Σαν σήμερα ... 1629, γεννήθηκε ο Ολλανδός Christiaan Huygens.

Christiaan Huygens

Σαν σήμερα, στις 14 Απριλίου 1629, γεννήθηκε στη Χάγη της Ολλανδίας ο Christiaan Huygens (Κρίστιαν Χόιχενς), ένας επιστήμονας που με τις εργασίες του στη Φυσική, στα Μαθηματικά και στην Αστρονομία συνέβαλε σημαντικά στην επιστημονική εξέλιξη του 17ου αιώνα.

Ο Christiaan Huygens προερχόταν από σημαντική και πλούσια ολλανδική οικογένεια. Ο πατέρας του Constantin Huygens είχε σπουδάσει φυσική φιλοσοφία, ήταν ποιητής, διπλωμάτης και είχε πολλές επαφές με επιστημονικούς κύκλους της εποχής στην Γαλλία και την Αγγλία. Συγκεκριμένα αλληλογραφούσε τακτικά με τον Marin Mersenne και ήταν στενός φίλος του René Descartes.
Μητέρα του ήταν η Suzanna van Baerle που προερχόταν από καλοστεκούμενη οικογένεια εμπόρου του Άμστερνταμ. O Christiaan ήταν ο δεύτερος γιος της οικογένειας.

Το σπίτι Hofwijck που άφησε ο πατέρας του 

στον Christiaan Huygens και στο οποίο 

έμεινε από το 1688 μέχρι το θάνατό του. 

Ο Christiaan μέχρι τα 16 χρόνια του εκπαιδεύτηκε από ιδιωτικούς δασκάλους στο σπίτι μαθαίνοντας γεωμετρία, πώς να κάνει μηχανικά μοντέλα και κοινωνικές δεξιότητες, όπως το να παίζει λαούτο. Η μαθηματική του εκπαίδευση ήταν σαφώς επηρεασμένη από τον Descartes που ήταν περιστασιακός επισκέπτης στο σπίτι του νεαρού Christiaan και έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη μαθηματική πρόοδό του.

Από το 1645 μέχρι το 1647 σπούδασε νομικά και μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Leiden και από το 1647 έως το 1649 συνέχισε να σπουδάζει το δίκαιο και τα μαθηματικά στο Κολέγιο της Orange (Οράγγης) στη Breda.

To Κολέγιο της Orange που λειτούργησε από το 1646 μέχρι το 1669.

Την εποχή που ήταν στο Leiden εκπαιδεύτηκε στα μαθηματικά από τον Frans van Schooten. Παράλληλα με τις σπουδές του ξεκίνησε αλληλογραφία με τον Mersenne που του έστελνε διάφορα προβλήματα φυσικής για επίλυση και εξάσκηση.

Το 1649 ο Huygens πήγε στη Δανία ως μέλος διπλωματικής ομάδας και ήλπιζε να συνεχίσει στη Στοκχόλμη για να επισκεφτεί τον Descartes, όμως ο καιρός δεν του το επέτρεψε. Έτσι, ακολουθώντας το ταξίδι της ομάδας, επισκέφτηκε διάφορα μέρη στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Ρώμης.

Οι πρώτες δημοσιεύσεις του Huygens έγιναν το 1651 και 1654 και είχαν να κάνουν με την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων. Το 1651 δημοσίευσε το έργο "Cyclometriae" όπου έδειξε τα λάθη στις μεθόδους που πρότεινε ο Gregory of Saint-Vincent (Γρηγόριος του Αγίου Βικεντίου), ο οποίος είχε ισχυριστεί ότι είχε τετραγωνίσει τον κύκλο.

Το 1654, το έργο του "De Circuli Magnitudine Inventa" ήταν μια ακόμη πιο σημαντική εργασία για παρόμοια θέματα.

Ο Huygens σύντομα έστρεψε την προσοχή του στις μεθόδους λείανσης φακών και την κατασκευή τηλεσκοπίων. Περίπου το 1654 σχεδίασε έναν νέο και καλύτερο τρόπο λείανσης και στίλβωσης φακών.

Σχέδιο από το βιβλίο του Huygens "Systema Saturnium", όπου
φαίνεται πώς ο Κρόνος φαίνεται σε μας, καθώς αλλάζουν οι
θέσεις της Γης (Ε) και του Κρόνου, περιστρεφόμενοι
γύρω από τον Ήλιο (G).

Το 1655, χρησιμοποιώντας έναν από τους δικούς του φακούς, ο Huygens ανίχνευσε το πρώτο φεγγάρι του Κρόνου. Την ίδια χρονιά πραγματοποίησε την πρώτη του επίσκεψη στο Παρίσι. Εκεί είχε την ευκαιρία να συναντηθεί και να ενημερώσει Γάλλους μαθηματικούς, συμπεριλαμβανομένου του Boulliau, για την ανακάλυψή του. Επίσης είχε την ευκαιρία να συναντήσει τους Pascal και Fermat, να γνωρίσει το έργο τους σχετικά με τις Πιθανότητες και να ξεκινήσει αλληλογραφία μαζί τους. Γυρνώντας στην Ολλανδία, ο Huygens έγραψε ένα σύντομο έργο με τίτλο "De Ratiociniis in Ludo Aleae" σχετικά με τον υπολογισμό των Πιθανοτήτων, το πρώτο έντυπο έργο γι’ αυτό το θέμα.

Αριστερά η σελίδα με σχέδιο των δακτυλίων του Κρόνου και
δεξιά η σελίδα με τον τίτλο του βιβλίου "Systema Saturnium".

Το επόμενο έτος ο Huygens ανακάλυψε το πραγματικό σχήμα των δαχτυλιδιών του Κρόνου. Ωστόσο άλλοι, όπως οι Gilles de Roberval και Ismael Boulliau, είχαν διαφορετικές θεωρίες. Μάλιστα ο Boulliau δεν είχε καταφέρει να παρατηρήσει το φεγγάρι του Κρόνου, τον Τιτάνα, οπότε ο Huygens συνειδητοποίησε ότι χρησιμοποιεί ένα κατώτερο τηλεσκόπιο. Μέχρι το 1656 ο Huygens κατάφερε να επιβεβαιώσει τη θεωρία των δακτυλίων του στον Boulliau και αυτά τα αποτελέσματα ανακοινώθηκαν στην ομάδα του Παρισιού. Στο έργο του "Systema Saturnium" (1659), ο Huygens εξήγησε τις φάσεις και τις αλλαγές στο σχήμα του δακτυλίου του Κρόνου. Ορισμένοι, συμπεριλαμβανομένου του Ιησουίτη μοναχού  Honoré Fabri, επιτέθηκαν όχι μόνο στις θεωρίες του Huygens αλλά και στις παρατηρήσεις του. Ωστόσο, μέχρι το 1665, ακόμη και ο Fabri πείστηκε ν’ αποδεχτεί τις απόψεις του Huygens, αφού και τα βελτιωμένα τηλεσκόπια βοήθησαν στην επιβεβαίωση των παρατηρήσεών του.

Επειδή οι εργασίες στην αστρονομία απαιτούσαν ακριβή χρονομέτρηση ο Huygens οδηγήθηκε στην αντιμετώπιση του προβλήματος.

Από το βιβλίο "De Ratiociniis in Ludo Aleae".

Το 1656 κατοχύρωσε το πρώτο ρολόι εκκρεμές, το οποίο αύξησε σημαντικά την ακρίβεια μέτρησης του χρόνου. Κατασκεύασε πολλά ρολόγια εκκρεμή για τον καθορισμό του γεωγραφικού μήκους στη θάλασσα κι έκανε δοκιμές στη θάλασσα το 1662 και πάλι το 1686. Στο έργο του Horologium Oscillatorium sive demotu pendulorum (1673) περιέγραψε τη θεωρία της κίνησης του εκκρεμούς. Από τη μελέτη αυτή ο Huygens, αλλά και οι Robert Hooke, Edmond Halley και Christopher Wren διατύπωσαν τον νόμο της βαρυτικής έλξης (νόμος αντίστροφου τετραγώνου).

Το γλυπτό βρίσκεται στο Voorburg της Ολλανδίας.
Αριστερά είναι ο Christiaan Huygens (κρατώντας μοντέλο
του Κρόνου) και δεξιά ο πατέρας του Constantijn.
(Έργο του γλύπτη Hans Bayens)

Το 1660 ο Huygens επέστρεψε στο Παρίσι και στις διάφορες επιστημονικές ενώσεις είχε την ευκαιρία να συζητήσει με πολλούς μαθηματικούς, μεταξύ των οποίων οι Roberval, Pierre de Carcavi, Pascal, Pierre Petit, Girard Desargues και Samuel de Sorbière.

Το 1661 ο Huygens επισκέφθηκε το Λονδίνο, περισσότερο για να ενημερωθεί για τη νεοσυσταθείσα Royal Society (Βασιλική Εταιρεία) που εκείνη την εποχή είχε έδρα στο Gresham College. Εντυπωσιάστηκε πολύ από τους Άγγλους επιστήμονες, ιδιαίτερα δε με τον John Wallis. Έδειξε τα τηλεσκόπιά του στους Άγγλους και αποδείχθηκε ότι ήταν ανώτερα από αυτά που χρησιμοποιούνταν στην Αγγλία. Μάλιστα, ο δούκας και η δούκισσα του York ήρθαν να παρατηρήσουν την Σελήνη και τον Κρόνο μέσω του τηλεσκοπίου του Huygens. Στο Λονδίνο ο Huygens είδε την αντλία κενού του Robert Boyle κι εντυπωσιάστηκε. Μετά την επιστροφή του στη Χάγη πραγματοποίησε διάφορα πειράματα του Boyle από μόνος του.

Το 1663 ο Huygens εξελέγη μέλος της Royal Society του Λονδίνου.

Tηλεσκόπιο του Huygens δίχως σωλήνα.
Σχέδιο από το έργο του Astroscopia
compendiarium (1684).

Το 1666 ο Huygens δέχτηκε πρόσκληση από τον Jean-Baptiste Colbert για να γίνει μέλος της Académie Royale des Sciences. Όμως, όταν την ίδια χρονιά έφτασε στο Παρίσι, διαπίστωσε ότι η Εταιρεία δεν ήταν ακόμη οργανωμένη. Μετά από συναντήσεις με τους Roberval, Carcavi, Adrien Auzout, Bernard Frenicle de Bessy και Jacques Buot στη βιβλιοθήκη του Colbert, η Εταιρεία μετακόμισε στη Βιβλιοθήκη του Roi, όπου ο Huygens αποφάσισε να εγκατασταθεί. Έτσι, ανέλαβε την ηγεσία της Εταιρείας, βασιζόμενος πολύ στις γνώσεις του από τον τρόπο λειτουργίας της Royal Society του Λονδίνου.

Μηχανισμός του 2ου ρολογιού
εκκρεμούς του Huygens (1673). 

Το 1668 η Royal Society είχε θέσει ερώτημα σχετικό με την μελέτη της ελαστικής σύγκρουσης δύο σωμάτων. Ο Huygens μελέτησε το φαινόμενο πειραματικά και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η ορμή του συστήματος των δύο σωμάτων σε μια σταθερή κατεύθυνση πριν και μετά από τη σύγκρουση είναι ίση (αρχή διατήρησης της ορμής).

Από τα νιάτα του ο Huygens είχε εύθραυστη υγεία. Το 1670 του παρουσιάστηκε μια σοβαρή ασθένεια που τον υποχρέωσε να φύγει από το Παρίσι για την Ολλανδία. Πριν φύγει από το Παρίσι, θεωρώντας τον εαυτό του κοντά στον θάνατο, ζήτησε οι μη δημοσιευμένες εργασίες του σχετικά με τη μηχανική να αποστέλλονται στη Royal Society του Λονδίνου (απόδειξη της βαθιάς εκτίμησης που έτρεφε στους Άγγλους επιστήμονες).

Ρολόι του Christiaan Huygens.

Το 1671 ο Huygens επέστρεψε στο Παρίσι. Ωστόσο, το 1672 ο Λουδοβίκος ΙΔ' εισέβαλε στις Κάτω Χώρες και ο Huygens βρέθηκε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση αφού είχε μια σημαντική θέση στο Παρίσι τη στιγμή που η Γαλλία βρισκόταν σε πόλεμο με τη χώρα του. Οι επιστήμονες αυτής της εποχής αισθάνονταν ότι ήταν πάνω από πολιτικούς πολέμους και ο Huygens κατάφερε, με μεγάλη υποστήριξη από τους φίλους του, να συνεχίσει το έργο του.

Το 1672 ο Huygens συναντήθηκε στο Παρίσι με τον Gottfried Wilhelm Leibniz και στη συνέχεια ο Leibniz ήταν ένας συχνός επισκέπτης στην Ακαδημία Επιστημών στο Παρίσι. Στην πραγματικότητα, ο Leibniz οφείλει στον Huygens από τον οποίο έμαθε πολλά από τα μαθηματικά του. Την ίδια χρονιά ο Huygens έμαθε για το έργο του Newton πάνω στο τηλεσκόπιο και στο φως. Ο ίδιος, κατά λάθος, επέκρινε τη θεωρία του Νεύτωνα για το φως, ιδίως τη θεωρία του χρώματος. Η δική του δουλειά, το Horologium Oscillatorium sive de motu pendulorum που εμφανίστηκε το 1673, έδειξε ότι ο Huygens είχε απομακρυνθεί από την επιρροή του Descartes.

Σχέδιο του 1ου εκκρεμούς που κατασκεύασε
ο Christiaan Huygens (1656).

Το 1676 ο Huygens επέστρεψε και πάλι στη Χάγη από το Παρίσι, λόγω μιας νέας περιόδου ασθενείας. Εκεί παρέμεινε τα δύο επόμενα χρόνια μελετώντας το φαινόμενο της διπλής διάθλασης που είχε ανακαλύψει ο Rasmus Bartholin σε πλακίδια ισλανδικής κρυστάλλου.

Εργάστηκε επίσης πάνω στην ταχύτητα του φωτός που πίστευε ότι ήταν πεπερασμένη. Ήταν ευτυχής όταν έμαθε για τα πειράματα του Ole Rømer (Ρέμερ) που έδωσαν μια κατά προσέγγιση ταχύτητα για το φως που καθορίστηκε παρατηρώντας τα φεγγάρια του Δία.

Το 1678 ο Huygens επέστρεψε στο Παρίσι. Την εποχή εκείνη δημοσιεύτηκε το έργο του Traité de la lumiere, όπου ο Huygens υποστήριζε την κυματική θεωρία του φωτός. Ο Huygens πίστευε ότι σε μια διευρυνόμενη σφαίρα φωτός, κάθε σημείο στο μέτωπο του κύματος αποτελούσε μια νέα πηγή ακτινοβολίας της ίδιας συχνότητας και φάσης. 

Πορτραίτο του Constantin Huygens με τα 5 παιδιά του.

Ωστόσο, η υγεία του χειροτέρευε με αποτέλεσμα ν' αρρωστήσει το 1679 και στη συνέχεια πάλι το 1681, οπότε κι επέστρεψε στη Χάγη για τελευταία φορά. Ο Γάλλος μαθηματικός Philippe de la Hire, ο οποίος ανέκαθεν διαμαρτυρόταν για την ύπαρξη  αλλοδαπών επιστημόνων στην Ακαδημία Επιστημών της Γαλλίας, έστειλε τις καλύτερες ευχές του στον Huygens, ελπίζοντας βέβαια ότι δεν θα επέστρεφε στο Παρίσι, ώστε να μπορέσει ο ίδιος να καταλάβει τη θέση του.

Το πρόβλημα υπολογισμού με ακριβέστερο τρόπο του γεωγραφικού μήκους παρέμενε για τον Huygens ένας μόνιμος λόγος για να συνεχίζει να εργάζεται σε όλη του τη ζωή για κατασκευή ρολογιών. Μετά την επιστροφή του στη Χάγη και την βελτίωση της υγείας του, εργάστηκε σκληρά κατά τη διάρκεια του 1682 πάνω σ' ένα νέο θαλάσσιο ρολόι, με την συμπαράσταση της Ολλανδικής εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών. 

Σχέδιο από το έργο του Huygens
"De vi centrifuga" ("Για την φυγοκέντρηση").

Το 1683 πέθανε ο Colbert κι έτσι η επιστροφή του στο Παρίσι χωρίς την υποστήριξη του προστάτη του φαινόταν αδύνατη. Το 1687 πέθανε ο πατέρας του έχοντας φτάσει τα 91 χρόνια και τον επόμενο χρόνο ο αδελφός του έφυγε για την Αγγλία. 

Έτσι ο Huygens έπαψε να έχει γύρω του ανθρώπους με τους οποίους θα μπορούσε να συζητήσει επιστημονικά θέματα. 

Το 1689 αποφάσισε να ταξιδέψει στην Αγγλία. Εκεί, στη Royal Society, ο Huygens συνάντησε και συζήτησε με τον Newton, τον Boyle και άλλους επιστήμονες. Γνωρίζουμε ότι ο Huygens είχε μεγάλο θαυμασμό για τον Newton, αλλά συγχρόνως δεν πίστευε στη θεωρία της παγκόσμιας βαρύτητας, για την οποία έλεγε χαρακτηριστικά: "μου φαίνεται παράλογη".  

Μη μένοντας πολύ στην Αγγλία, αναχώρησε για την Ολλανδία σκεπτόμενος με θλίψη την επιστημονική απομόνωση που θα συναντούσε εκεί. 

To εξώφυλλο του βιβλίου του Α.Ε. Bell
με την βιογραφία του "CHRISTIAN HUYGENS"
(Εκδόσεις Bell Press, 2013).

Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Huygens συνέθεσε μία από τις πρώτες συζητήσεις για την εξωγήινη ζωή, που δημοσιεύθηκε μετά το θάνατό του με τον τίτλο ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΟΣ (1698). 

Συνέχισε να εργάζεται για τη βελτίωση των φακών, για ένα ρολόι που λειτουργούσε με ελατήρια και για νέα ρολόγια εκκρεμή.

Ο Christiaan Huygens πέθανε στη Χάγη, στις 8 Ιουλίου 1695, σε ηλικία 66 ετών. Θάφτηκε στο κοιμητήριο του Grote Kerk της Χάγης. Ο Huygens δεν παντρεύτηκε ποτέ.

Το εξώφυλλο του βιβλίου ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΟΣ.

Σύμφωνα με την βιογραφία του Huygens που έγραψε ο A. E. Bell, τα επιστημονικά επιτεύγματα του Huygens θα μπορούσαν να συνοψιστούν ως εξής:

... Ο Huygens ήταν ο σπουδαιότερος μηχανικός του 17ου αιώνα. Συνδύασε το μαθηματικό χειρισμό των φαινομένων του Galileo με το όραμα του Descartes για τον απόλυτο σχεδιασμό της φύσης. Ξεκινώντας ως ένας φανατικός Καρτεσιανός που προσπάθησε να διορθώσει τα πιο αιχμηρά λάθη του συστήματος, κατέληξε ως ένας από τους πιο αυστηρούς κριτικούς του. 

... οι ιδέες του για τη μάζα, το βάρος, την ορμή, τη δύναμη και το έργο διασαφηνίστηκαν επιτέλους στις μελέτες του Huygens για τα φαινόμενα της κρούσης, της κεντρομόλου δύναμης και του πρώτου δυναμικού συστήματος που μελετήθηκε ποτέ - το σύνθετο εκκρεμές.

Ο Huygens παρουσιάζει ένα ρολόι εκκρεμές στον βασιλέα
της Γαλλίας Λουδοβίκο ΙΔ΄.

Ο αριθμός των εργασιών του Huygens είναι πολύ σημαντικός.

Προς τιμή του Huygens έχουν ονομαστεί:

Ο αστεροειδής 2801, ένας κρατήρας στον Άρη, ένα βουνό στη Σελήνη, ο ανιχνευτής  Huygens, που προσεδαφίστηκε με επιτυχία το 2005 στον δορυφόρο του Κρόνου, Τιτάνα, το Τμήμα Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Leiden και πλήθος άλλα πράγματα.

• Η αλληλογραφία του Christiaan Huygens (3080 γράμματα) από την ιστοσελίδα Early Modern Letters Online.
• Κατάλογος του συνόλου του έργου του Christiaan Huygens, σε επεξεργασία της Joella Yoder
• "Christiaan Huygens", ένα βίντεο του Carl Sagan για τον Constantijn Huygens και τον γιο του Christiaan (αγγλικά, 9:07).
• Βίντεο του Robert Busschots που περιγράφει τον τρόπο λειτουργίας του 1ου εκκρεμούς του Christiaan Huygens (ολλανδικά, 1:32).

Πηγή: Today in Science History,    MacTutor History of Mathematics

Σαν σήμερα ...1961, ο πρώτος άνθρωπος σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Γιούρι Γκαγκάριν

Σαν σήμερα, στις 12 Απριλίου 1961, ο Σοβιετικός κοσμοναύτης Γιούρι Αλεξέγεβιτς  Γκαγκάριν (ρωσ. Ю́рий Алексе́евич Гага́рин) εκτοξεύθηκε από την θέση 1 της τοποθεσίας Tyuratam  στο Κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, στο Καζακστάν της Κεντρικής Ασίας, με το διαστημόπλοιο Βοστόκ 1 (ρωσ. ВΟCΤOK 1 - ΑΝΑΤΟΛΗ 1) κι έγινε ο πρώτος άνθρωπος που ταξίδεψε στο διάστημα και μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη.

Ήταν η Τετάρτη μετά το Ορθόδοξο Πάσχα και η ώρα έδειχνε 06.07 UTC (09.07 ώρα Μόσχας), όταν ο Γιούρι Γκαγκάριν ξεκίνησε για το ιστορικό του ταξίδι μέσα στο Vostok 1.

Η παρουσίαση της πρώτης πτήσης του Γκαγκάριν από την
"Ιζβέστια" (επίσημη εφημερίδα της σοβιετικής κυβέρνησης).

Είχε προηγηθεί μια πολύ σκληρή διαδικασία επιλογής και εκπαίδευσης των 20 πρώτων υποψηφίων κοσμοναυτών. Έπρεπε, μεταξύ άλλων, να αντέξουν σε επιταχύνσεις 13g και η ψυχολογική εκπαίδευση περιελάμβανε ένα 24ωρο σε σκοτεινό και ηχομονωμένο δωμάτιο.  Οι τελικοί υποψήφιοι για το πρώτο ταξίδι στο διάστημα ήταν ο Γκαγκάριν και ο Gherman Titov (Γκέρμαν Τίτοφ), που επιλέχτηκαν, αφενός λόγω της άριστης επίδοσης που είχαν κατά την εκπαίδευσή τους, αφετέρου για το μικρό τους ανάστημα (το ύψος του Γκαγκάριν ήταν μόλις 1,58μ), μιας και ο θάλαμος της κάψουλας που θα τους μετέφερε στο διάστημα ήταν εξαιρετικά περιορισμένος και το μικρό βάρος του κοσμοναύτη αποτελούσε σημαντικό προσόν, αφού μείωνε το κόστος. Η τελική απόφαση ήταν να πετάξει ο Γκαγκάριν, με τον Τίτοφ ως εφεδρικό.

Σπάνια φωτογραφία μερικών από τους πρώτους υποψήφιους 
Σοβιετικούςκοσμοναύτες κατά τη διάρκεια ιατρικών εξετάσεων 
το φθινόπωρο του 1959. Διακρίνονται από αρ. προς δεξ. Gagarin, 
Nelyubov, Titov, Nikolaev, Gorbatko, Khrunov, 
Leonov, Anikeev, Popovich, Shonin και Bykovsky.

Όπως είναι εύκολα κατανοητό, η απογοήτευση του Τίτοφ για τη μη επιλογή του ως πρώτου κοσμοναύτη στο διάστημα, ήταν μεγάλη. Όμως, γρήγορα η απογοήτευσή του μετατράπηκε σε ενθουσιασμό όταν του ανακοινώθηκε ότι αυτός θα ήταν το πλήρωμα του  Vostok-2, της δεύτερης επανδρωμένης πτήσης που έκανε περιφορά γύρω από τη Γη. Αξίζει να επισημάνω ότι ο Τίτοφ υπήρξε ο πρώτος φωτογράφος του διαστήματος. Κατά τη διάρκεια της πτήσης του μπόρεσε να τραβήξει φωτογραφίες και σύντομα κινηματογραφικά στιγμιότυπα της Γης από το διάστημα για πρώτη φορά.

Υποδοχή του Τίτοφ  μετά την πτήση του, από τον Γκαγκάριν 
και τους Χρουτσόφ (αρ.), Σουσλόφ (αρ. του Γκαγκάριν) 
και Μπρέζνιεφ (δεξ.) (9 Αυγούστου 1961 - Αεροδρόμιο της Μόσχας).

Αφού είχε γίνει η εκτόξευση, ο ραδιοφωνικός σταθμός της σοβιετικής πρωτεύουσας διέκοψε το πρόγραμμά του και ο εκφωνητής καλούσε τους ακροατές να αναμείνουν έκτακτη ανακοίνωση του επίσημου πρακτορείου ειδήσεων Tass. Η προειδοποίηση επαναλήφθηκε τρεις φορές. Η αγωνία κορυφώθηκε. Στις 10.02 (ώρα Μόσχας) η υποβλητική φωνή του Yuri Levitan, του δημοσιογράφου που εκφωνούσε τις σημαντικότερες ειδήσεις, σκόρπισε ρίγη συγκίνησης και ενθουσιασμού σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Μιλώντας αργά και καθαρά ο εκφωνητής ανήγγειλε: "Εδώ Μόσχα. Προς όλους τους σταθμούς ραδιοφώνου της Σοβιετικής Ένωσης. Μεταδίδουμε την ανακοίνωση του Tass για την πρώτη πτήση του ανθρώπου στο κοσμικό Διάστημα". Στις τελευταίες αυτές λέξεις ο εκφωνητής ύψωσε κατά τρόπο δραματικό τη φωνή και σταμάτησε προς στιγμήν για να δοθεί χρόνος να αντιληφθούν οι ακροατές τη σημασία της ανακοίνωσης. "Το πρώτο διαστημόπλοιο του κόσμου Βοστόκ με άνθρωπο επιβάτη τέθηκε σε τροχιά από τη Σοβιετική Ένωση στις 12 Απριλίου 1961. Ο πλοηγός διαστήματος του διαστημόπλοιου-δορυφόρου Βοστόκ είναι ο Σοβιετικός πολίτης επισμηναγός Γκαγκάριν Γιούρι Αλεξέγιεβιτς ...".

Χάρτης όπου φαίνεται η διαδρομή της πτήσης του Γκαγκάριν.
Με κλικ ΕΔΩ θα μεταβείτε στο διαδραστικό χάρτη της υπηρεσίας 
russianspaceweb, όπου μπορείτε να δείτε χρονικά την εξέλιξη της πτήσης.

Στις 09.22 (ώρα Μόσχας) το Βοστόκ βρισκόταν πάνω από τη Νότια Αμερική και ο Γκαγκάριν έστειλε προς τη Γη το πρώτο μήνυμά του: "Η πτήση συνεχίζεται ομαλά. Είμαι καλά". Στις 10.15 το διαστημόπλοιο βρισκόταν πάνω από την Αφρική με κατεύθυνση την Ε.Σ.Σ.Δ. και ο πρώτος κοσμοναύτης, που το όνομά του θα έμενε για πάντα στην ιστορία, έστειλε το δεύτερο μήνυμα: "Η πτήση συνεχίζεται ομαλά. Υφίσταμαι καλώς την έλλειψη βαρύτητας".

25 λεπτά μετά την εκτόξευση το διαστημόπλοιο είχε μπει σε ελλειπτική τροχιά με απόγειο 302 χιλιόμετρα, περίγειο 175 χιλιόμετρα και περίοδο 89 λεπτά και 34 δευτερόλεπτα, κινούμενο με ταχύτητα 7,61 χιλιομέτρων το δευτερόλεπτο (27.396 χιλιόμετρα την ώρα). Το κωδικό του όνομα κατά τη διάρκεια της πτήσης ήταν Кедр (Κέδρος).

Βλέποντας στο εσωτερικό ενός οχήματος Βοστόκ.

Μετά από 67 λεπτά σε τροχιά, το προσωπικό ελέγχου πτήσης έδωσε εντολή στο σκάφος να πυροδοτήσει τους κινητήρες επιβράδυνσης και ν' αρχίσει την επανείσοδό του στην γήινη ατμόσφαιρα. Ο Γκαγκάριν δεν προσγειώθηκε μαζί με την κάψουλα, αλλά χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμά του σε ύψος 7 χιλιομέτρων. Μετά από ελεύθερη πτώση χρησιμοποίησε το αλεξίπτωτό του και προσγειώθηκε περίπου 25 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της πόλης Engels, στην περιοχή του Σαράτοφ, στις όχθες του Βόλγα, πολύ μακριά από την αναμενόμενη περιοχή προσγείωσης. Μια γυναίκα, η εγγονή της και η αγελάδα τους ήταν οι πρώτοι που είδαν τον Γκαγκάριν να επιστρέφει. Η συνολική διάρκεια της αποστολής, που τελείωσε στις 10.53 ώρα Μόσχας με την προσγείωση του Γκαγκάριν, ήταν 106 λεπτά (και όχι 108 όπως συνήθως γράφεται). Η κάψουλα είχε πέσει στη Γη στις 10.48 ώρα Μόσχας.

Το εξώφυλλο του αμερικάνικου περιοδικού ΤΙΜΕ
στις 21 Απριλίου 1961, με αφιέρωμα στην πρώτη διαστημική πτήση.

Κατά τη διάρκεια της πτήσης το Σοβιετικό Επιτελείο προήγαγε τον Γκαγκάριν σε Ταγματάρχη (για την περίπτωση που δεν επέστρεφε). 

Είχαν ετοιμαστεί τρία δελτία τύπου για την αποστολή, πριν την εκτόξευση: ένα για την περίπτωση επιτυχίας και δύο για την περίπτωση αποτυχίας. Ο Γκαγκάριν δεν είχε τον έλεγχο του σκάφους του, επειδή κανείς δεν ήξερε πώς οι συνθήκες κατά την πτήση θα επηρέαζαν τον άνθρωπο βιολογικά και ψυχολογικά. Ο συνδυασμός για το ξεκλείδωμα του χειριστηρίου βρισκόταν μέσα σ' ένα σφραγισμένο φάκελο που είχε μαζί του, ενώ το σκάφος ελεγχόταν από επιτελείο επιστημόνων και τεχνικών στη Γη.

Αξίζει ν' αναφέρουμε ότι αρχιτέκτονας αυτού του διαστημικού επιτεύγματος ήταν ο Σοβιετικός μηχανικός πυραύλων Sergei Pavlovich Korolev (Σεργκέι Πάβλοβιτς Κορολιόφ).

Δύο μέρες μετά τον άθλο, εκατομμύρια Μοσχοβιτών αποθέωσαν τον Γκαγκάριν, ενώ ο Νικίτα Χρουστσόφ τον ασπάστηκε δακρυσμένος. 

Ο Νικίτα Χρουτσόφ (αρισ.) και ο Λεονίντ Μπρέζνιεφ (δεξ.) 
με τον Γιούρι Γκαγκάριν στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας, 
την Πρωτομαγιά του 1961.

Ας δούμε και κάποια παραλειπόμενα της πτήσης.

• Τα προβλήματα που ανέκυψαν με το κλείσιμο των θυρίδων δεν καθυστέρησαν την εκτόξευση του Γκαγκάριν,  ούτε παρέτειναν την παραμονή του στην κάψουλα.
• Τα δημοφιλή κινηματογραφικά πλάνα που συνδέονται με την εκτόξευση του Γκαγκάριν, στην πραγματικότητα καταγράφηκαν  κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης εκτόξευσης ενός μη επανδρωμένου πειραματικού Vostok στις 28 Ιουλίου 1960. Μάλιστα, λίγα δευτερόλεπτα μετά τις εικόνες της σκιάς του πυραύλου που μετακινείται δια μέσου της γιγαντιαίας φλόγας των καυσίμων, το σύμπλεγμα εκτόξευσης κατέρρευσε και το διαστημικό όχημα εξερράγη σκοτώνοντας δύο σκύλους που ήταν στο σκάφος.

Ο Γιούρι Γκαγκάριν με τον Σεργκέι Κορολιόφ.

• Το φιλμ του Κορολιόφ όπου φαίνεται να έχει τηλεπικοινωνιακή επαφή με τον Γκαγκάριν και να του δίνει οδηγίες, καταγράφηκε μετά την ολοκλήρωση της πτήσης  στο γραφείο του Κορολιόφ στο Podlipki (κοντά στη Μόσχα) και όχι στο υπόγειο καταφύγιο στο Tyuratam από το οποίο ο Κορολιόφ παρακολουθούσε την εκτόξευση.
• Παρά τα γραφόμενα σε πολυάριθμους ρωσικούς και δυτικούς ιστότοπους, τα προβλήματα του Γκαγκάριν κατά την επιστροφή του στη Γη προκλήθηκαν από τους κινητήρες επιβράδυνσης (φρεναρίσματος) και όχι από το καλώδιο που συνέδεε τη μονάδα καθόδου με το κυρίως σκάφος.

Στην αντίπερα όχθη, στις Η.Π.Α., τα συναισθήματα ήταν ανάμικτα. Απογοήτευση, επειδή το πρώτο βήμα το έκαναν πάλι οι αντίπαλοι, αλλά και θαυμασμός για το άλμα της επιστήμης. "Είναι φανταστικό, μυθικό επίτευγμα" δήλωσε ο James Webb, διευθυντής τότε της NASA.

Η προτομή που έχει στηθεί στην περιοχή Καράβολα Ηρακλείου
Κρήτης προς τιμή του Γιούρι Γκαγκάριν (πάρκο Γκαγκάριν). 

Σε λιγότερο από ένα μήνα μετά, στις 5 Μαΐου 1961, οι Αμερικανοί "απάντησαν" πραγματοποιώντας μια σύντομη βολή με επανδρωμένη "κάψουλα". Ο Alan Shepard έγινε ο πρώτος Αμερικανός αστροναύτης που εκτοξεύτηκε στο διάστημα από το Ακρωτήριο Κανάβεραλ, φτάνοντας μέχρι ύψους 180 χιλιομέτρων (δεν έκανε περιφορά). Η πτήση του είχε διάρκεια δεκαπέντε λεπτά και στο τέλος εγκατέλειψε τον θαλαμίσκο Mercury και έπεσε στον ωκεανό με αλεξίπτωτο. 

• Δείτε το βίντεο της επίσημης υποδοχής του Γιούρι Γκαγκάριν στη Μόσχα, στις 14 Απριλίου 1961.

• Μαγνητοφωνημένος διάλογος ανάμεσα στον Γκαγκάριν, τον Κορολιόφ και το Κέντρο Ελέγχου (1:22)

• Φωτογραφίες του Γιούρι Γκαγκάριν από την πρώτη διαστημική πτήση και την ζωή του (από το περιοδικό LIFO).

• Παρουσίαση της επίσκεψης του Γκαγκάριν στην Αθήνα και την Κύπρο 

• Μια ιστορία του Διονύση Σιμόπουλου για την πρώτη πτήση του Γκαγκάριν - από την ιστοσελίδα physicsgg. 

Πηγή: Today in Science History