των ιδεών της κβαντικής θεωρίας στη Βιολογία και την Ψυχολογία, δημοσιεύοντας σχετικά βιβλία το 1932 και 1934.

Ο Paul Ehrenfest (αρ.) με τον Jordan, στα τέλη της δεκαετίας του '20.

Παρά το γεγονός ότι ο Jordan υπήρξε ένας από τους κύριους συντελεστές στην εξέλιξη της κβαντικής θεωρίας, πότε δεν αναγνωρίστηκε αυτή η συμβολή του. Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό οφείλεται στις πολιτικές απόψεις του που ήταν φιλικές στο ναζιστικό κόμμα. Ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 είχε αρχίσει να δημοσιεύει κείμενα με ακροδεξιές απόψεις υπογράφοντας με το ψευδώνυμο Ernst Domeier. Το 1933 έγινε μέλος του ναζιστικού κόμματος. Βέβαια, τίποτε δεν έχουν προσάψει εναντίον του για αντισημιτική συμπεριφορά, αφού πολλοί επιστήμονες εβραϊκής καταγωγής υπήρξαν φίλοι του. 

Όταν άρχισε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος κατατάχτηκε στη Luftwaffe εργαζόμενος ως αναλυτής του καιρού στο Peenemünde, εκεί όπου παράγονταν οι πύραυλοι V-2.

Ο Pascual Jordan σε νεαρή ηλικία από το αρχείο
του Emilio Segrè.

Το 1942 τιμήθηκε με το Μετάλλιο Max Planck.

Το 1944, πριν το τέλος του πολέμου, ο Jordan έγινε καθηγητής Θεωρητικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, στη θέση που είχε εγκαταλείψει ο Max von Laue από το 1943.

Μετά τον πόλεμο, όπως ήταν φυσικό, ο Jordan είχε αρκετές δυσκολίες ως φιλοναζί, αλλά υποστηρίχτηκε από τους φίλους του Werner Heisenberg και Wolfgang Pauli που μίλησαν θετικά γι' αυτόν. Ο Pauli τον θεωρούσε "φορμαλιστή" δηλαδή περισσότερο μαθηματικό. 

Αναφέρεται ένα χαρακτηριστικό συμβάν μεταξύ Jordan και Pauli όταν αυτοί συναντήθηκαν μετά τον πόλεμο. Ο Pauli αναφερόμενος σε ισχυρισμούς του Jordan στα πλαίσια της ναζιστικής προπαγάνδας, τον ρώτησε "Κύριε Jordan, πώς μπορούσατε να γράφετε τέτοια πράγματα;" και ο Jordan του απάντησε "Κύριε Pauli, πώς μπορούσατε να διαβάζετε τέτοια πράγματα;". 

Το 1945 απομακρύνθηκε από τη θέση του, αλλά επανήλθε το 1947 ως επισκέπτης καθηγητής στα Πανεπιστήμια του Freiburg και του Αμβούργου, με την υποστήριξη του Heisenberg. Το 1953 έγινε μόνιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου.

Ο Jordan συνταξιοδοτήθηκε το 1971, αλλά το διάστημα 1957-1961 υπήρξε μέλος της Γερμανικής Βουλής (Bundestag) με τους Χριστιανοδημοκράτες.

Το εξώφυλλο του βιβλίου του Jordan Die Physik des 20. Jahrhunderts
με ιδιόχειρη αφιέρωση στην εσωτερική σελίδα (έκδοση 1947).

Ο Pascual Jordan πέθανε στο Αμβούργο σε ηλικία 78 ετών, στις 31 Ιουλίου 1980. O τάφος του βρίσκεται στο νεκροταφείο Ohlsdorf του Αμβούργου.

Μερικά από τα βιβλία του Jordan ήταν:

• Elementare Quantenmechanik (Στοιχειώδης Κβαντική Μηχανική) (1929) με τον Max Born.

• Die Physik des 20. Jahrhunderts (Η φυσική του 20ου αιώνα ) (1936)

• Anschauliche Quantentheorie (Περιγραφική κβαντική θεωρία) (1936).

• Statistische Mechanik auf Quantentheoretischer Grundlage (Στατιστική μηχανική σε κβαντική θεωρητική βάση) (1944).

• Die Wandlung unseres Naturbildes (Η μεταμόρφωση της εικόνας της φύσης) (1948).

Το μνήμα για τον Pascual Jordan στο νεκροταφείο Ohlsdorf .

Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο πιο πιθανός λόγος που ο Jordan δεν πήρε ποτέ το Nobel για την εργασία του με τον Max Born (μοιράστηκε το Nobel Φυσικής με τον Walther Bothe το 1954) ήταν λόγω της φιλοναζιστικής του δράσης.

• Βιογραφία του Jordan από τον Bert Schroer, καθηγητής emeritus στο Institut für Theoretische Physik.

• "The ‘Better’ Nazi: Pascual Jordan and the Third Reich" από το βιβλίο Biographies in the History of Physics των Christian Forstner και Mark Walker.

Πηγή: Today in Science History,  MacTutor History of Mathematics,   physicstoday,   prabook,   scihi, wikipedia