Μου άρεσε... Από τη ΣΤΗΛΗ ΑΛΑΤΟΣ του Δημήτρη Δανίκα.

Διάβασα στο σημερινό ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ, στη ΣΤΗΛΗ ΑΛΑΤΟΣ (2η σελίδα), το άρθρο του Δημήτρη Δανίκα με τίτλο "ΕΙΣΑΙ ΠΑΤΡΙΩΤΗΣ; ΑΠΟΔΕΙΞΗ!".

Μου άρεσε ως ιδέα, η (σχεδόν) ακροτελεύτια παράγραφος, την προσυπογράφω και την αναδημοσιεύω. Προφανώς είμαι σίγουρος ότι δεν θα γίνει!  

"Όλοι οι αρχηγοί κομμάτων, πλην φυσικά Κυριάκου Βελόπουλου, σε τηλεοπτκό σποτ που θα μεταδίδεται διαρκώς απ' όλα τα κανάλια να λένε μ' ένα στόμα και μια φωνή: «Εμβολιαστείτε εδώ και τώρα, χωρίς αστερίσκους και χωρίς επιφυλάξεις. Τώρα!».

Σαν σήμερα... 1866, το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις ΗΠΑ για το γιο-γιο.

Σαν σήμερα, στις 20 Νοεμβρίου 1866, εκδόθηκε από την κυβερνητική υπηρεσία USPTO των ΗΠΑ το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας (με αριθμό 59745) για ένα γιο-γιο, το πολύ γνωστό παιδικό παιχνίδι. Τα σχέδια και την κατασκευή του βελτιωμένου γιο-γιο είχαν κάνει οι James L. Haven και Charles Hittrick από το Cincinnati του Ohio. Στο δίπλωμα είχε ενσωματωθεί το σχέδιο της κατασκευής όπως αυτό είχε κατατεθεί με την αρχική αίτηση των κατασκευαστών.

Στο κείμενο του διπλώματος δεν φαίνεται πουθενά η λέξη γιο-γιο, γιατί στον τίτλο του διπλώματος η συσκευή ονομάζεται "BANDELORE". Στο σκαρίφημα που είναι ενσωματωμένο στο δίπλωμα φαίνεται πολύ καθαρά (παρακάτω εικόνα) ότι οι κατασκευαστές είχαν χρησιμοποιήσει την λέξη "Whirligig" ("Σβούρα") ως τίτλο. 

Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας των James L. Haven
 και Charles Hittrick

Στο σκαρίφημα των κατασκευαστών υπάρχουν 3 ξεχωριστά σχέδια. Όπως αναγράφεται στην πατέντα:

• H 1η εικόνα είναι μια άποψη του bandelore σε προοπτική, που ενσωματώνει τις βελτιώσεις μας.
• Η 2η εικόνα είναι ένα αξονικό τμήμα του εσωτερικού της ίδιας (κατασκευής).
• Η 3η εικόνα είναι μια εσωτερική δευτερεύουσα προβολή ενός από τους δίσκους που συγκροτούν (την κατασκευή).

Στο δίπλωμα υπάρχει αναλυτική περιγραφή των κομματιών της κατασκευής και πως αυτή λειτουργεί. Αυτό το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας είναι σημαντικό δεδομένου ότι δείχνει την πρώτη χρήση των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για την προστασία των βελτιώσεων του σχεδιασμού στην κατασκευή ενός γιο-γιο και γενικότερα ενός παιχνιδιού.

Το πρώτο ιστορικό ντοκουμέντο που παρουσιάζει μια συσκευή τύπου γιο-γιο προέρχεται από την Ελλάδα και είναι ένας αττικός κύλικας (κούπα) του 440 π.Χ. όπου απεικονίζεται νεαρό αγόρι να παίζει γιο-γιο από τερακότα. Ακόμη, μπορεί να δει κάποιος σε ελληνικά μουσεία, δίσκους που μοιάζουν με αυτούς του γιο-γιο.

Αττικός κύλικας (440 π.Χ.) με αγόρι που παίζει γιο-γιο.
 (Altes Museum, Βερολίνο).

Ορισμένοι ιστορικοί ισχυρίζονται ότι το γιο-γιο υπήρχε στην Κίνα περίπου το 1000 π.Χ..  Όμως, με δεδομένο ότι δεν υπάρχουν μαρτυρίες για κάτι τέτοιο, αυτό συνάγεται μάλλον από το "diabolo", ένα αρχαίο κινέζικο παιχνίδι που το πάνω μέρος του μοιάζει με το γιο-γιο. 

Σύμφωνα με το Ακαδημαϊκό Λεξικό Webster’s η λέξη "γιο-γιο" προέρχεται από τη λέξη  "yóyo" ("έλα-έλα") της διαλέκτου Ilocano των βόρειων Φιλιππίνων.

Στα μέσα του 1600 μ.Χ. το γιο-γιο εμφανίστηκε στις Κάτω Χώρες και στη συνέχεια στα τέλη του 1700 μ.Χ., στην Ινδία, τη Γαλλία και την Αγγλία, όπου ονομαζόταν τσάκι, μπανταλόρ και κουίζ, αντίστοιχα. Μια άλλη χώρα στην οποία η κατασκευή ήταν γνωστή από το 16ο αιώνα ήταν οι Φιλιππίνες. Εκεί, το παιχνίδι αποτελείτο μόνον από ένα κομμάτι σκαλισμένο ξύλο και όπως προανάφερα, εκεί ονομαζόταν γιο-γιο.

Γκραβούρα του 1791 με γυναίκα που παίζει γιο-γιο.

Παραδοσιακά το γιο-γιο είναι μια κατασκευή που αποτελείται από δύο (συνήθως μικρούς) ίδιους δίσκους από πλαστικό, ξύλο ή μέταλλο. Οι δίσκοι αυτοί είναι συνδεδεμένοι μ' ένα μικρό άξονα, πάνω στον οποίο είναι δεμένο ένα κορδόνι. Τα σημερινά γιογιό έχουν αλλάξει ως προς τον τρόπο παιξίματος κι έχουν περισσότερες δυνατότητες για πολλά κόλπα.

Στο πεδίο της Φυσικής, το γιο-γιο είναι ένα από τα παιδικά παιχνίδια με ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στις Πανελλαδικές Εξετάσεις από το 2001 και μετά έχουν δοθεί 2 θέματα με γιο-γιο. Στην υπερσύνδεση (στο τέλος της ανάρτησης) για τον Νο 1 παίκτη γιο-γιο στη Β. Αμερική Ben Konde, μπορείτε να γνωρίσετε τη φυσική του γιο-γιο. Η παρουσίαση γίνεται από τον ιστότοπο Veritasium.

Οι κύριοι Haven και Hittrick έκαναν μαζική παραγωγή γιο-γιο για πάνω από μισό αιώνα, πριν εμφανιστεί στις ΗΠΑ το 1928 η πολύ γνωστή μάρκα Flores, του Φιλιππινέζου μετανάστη Pedro Flores που πρώτος χρησιμοποίησε την έκφραση "yo-yo" ("γιο-γιο") στο όνομα της εταιρείας του ("Yo-Yo Manufacturing Company"). Στις 22 Ιουλίου 1930 ο Flores κατοχύρωσε το σήμα "Flores Yo-Yo" για το προϊόν του. Αργότερα, η μεγάλη εταιρεία "Donald Duncan Yo-yo Company" αγόρασε την εταιρεία του Flores και το σήμα του. Από το 1930 ως το 1995 η ονομασία "yo-yo" παρέμεινε κατοχυρωμένη. Το 1965, μετά από προσφυγή της εταιρείας Royal Tops Mfg. Co, εκδόθηκε δικαστική απόφαση στις ΗΠΑ η οποία έκρινε ότι το όνομα "yo-yo" είχε γίνει συνώνυμο με το παιχνίδι και δεν υπήρχε λόγος κατοχύρωσης για την εταιρεία Duncan.

Ένα από τα παλαιότερα γιο-γιο της μάρκας Flores.

Στις 12 Απριλίου 1985, ο Αμερικανός αστροναύτης David Griggs είχε την τιμή να είναι ο  πρώτος  άνθρωπος που έπαιξε γιο-γιο στο διάστημα, στα πλαίσια μιας σειράς πειραμάτων με τον τίτλο "Toys in space" ("Παιχνίδια στο διάστημα"). Το γεγονός συνέβη στο διαστημικό λεωφορείο Discovery  (αποστολή 51-D) και ο Griggs χρησιμοποίησε ένα κίτρινο πλαστικό γιο-γιο Duncan Imperial.

Από το 1990, έχει καθιερωθεί η National Yo-yo Day (Εθνική Ημέρα για το Γιο-γιο) στις 6 Ιουνίου. Η πρόταση γι' αυτή την ημέρα εορτασμού του γιο-γιο έγινε από τον Daniel Volk, έναν επαγγελματία παίκτη γιο-γιο. Η ημερομηνία που προτάθηκε από τον Volk δεν ήταν τυχαία. Νόμιζε ότι αυτή ήταν η ημέρα ίδρυσης της εταιρείας Duncan, που για τις ΗΠΑ το όνομα Duncan ταυτίζεται με το γιο-γιο! (Βέβαια, η πραγματική ημερομηνία ίδρυσης της εταιρείας Duncan ήταν 8 Ιουνίου). Ο Daniel Volk βοήθησε το μουσικό δίδυμο Smothers Brothers να επενδύσει το τραγούδι του "Yo-yo man" με πραγματικά κόλπα γιο-γιο. (Παρακάτω στις υπερσυνδέσεις μπορείτε να δείτε σχετικά βίντεο).

Από το 1993, στο Chico της Καλιφόρνιας, γίνεται το επίσημο Εθνικό πρωτάθλημα γιο-γιο των ΗΠΑ ("National Yo-Yo contest"). 

Στην εικόνα φαίνεται ο αστροναύτης David Griggs να παίζει
μ' ένα γιο-γιο μακριά από την γήινη βαρύτητα.

• Περιηγηθείτε στο Μουσείο της Ιστορίας του γιο-γιο.

• Βίντεο με τον David Griggs να πειραματίζεται στο διάστημα μ' ένα γιο-γιο.

• Βίντεο με τον Αμερικανό αστροναύτη Don Pettit να πειραματίζεται στον ISS μ' ένα γιο-γιο.

• Ακούστε το τραγούδι "Yo-yo man" από τους Smothers Brothers.

• Βίντεο με τον Daniel Volk και το συγκρότημα Smothers Brothers.

Μεγάλο, βαρύ γιο-γιο της δεκαετίας του'50 από την Royal Tops.

• Βίντεο με τον Νο 1 παίκτη γιο-γιο στη Β. Αμερική Ben Conde και λίγη ... Φυσική. Περισσότερο θέαμα με τον Ben Conde  εδώ.

• Ένα ακόμη βίντεο με τον Καναδό πρωταθλητή Harrison Lee. 

• Διαφήμιση της εταιρείας Duncan για τα γιο-γιο που παράγει.

• Γνωρίστε μια μεγάλη ποικιλία σύγχρονων γιο-γιο μέσα από την ιστοσελίδα yo-yo.com.

Πηγή:  Today in Science History,  ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ,  nationaltoday

Σαν σήμερα... 1897, γεννήθηκε ο νομπελίστας πειραματικός φυσικός Patrick Blackett.

Patrick Maynard Stuart Blackett
(wavefunction)

Σαν σήμερα, στις 18 Νοεμβρίου 1897, γεννήθηκε στο Κένσιγκτον του Λονδίνου, ο Patrick Maynard Stuart Blackett (Πάτρικ Μέιναρντ Στιούαρτ Μπλάκετ), αργότερα Βαρώνος Blackett, που έγινε γνωστός ως πειραματικός φυσικός με έργο στο θάλαμο νεφών (θάλαμο Wilson), τις κοσμικές ακτίνες   και τον παλαιομαγνητισμό. 

Γονείς του Πάτρικ ήταν ο χρηματιστής Arthur Stuart Blackett και η Caroline Maynard. Είχε μια μικρότερη αδελφή, την Μάριον (1900–1998). 

Σχέδιο του Πάτρικ Μπλάκετ από τον Sir David Low.

Αφού τελείωσε το δημοτικό σχολείο στο Guildford του Surrey, το 1910 ξεκίνησε την εκπαίδευσή του στο Ναυτικό, σκοπεύοντας να κάνει καριέρα αξιωματικού. Πέρασε δύο χρόνια στο Royal Naval College (Βασιλικό Ναυτικό Κολέγιο) στο Osborne της νήσου Wight και το 1912 συνέχισε στο Britannia Royal Naval College του Dartmouth.  

Τον Αύγουστο του 1914, με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, άρχισε την καριέρα του ως ναυτικός δόκιμος στα νησιά Cape Verde. Μέχρι τον Μάιο του 1918 που έγινε ανθυποπλοίαρχος, πήρε μέρος στις μάχες των νήσων Φώκλαντ και της Jutland (Γιουτλάνδης) και ήταν συνεφευρέτης ενός όπλου για το ναυτικό. 

Giuseppe Occhialini και Patrick Blackett
το 1932 ή 1933.
(Αρχείο: Giuseppe Occhialini and Constance Dilworth,
Università degli Studi di Milano Statale)

Τον Ιανουάριο 1919, το Ναυτικό έστειλε στο Πανεπιστήμιο Cambridge να συνεχίσουν τις σπουδές τους, όσους αξιωματικούς τις είχαν διακόψει. Εκεί, ο Μπλάκετ από την πρώτη του μέρα στο Κολέγιο Magdalene που γνωρίστηκε με τους Kingsley Martin και Geoffrey Webb, αποφάσισε ν' αφήσει το Ναυτικό για να σπουδάσει φυσική και μαθηματικά στο Cambridge.

Αφού πήρε το πτυχίο μπάτσελορ (ΒΑ) το 1921, συνέχισε ως μεταπτυχιακός φοιτητής στο Εργαστήριο  Cavendish, στο οποίο υπεύθυνος ήταν ο Ernest Rutherford (Έρνεστ Ράδερφορντ). Εκεί ξεκίνησε την έρευνά του με θαλάμους νεφών (θάλαμοι Wilson). Το 1924, πήρε τις πρώτες φωτογραφίες που έδειχναν τη μεταστοιχείωση του αζώτου σ' ένα ισότοπο οξυγόνου.

Την περίοδο 1924-1925 εργάστηκε στο Göttingen με τον James Franck (Τζέιμς Φρανκ) και στη συνέχεια επέστρεψε στο Cambridge.

(1η σειρά, από αρ.) A. Salam, C.C. Butler, Π. Μπλάκετ, H. Elliot.
(όρθιοι, από αρ.) P.T.Mathews, M. Blackman, J. Mc Gee, J. Mason.

Τον Μάρτιο 1924 παντρεύτηκε την Constanza Bayon. Το ζευγάρι απέκτησε ένα γιο (Nichols) και μια κόρη (Giovanna).

Το 1932, με το νεαρό τότε Ιταλό φυσικό Giuseppe Occhialini (Τζουζέπε Οκιαλίνι), σχεδίασε τον θάλαμο νεφών με μετρητή ελέγχου (μετρητής Geiger), που αποτέλεσε μια λαμπρή εφεύρεση με την οποία κατάφεραν να πάρουν τις δικές τους φωτογραφίες κοσμικών ακτίνων.

Με τη μέθοδο αυτή, ο θάλαμος νεφών έμπαινε σε λειτουργία μόνο όταν οι ωθήσεις από δύο σωλήνες Geiger-Muller, τοποθετημένοι ο ένας πάνω και ο άλλος κάτω από τον θάλαμο Wilson, συνέπιπταν ως αποτέλεσμα της διέλευσης ενός ηλεκτρικά φορτισμένου σωματιδίου μέσω και των δύο.

Ο Πάτρικ Μπλάκετ με τον Ινδό φυσικό 
Daulat Singh Kothari σε ταξίδι στην Ινδία.
(Royal Society)

Το 1932, ο Carl Anderson (Καρλ Άντερσον) είχε ανακοινώσει την ανακάλυψη του ποζιτρονίου που είχε προβλέψει θεωρητικά ο Paul Dirac (Πολ Ντιράκ) από το 1928. Την άνοιξη του 1933, οι Μπλάκετ και Occhialini όχι μόνο επιβεβαίωσαν την ανακάλυψη του Άντερσον για το ποζιτρόνιο, αλλά απέδειξαν επίσης την ύπαρξη καταιγισμού (“showers”) "θετικών" και "αρνητικών" ηλεκτρονίων και τα δύο περίπου σε ίσους αριθμούς. Το γεγονός αυτό και η γνώση ότι τα ποζιτρόνια δεν υπάρχουν συνήθως ως κανονικά συστατικά της ύλης στη γη, αποτέλεσαν τη βάση της σύλληψης της ιδέας ότι οι ακτίνες γάμμα μπορούν να μετατραπούν σε δύο υλικά σωματίδια (ποζιτρόνια και ηλεκτρόνια), συν ένα ορισμένο ποσό κινητικής ενέργειας – ένα φαινόμενο που συνήθως ονομάζεται δίδυμος γένεση (pair production). Η αντίστροφη διαδικασία, στην οποία έχουμε σύγκρουση ενός ποζιτρονίου και ενός ηλεκτρονίου με αποτέλεσμα την μετατροπή τους σε ακτινοβολία γάμμα και η οποία λέγεται  εξαΰλωση (annihilation radiation), επαληθεύτηκε πειραματικά. Στην ερμηνεία αυτών των πειραμάτων, ο Μπλάκετ και ο Οκιαλίνι καθοδηγήθηκαν από τη θεωρία του Ντιράκ για το ηλεκτρόνιο.

(Από αρ.) Π. Μπλάκετ, Πιότρ Καπίτσα, Πολ Λανζεβέν, Έρνεστ Ράδερφορντ
 και C. T. R. Wilson έξω από το Εργαστήριο Κάβεντις το 1929.

Το 1933, ο Μπλάκετ έγινε καθηγητής στο Birkback College του Λονδίνου. Εκεί συνέχισε την έρευνά του για τις κοσμικές ακτίνες, ενώ παράλληλα δημιούργησε σχολή που δεχόταν ερευνητές απ’ όλο τον κόσμο. 

Το 1937 διαδέχθηκε τον Sir Lawrence Bragg (Λόρενς Μπραγκ) ως επικεφαλής του Τμήματος Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, ένα τμήμα στο οποίο ο ίδιος ο Μπραγκ είχε διαδεχθεί τον Έρνεστ Ράδερφορντ. 

Με την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Blackett εντάχθηκε στο Τμήμα Οργάνων της Royal Aircraft Establishment. Στις αρχές του 1940, έγινε επιστημονικός σύμβουλος του ανώτερου διοικητή της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας Sir Philip Bennet Joubert και ξεκίνησε την εμπεριστατωμένη μελέτη αντιμετώπισης των Γερμανικών πλοίων U-boat (γερμ. U-boot), δημιουργώντας μια ισχυρή επιχειρησιακή ερευνητική ομάδα. 

Αργότερα το 1940, διορίστηκε επιστημονικός σύμβουλος του Στρατηγού Frederick Pile. Κατά τη διάρκεια του ανηλεούς βομβαρδισμού της Αγγλίας από τη Γερμανική Αεροπορία (Μάχη της Αγγλίας), ο Μπλάκετ ασχολήθηκε επίσης με την βελτίωση της αντιαεροπορικής άμυνας της Αγγλίας.

Η προτομή του Πάτρικ Μπλάκετ στο Blackett
Laboratory του Imperial College London.

Το 1945, με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μπλάκετ επέστρεψε στο εργαστήριό του στο Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ, όπου συνέχισε την έρευνα στις κοσμικές ακτίνες χρησιμοποιώντας θάλαμο νεφών με μετρητή ελέγχου σε ισχυρό μαγνητικό πεδίο. 

Το 1947, ο Clifford Butler και ο George Rochester που εργάζονταν στο εργαστήριο, ανακάλυψαν  δύο καόνια, τα πρώτα μέλη από μια μεγάλη οικογένεια που αργότερα ονομάστηκαν "strange particles" ("παράξενα σωματίδια"). Πιο συγκεκριμένα, εντόπισαν ένα φορτισμένο και ένα μη φορτισμένο σωματίδιο που ήταν ασταθή από τη φύση τους, με διάρκεια ζωής περίπου 10^-10 s και τα οποία διασπώνταν σε ελαφρύτερα σωματίδια. Αυτό το αποτέλεσμα επιβεβαιώθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τον Carl Anderson.

Λίγο μετά από αυτή την ανακάλυψη, ο μαγνήτης και ο θάλαμος νεφών μεταφέρθηκαν στο Παρατηρητήριο Pic du Midi στα Πυρηναία, προκειμένου οι ερευνητές να επωφεληθούν από τη μεγαλύτερη ένταση των σωματιδίων κοσμικών ακτίνων, στο πολύ μεγάλο υψόμετρο. Αυτή η κίνηση ανταμείφτηκε σχεδόν αμέσως, αφού ο Butler με τους συναδέλφους του ανακάλυψαν μέσα σε λίγες ώρες από την έναρξη των εργασιών, ένα νέο και ακόμα πιο μυστήριο “παράξενο σωματίδιο”. Αυτό ήταν ένα σωματίδιο σαν ένα μεγάλο πρωτόνιο που διασπόταν σ’ ένα (p)-meson κι ένα ασταθές  υπερόνιο, το οποίο επίσης διασπόταν σ’ ένα πρωτόνιο κι  ένα (p)-meson.  

Ο Πάτρικ Μπλάκετ αναλαμβάνοντας πρόεδρος της
Royal Society με τον απερχόμενο πρόεδρο Howard Florey.
(getty images)

Το 1948, ο Μπλάκετ τιμήθηκε με το Νόμπελ Φυσικής "για την ανάπτυξη της μεθόδου του θαλάμου νεφών Wilson και τις ανακαλύψεις του με αυτό στους τομείς της πυρηνικής φυσικής και της κοσμικής ακτινοβολίας".

Το 1948, ο Μπλάκετ μελετώντας τις κοσμικές ακτίνες, άρχισε να κάνει υποθέσεις για την προέλευση των διαστρικών μαγνητικών πεδίων, αναβιώνοντας το ενδιαφέρον σχετικά με την προέλευση του μαγνητικού πεδίου της γης και του ήλιου. Τελικά αυτές οι εικασίες τον οδήγησαν στο ενδιαφέρον του για την ιστορία του μαγνητικού πεδίου της γης και στη συνέχεια, στο νεογέννητο τότε θέμα της μελέτης του μαγνητισμού των βράχων.

Αυτή την εποχή ήταν που ο Μπλάκετ αναβίωσε το ενδιαφέρον για τις απόψεις του φυσικού Arthur Schuster περί βαρυτικού μαγνητισμού. Ο Μπλάκετ πρότεινε ότι ένα περιστρεφόμενο σώμα πρέπει να παράγει ένα μαγνητικό πεδίο ανάλογο με τη στροφορμή του (Φαινόμενο Blackett). Αυτό δεν έγινε ποτέ γενικά αποδεκτό και από τη δεκαετία του '50 ακόμη και ο Μπλάκετ ένιωσε ότι είχε διαψευστεί. 

Συνάντηση κατόχων Νόμπελ και άλλων επιστημόνων
στο Παρίσι, μετά από κάλεσμα της UNESCO (11/11/58).
(Από αρισ., καθ.) William Noyes, Lord John Boyd Orr, Lady Orr,
Nikolay Semyonov, Madame Semyonov, Mrs B. Blackett και Patrick Blackett.
(Όρθ.) Gaston Berger, Homi J. Bhabha, Daniel Bovet,
Madame Le Lionnais, Francois Le Lionnais και Bernardo Houssay.
(getty images)

Το 1953, ο Μπλάκετ τοποθετήθηκε επικεφαλής του Τμήματος Φυσικής του Imperial College of Science and Technology του Λονδίνου. Τον Ιούλιο του 1963 συνταξιοδοτήθηκε, αλλά παρέμεινε ως Καθηγητής Φυσικής στο Imperial College εκτελώντας και χρέη Αντιπρύτανη (1961-1964). Αποχώρησε οριστικά το 1965.

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Imperial College, μια ερευνητική ομάδα υπό την καθοδήγησή του μελέτησε πολλές πτυχές των ιδιοτήτων των βράχων με σκοπό να ανακαλύψει την ακριβή ιστορία του μαγνητικού πεδίου της γης, σε μέγεθος και κατεύθυνση, πίσω στους πρώτους γεωλογικούς χρόνους. Τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών υποστήριξαν τα συμπεράσματα του  Alfred Wegener και του Alexander du Toit, ότι οι ήπειροι έχουν μετακινηθεί σημαντικά η μία προς την άλλη κατά τη διάρκεια της γεωλογικής ιστορίας.

Η μπλε πλάκα που τοποθετήθηκε στο σπίτι
του Μπλάκετ στο Chelsea του Λονδίνου.

Ο Μπλάκετ τιμήθηκε με το Βασιλικό Μετάλλιο από τη Royal Society (Βασιλική Εταιρεία) το 1940 και το Αμερικανικό Μετάλλιο Αξίας, για την επιχειρησιακή ερευνητική εργασία του σε σχέση με τα σκάφη U-boat, το 1946. 

Στις 27 Ιανουαρίου 1969 τιμήθηκε με τον τίτλο του Βαρώνου (στην περιοχή Chelsea του Λονδίνου όπου κατοικούσε από το 1953 μέχρι το 1969). Το 2016, τοποθετήθηκε τιμητική μπλε πλάκα στο σπίτι του στο Chelsea (48 Paultons Square). Όμως, η μεγαλύτερη τιμή για τον ίδιο ήταν η εκλογή του ως πρόεδρος στην Royal Society του Λονδίνου, το 1965.

Στη Σελήνη ένας κρατήρας τιμητικά έχει το όνομα Blackett (crater Blackett).

Ο Πάτρικ Μπλάκετ πέθανε στο Λονδίνο στις 13 Ιουλίου 1974, σε ηλικία 77 ετών. Η στάχτη του τοποθετήθηκε στο νεκροταφείο Kensal Green Cemetery (All Souls Cemetery) στο Λονδίνο.

Ιστορική φωτογραφία που πάρθηκε το 1933 στο Εργαστήριο
Κάβεντις που ήταν υπό την διεύθυνση των Τζουζέπε Οκιαλίνι
και Πάτρικ Μπλάκετ. Από την εικόνα αποδεικνύεται η ύπαρξη 
των ποζιτρονίων. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο The Illustrated 
London News, το 1935.
(alamy)

Λέγεται ότι ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, όταν βρισκόταν στο Κέμπριτζ, άφησε ένα δηλητηριασμένο μήλο στο γραφείο του Μπλάκετ. Ο Οπενχάιμερ είχε γίνει δεκτός στο Κολέγιο Christ του Κέμπριτζ το 1925 κι επεδίωξε να εργαστεί στο Εργαστήριο Cavendish, δίπλα στον Έρνεστ Ράδερφορντ. Όμως, ο  Ράδερφορντ τον αγνόησε και ο Οπενχάιμερ ξεκίνησε να εργάζεται στο εργαστήριο του J. J. Thomson, όπου είχε ως υπεύθυνο τον Μπλάκετ, με τον οποίο ανέπτυξε ανταγωνιστική συμπεριφορά. 

Βέβαια, η αλήθεια του παραπάνω ισχυρισμού δεν έχει διασταυρωθεί, αφού η μοναδική πηγή αυτής της πληροφορίας προέρχεται από το βιβλίο "Outliers: The Story of Success" του συγγραφέα Malcolm Gladwell. Νομίζω ότι η ιστορία με το δηλητηριασμένο μήλο αδικεί τον Μπλάκετ, γιατί υπήρξε  εξαιρετικός πειραματικός επιστήμονας, αλλά και ένθερμος αγωνιστής για τον αφοπλισμό από τα πυρηνικά όπλα.

Πάτρικ Μπλάκετ και Walther Bothe το 1929 στη Ζυρίχη.
(AIP Emilio Segrè Visual Archives, Rudolf Peierls Collection)

Έχουν γραφεί 3 βιογραφίες για τον Πάτρικ Μπλάκετ:

• Η πρώτη προέρχεται από τον Peter Hore με τίτλο "Patrick Blackett: Sailor, Scientist, Socialist" (1η έκδοση 2002).

• Η δεύτερη προέρχεται από την Mary Jo Nye με τίτλο "Blackett: Physics, War, and Politics in the Twentieth Century" (1η έκδοση 200).

• Η τρίτη έχει γραφεί από τον Stephen Budiansky με τίτλο "Blackett's War: The Men Who Defeated the Nazi U-Boats and Brought Science to the Art of Warfare" (1η έκδοση 2013).

Χειρόγραφες σημειώσεις του Π. Μπλάκετ από την
περίοδο του πολέμου.

Ο Edward Bullard είπε για τον Μπλάκετ ότι ήταν ο πιο εύστροφος και αγαπητός φυσικός της γενιάς του και ότι τα επιτεύγματά του ήταν επίσης ασυναγώνιστα: "ήταν υπέροχα έξυπνος, γοητευτικός, ήταν ευχάριστο να είσαι μαζί του, αξιοπρεπής και όμορφος".

Δύο από τα βιβλία που έγραψε ο Μπλάκετ ήταν: "Fear, War and the Bomb: The Military and Political Consequences of Atomic Energy" (1948) και "Atomic Weapons and East/West Relations" (1956).

• Η ζωή του Μπλάκετ σε κινούμενα σχέδια (αγγλικά, 4:24).

• Συνέντευξη (γραπτό κείμενο) του Πάτρικ Μπλάκετ στον John L. Heilbron για το Oral History της AIP (17 Δεκεμβρίου 1962).

• Η μαρτυρία του Καθηγητή Antonino Zichichi, Προέδρου του World Federation of Scientists για τον Πάτρικ Μπλάκετ (αγγλικά, 48:04).

• Η εκδήλωση για τα αποκαλυπτήρια της προτομής του Πάτρικ Μπλάκετ στο Blackett Laboratory (Physics Department) του Imperial College London (αγγλικά, 1:10:55).

• Ο Άγγλος αστρονόμος Bernard Lovell για τον Πάτρικ Μπλάκετ (1ο βίντεο, 2ο βίντεο).

• Looking in a cloud chamber (Κοιτάζοντας σ' ένα θάλαμο νεφών).

• Κείμενο του Sir Edward Bullard με τίτλο "Patrick Blackett... an appreciation".

Πηγή: Today in Science History,  nobelprize,  thefamouspeople,  wavefunction,  aip

Σαν σήμερα... 1878, γεννήθηκε η φυσικός Lise Meitner.

Lise Meitner
(από idw, φωτό της Lotte Meitner-Graf)

Σαν σήμερα, στις 7 Νοεμβρίου 1878, γεννήθηκε στη Βιέννη της Αυστρίας η Lise Meitner (Λίζε Μάιτνερ), που ανακάλυψε το στοιχείο Πρωτακτίνιο και μαζί με τον συνεργάτη της Otto Hahn (Όττο Χαν) ανακάλυψαν την πυρηνική σχάση βαρέων πυρήνων (χημικών στοιχείων). Η συμβολή της στην εξέλιξη της πυρηνικής φυσικής ήταν σημαντική και είχε την ικανότητα να σημειώσει πολλές πρωτιές.

Η Λίζε ήταν το τρίτο από τα 8 παιδιά του ευκατάστατου δικηγόρου και πολύ καλού σκακιστή Philipp Meitner και της Hedwig Skovran. Η οικογένεια ήταν εβραϊκής καταγωγής, αλλά η θρησκεία δεν έπαιξε σημαντικό ρόλο στο μεγάλωμα των παιδιών. Η Λίζε βαπτίστηκε ως προτεστάντης το 1908, όταν πλέον ήταν ενήλικη. Όλα τα παιδιά της οικογένειας, περιλαμβανομένων των 5 κοριτσιών, είχαν πάρει τη βασική εκπαίδευση. Εκείνη την εποχή στην Αυστρία η εκπαίδευση των κοριτσιών σταματούσε στα 14 χρόνια. Μόλις το 1897 επετράπη στις κοπέλες να σπουδάζουν στο πανεπιστήμιο.

Από νωρίς η μητέρα της Λίζε καλλιέργησε την αγάπη για τη μουσική στην κόρη της, η οποία έδειξε από την παιδική της ηλικία την ισχυρή της κλίση προς τα Μαθηματικά και τη Φυσική. Διαβάζοντας την βιογραφία της Μαρί Κιουρί, αποφάσισε ότι ήθελε και αυτή να γίνει φυσικός και να ασχοληθεί με την ραδιενεργό ακτινοβολία. 

Η Λίζε Μάιτνερ σε νεαρή ηλικία.
(National Atomic Testing Museum)

Παρά το ότι η εκπαίδευση στην Αυστρία εκείνη την εποχή δεν προετοίμαζε κορίτσια για το πανεπιστήμιο, οι γονείς της προσέλαβαν κατ' οίκον εκπαιδευτικούς και τον Οκτώβριο του 1901 η Λίζε έγινε δεκτή στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου είχε καθηγητή τον Ludwig Boltzmann (Λούντβιχ Μπόλτσμαν).

Το 1905 αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο με διδακτορικό στη Φυσική. Η διδακτορική της εργασία με τίτλο "Prüfung einer Formel Maxwells" ("Απόδειξη του τύπου του Μάξγουελ") έγινε δεκτή στις 28 Νοεμβρίου 1905 και είχε την επίβλεψη των Franz S. Exner και Hans Benndorf.  Ήταν μόλις το δεύτερο διδακτορικό στη Φυσική που απένειμε το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο σε γυναίκα. Το πρώτο διδακτορικό είχε δοθεί το 1903 στην Olga Steindler.

Η πρώτη επαγγελματική προοπτική που ανοιγόταν στη Μάιτνερ ήταν να διδάξει σε σχολείο κοριτσιών, κάτι που δεν την ενθουσίαζε, αφού η αγάπη της ήταν η εργαστηριακή έρευνα. Ξεκίνησε την πρώτη εργαστηριακή συνεργασία με τον Stefan Meyer πάνω στη ραδιενέργεια, ένα ερευνητικό πεδίο όπου ο Meyer είχε πρωτοστατήσει. Αφού δημοσίευσε κάποιες εργασίες στο περιοδικό Physikalische Zeitschrift, αποφάσισε να μετακομίσει για λίγο καιρό στο Βερολίνο, μια περίοδο που τελικά κράτησε 31 χρόνια. 

Η Μάιτνερ σε ομιλία της στο Καθολικό Πανεπιστήμιο
της Αμερικής (Ουάσιγκτον), το 1946.  

Το 1907, με την οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη του πατέρα της, έφτασε στο Βερολίνο θέλοντας να παρακολουθήσει τα μαθήματα που παρέδιδε στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου ο Max Planck (Μαξ Πλανκ). Στο Βερολίνο η Μάιτνερ ανακάλυψε ότι η φοίτηση των γυναικών δεν επιτρεπόταν στα πανεπιστήμια της Πρωσίας. Έτσι, πλησίασε τον Πλανκ ζητώντας του να μπορεί να παρακολουθήσει τις διαλέξεις του. Παρά το ότι ο Πλανκ δεν ήταν υπέρ της εισόδου των γυναικών στο πανεπιστήμιο, δέχτηκε η Λίζε να εργαστεί στο εργαστήριο ραδιενέργειας. Εκεί συνάντησε τον χημικό Όττο Χαν, ο οποίος είχε συνεργαστεί για ένα χρόνο με τον Ernest Rutherford (Έρνεστ Ράδερφορντ) στον Καναδά. Ο Χαν έγινε για τη Μάιτνερ ο σημαντικότερος συνεργάτης και στενός της φίλος. Στις κοινές τους έρευνες η Μάιτνερ ήταν η φυσικός και ο Χαν ο χημικός. Παρά το γεγονός ότι η Μάιτνερ δεν πληρωνόταν για την εργασία της (επειδή ήταν γυναίκα), αυτό δεν της μείωνε τον ενθουσιασμό για την εργαστηριακή έρευνα στον τομέα που αγαπούσε. 

Η συνεργασία με τον Χαν κατέληξε, μεταξύ άλλων, στην ανακάλυψη του στοιχείου πρωτακτίνιο το 1917. Για την ανακάλυψη αυτή τιμήθηκε με το "Μετάλλιο Λάιμπνιτς" από την Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου.

Οι δύο συνεργάτες Ότο Χαν και Λίζε Μάιτνερ στο εργαστήριο
του Ινστιτούτου Emil Fischer, στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.
Διακρίνονται τα ηλεκτροσκόπια που χρησιμοποιούνταν
για την μέτρηση των α και β ακτινοβολιών.
(Max-Planck-Gesellschaft Archives, Berlin)

Η συνεργασία Χαν - Μάιτνερ είχε ξεκινήσει με πολλά εμπόδια. Το πανεπιστήμιο δεν επέτρεπε σε γυναίκες να καταλαμβάνουν επίσημες θέσεις και οι δύο συνεργάτες αναγκάστηκαν να εργάζονται σε ένα διασκευασμένο ξυλουργείο στο υπόγειο του πανεπιστημίου (1907 - 1912). Το 1912 η ομάδα τους μεταφέρθηκε στο νέο ίδρυμα Kaiser Wilhelm Gesellschaft, όπου επικεφαλής του τμήματος Φυσικοχημείας ήταν ο Fritz Haber (Φριτς Χάμπερ). Ο Χαν ανέλαβε το ίδρυμα ραδιοακτινοβολίας. Πολύ αργότερα, το 1918, η Μάιτνερ ανέλαβε το τμήμα φυσικής ραδιοακτινοβολίας στο ίδιο ίδρυμα.

Με το τέλος του 1ου παγκοσμίου πολέμου που τους είχε χωρίσει, η συνεργασία των δύο συνεχίστηκε. Αργότερα, το 1929, στην ομάδα προστέθηκε και ο Fritz Strassmann (Φριτς Στράσμαν). 

Η Λίζε Μάιτνερ περίπου το 1930. Σε όλη της
τη ζωή υπήρξε μανιώδης καπνίστρια.
(Max-Planck-Gesellschaft Archives, Berlin)

Το 1926 η Μάιτνερ έγινε η πρώτη γυναίκα στη Γερμανία που ανέλαβε έδρα Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. 

Το 1933, όταν οι ναζί κατέλαβαν την εξουσία, σχεδόν όλοι οι συνεργάτες της Μάιτνερ, έχοντας εβραϊκή καταγωγή, αναγκάστηκαν να παραιτηθούν ή να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να διαφύγουν στο εξωτερικό. Η Μάιτνερ, επίσης εβραϊκής καταγωγής, προστατεύτηκε αρχικά από την αυστριακή της υπηκοότητα.

Το 1935 ως επικεφαλής του τμήματος Φυσικής του Ινστιτούτου Kaiser Wilhelm στο Βερολίνο μαζί με τον Ότο Χαν που ήταν διευθυντής του Ινστιτούτου ανέλαβαν το ερευνητικό πρόγραμμα "transuranium research" ("έρευνα υπερουράνιων"). Η έρευνα αυτή είχε ένα απρόσμενο αποτέλεσμα: την ανακάλυψη της πυρηνικής σχάσης βαρέων πυρήνων.

Αυτό συνέβη το Δεκέμβριο του 1938, 6 μήνες μετά την διαφυγή της Μάιτνερ από το Βερολίνο στη Στοκχόλμη, μέσω Ολλανδίας. Στη Στοκχόλμη κατέλαβε μια θέση στο εργαστήριο του Manne Siegbahn (Μάνε Ζίγκμπαν), κατόχου του νόμπελ Φυσικής 1924, παρά την αντιπάθεια του Σουηδού επιστήμονα στις γυναίκες επιστήμονες. Εκεί συνδέθηκε με τον Niels Bohr (Νιλς Μπορ), που ταξίδευε συχνά από την Κοπεγχάγη, ενώ διατήρησε τις επαφές της με τους Γερμανούς συναδέλφους της δι' αλληλογραφίας.

Διάσπαση του πυρήνα ²³⁵U.

Το 1939 οι Χαν και Στράσμαν ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία που εκπεμπόταν από τους πυρήνες ουρανίου όταν βομβαρδίζονταν με νετρόνια ήταν πυρήνες βαρίου, λανθανίου και άλλων στοιχείων.  Σχεδόν αμέσως η Μάιτνερ και ο Otto Frisch (Οτο Φρις), που ήταν ανηψιός της και την είχε επισκεφτεί στη Σουηδία για να περάσει μαζί της τα Χριστούγεννα, ανακοίνωσαν ότι το ατομικό μοντέλο, που είχε προτείνει ο Μπορ λίγο νωρίτερα, ερμήνευε θεωρητικά και ποσοτικά τις εκπομπές που ανακοίνωσαν οι Χαν και Στράσμαν. Υπέδειξαν ότι οι πυρήνες ουρανίου, όταν βομβαρδιστούν με νετρόνια διασπώνται σχεδόν στη μέση και απέδειξαν ότι από το γεγονός αυτό έπρεπε να εκλύεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Ονόμασαν τη διαδικασία αυτή "πυρηνική διάσπαση". Η Μάιτνερ ήταν η πρώτη που αντιλήφθηκε ότι η διάσημη εξίσωση του Einstein  (Αϊνστάιν) E = mc2  ήταν αυτή που εξηγούσε τα τρομακτικά ποσά ενέργειας που απελευθέρωνε η πυρηνική διάσπαση. Ο Χαν διαφωνούσε με την άποψη αυτή, ισχυριζόμενος ότι επρόκειτο για χημική ενέργεια.

Ο Χαν και ο Στράσμαν δημοσίευσαν την εργασία τους στο περιοδικό Naturwissenschaften, ενώ η  Μέιτνερ και ο Φρις στο περιοδικό Nature λίγες εβδομάδες αργότερα.

1966, το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ βραβεύει με το βραβείο Φέρμι
τους Χαν, Μάιτνερ και Στράσμαν, στην προσπάθειά του να "απαλύνει"
τον αποκλεισμό της Μάιτνερ από το βραβείο Νόμπελ. 

Η Μάιτνερ με την εργασία της αναγνώρισε την δυνατότητα μιας αλυσιδωτής αντίδρασης ως βάση για την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων ενέργειας. Αυτή η επισήμανση, ωστόσο, ηλέκτρισε την επιστημονική κοινότητα, καθώς ήδη είχε ξεσπάσει ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος και η επιστημονική γνώση ήταν σε γερμανικά χέρια. Οι Leo Szilard (Λίο Ζίλαρντ), Eugene Wigner (Γιουτζίν Βίγκνερ)  και Edward Teller (Έντουαρντ Τέλερ) έπεισαν τον Αϊνστάιν να συντάξει επιστολή προς τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούζβελτ με την οποία του εφιστούσε την προσοχή επί του γεγονότος. Ο ίδιος ο Αϊνστάιν είχε σε μεγάλη εκτίμηση την Μάιτνερ, την οποία αποκαλούσε "η μικρή μας Μαρί Κιουρί". Η επιστολή του Αϊνστάιν αποτέλεσε το έναυσμα για τη δημιουργία του Σχεδίου Μανχάταν μερικά χρόνια αργότερα. Η Μάιτνερ, ωστόσο, αρνήθηκε να συμμετάσχει στην ερευνητική ομάδα που δημιουργήθηκε στο Λος Άλαμος λέγοντας "εγώ δεν έχω καμιά σχέση με βόμβες!". Όταν η βόμβα χρησιμοποιήθηκε, η Μάιτνερ δήλωσε ότι η έκρηξη της Χιροσίμα την εξέπληξε ως μη αναμενόμενη και εξέφρασε τη λύπη της για την ανάγκη δημιουργίας μιας παρόμοιας βόμβας.

Η Μάιτνερ (δεξιά) με την Αυστριακή φυσικό Berta Karlik.

Μεταπολεμικά, η Μάιτνερ επέπληξε τόσο τον Χαν, στον οποίο είχε απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1944, όσο και όλους τους Γερμανούς επιστήμονες που δεν αντιτέθηκαν στο καθεστώς του Χίτλερ. Ο Χαν, ωστόσο, στα απομνημονεύματά του έγραψε ότι αυτός και η Μάιτνερ παρέμειναν φίλοι για πάντα, ενώ εξέφρασε την έκπληξή του όταν έμαθε ότι οι ανακαλύψεις του ήταν αυτές που τελικά οδήγησαν στην κατασκευή της ατομικής βόμβας. Η ίδια η Μάιτνερ δεν τιμήθηκε με το Νόμπελ, για αδιευκρίνιστους λόγους, ενώ αναφέρθηκε ως "βοηθός του Χαν", με τον οποίο υπήρξαν ισότιμοι συνεργάτες για περισσότερα από 30 χρόνια.

Η Λίζε Μάιτνερ, τον Απρίλιο του 1959, με τις φοιτήτριές της 
Sue Jones Swisher, Rosalie Hoyt και Danna Pearson McDonough,
όταν δίδασκε στο Κολέγιο Bryn Mawr, στην Πενσυλβάνια των ΗΠΑ.
(από τον ιστότοπο the world)

Το 1949 η Μάιτνερ απέκτησε τη σουηδική υπηκοότητα και το ίδιο έτος της απονεμήθηκε το Βραβείο του ιδρύματος Μαξ Πλανκ.

Το 1960 μετακόμισε στην Αγγλία για να βρίσκεται κοντά στον ανηψιό της Όττο Φρις, ο οποίος είχε τοποθετηθεί καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. 

Τον Σεπτέμβριο του 1966 της απονεμήθηκε το Βραβείο "Ενρίκο Φέρμι" της Αμερικανικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (μαζί με τους Χαν και Στράσμαν). Ήταν η πρώτη γυναίκα στην οποία δινόταν αυτό το βραβείο. Οι Χαν και Στράσμαν παρέλαβαν το βραβείο τους αυτοπροσώπως, κάτι που δεν μπόρεσε να κάνει η Μάιτνερ επειδή ήταν άρρωστη. Αργότερα, στις 23 Οκτωβρίου 1966, ο Glenn Seaborg της παρέδωσε το βραβείο στο σπίτι του Max Perutz στο Κέμπριτζ.

Το εξώφυλλο της βιογραφίας της Λίζε Μάιτνερ
από την Ruth Lewin Sime. 

Η Λίζε Μάιτνερ απεβίωσε στον ύπνο της στις 27 Οκτωβρίου 1968, λίγες μέρες πριν εορτάσει τα 90ά της γενέθλια. Σύμφωνα με την επιθυμία της τάφηκε στο Bramley, στην περιοχή του Hampshire, στον ιερό ναό του St James. Στην επιτάφια πλάκα είναι χαραγμένη  η επιγραφή, "Λίζε Μάϊτνερ: μια Φυσικός που δεν έχασε ποτέ την ανθρωπιά της".

Η Μάιτνερ δεν είχε πληροφορηθεί ότι ο Ότο Χαν είχε πεθάνει λίγους μήνες νωρίτερα, στις 28 Ιουλίου 1968, γιατί η οικογένειά της δεν ήθελε να την στεναχωρήσει με μια τέτοια πληροφορία.

Το 1997, το στοιχείο με ατομικό αριθμό 109 ονομάστηκε Μeitnerium (Μαϊτνέριο) (Mt) προς τιμή της Μάιτνερ. Είναι η μοναδική γυναίκα επιστήμονας που έχει δώσει το όνομά της σε χημικό στοιχείο, αν εξαιρέσουμε το στοιχείο Κιούριο (Cm) που ονομάστηκε προς τιμή του ζεύγους Μαρί και Πιέρ Κιουρί. Επίσης, το όνομά της έχει δοθεί σε κρατήρες στη Σελήνη και στην Αφροδίτη, όπως και στον αστεροειδή 6999 Meitner.

Το 2000, η Ευρωπαϊκή Ένωση Φυσικής και το 2006, τα σουηδικά Πανεπιστήμια του Gothenburg και το Chalmers University of Technology καθιέρωσαν βραβεία Lise Meitner για εξαιρετικές εργασίες στη Φυσική.

Στις 6 Νοεμβρίου 2020 εκτοξεύθηκε ο δορυφόρος ÑuSat 16 (σειρά δορυφόρων ÑuSat) που επονομάστηκε σε "Lise" προς τιμή της Μάιτνερ.

Ο τάφος της Λίζε Μάιτνερ στο Bramley του Hampshire.

Στην πορεία μου να συγκεντρώσω υλικό για τη Μάιτνερ και μεταξύ των άλλων, να βρω μια φωτογραφία της, διαπίστωσα ότι σε όλες σχεδόν τις φωτογραφίες φαινόταν "πονεμένη". Σε μια, δυο περιπτώσεις μόνο, φαινόταν μόλις ένα μειδίαμα να χαράζεται στο όμορφο πρόσωπό της.  

Κλείνοντας αυτό το κείμενο χρειάζεται, για μια ακόμη φορά, να σημειώσω ότι η επιστημονική συνεισφορά της Λίζε Μάιτνερ είναι τεκμηριωμένη και αδιαμφισβήτητη. Όμως, γι' αυτό το λόγο, εγείρονται κάποια ερωτήματα που είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, ν' απαντηθούν: 

Γιατί δεν μοιράστηκε το βραβείο Νόμπελ Χημείας με τον Χαν ή γιατί δεν έλαβε ένα Νόμπελ Φυσικής; Τα αρχεία της επιτροπής Νόμπελ δείχνουν ότι υπήρχαν πολυάριθμες προτάσεις υποψηφιότητας για την Μάιτνερ, είτε για τη Φυσική είτε για τη Χημεία.

Άραγε, κατά πόσο η απόρριψή της οφειλόταν στο καθεστώς της ως αλλοδαπού (στη Σουηδία), πρόσφυγα ή (και) γυναίκας;

Το άγαλμα της Λίζε Μάιτνερ τοποθετήθηκε στο προαύλιο
του Πανεπιστημίου Humboldt στο Βερολίνο, τον Ιούλιο 2014.
(Έργο της Γερμανίδας γλύπτριας Anna Franziska Schwarzbach) 

Άραγε, κατά πόσο αυτό οφειλόταν στον (Σουηδό) καθηγητή Μάνε Ζίγκμπαν, ο οποίος λέγεται, ότι ενήργησε για να μπλοκάρει τη βράβευση της Μάιτνερ, φοβούμενος τον ανταγωνισμό, τη μείωση της χρηματοδότησης και του κύρους του.

Βέβαια, οι ενοχλητικές ερωτήσεις θα μπορούσαν να επικεντρωθούν και στο πρόσωπο του Ότο Χαν. Η Μάιτνερ είχε αναρωτηθεί για τον χαρακτήρα του και τη μετέπειτα συμπεριφορά του, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι στη μεταπολεμική περίοδο ήταν ο κανόνας για τους Γερμανούς να θέλουν να ξεχάσουν το παρελθόν.

• Τα αρχεία της Λίζε Μάιτνερ στο Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ (Churchill Archives Centre ).

• Πλούσια βιβλιογραφία για τη Λίζε Μάιτνερ, από το Jewish Women Archive.

• Ντοκιμαντέρ από το Public Broadcasting System (PBS) με τίτλο "The Path to Nuclear Fission, The Story of Lise Meitner and Otto Hahn" ("Ο δρόμος για την πυρηνική διάσπαση, Η ιστορία της Λίζε Μάιτνερ και του Ότο Χαν") (αγγλικά, 56:06).

• Ομιλία της συγγραφέως Ruth Lewin Sime στο National Science Foundation (NSF) για τη ζωή και το έργο της Λίζε Μάιτνερ (αγλικά, 53:05).

Αναμνηστικό γραμματόσημο (1978)
της Αυστρίας, για τα 100 χρόνια από τη
γέννηση της Λίζε Μάιτνερ.

• Βίντεο για τη ζωή της Λίζε Μάιτνερ από τον ιστότοπο inspirationX (αγγλικά, 8:39).

• Σύντομο φιλμ για την Λίζε Μάιτνερ από τον Luke Morton (αγγλικά, 6:41).

• Δραματοποιημένο ιστορικό ντοκουμέντο για τη ζωή της Λίζε Μάιτνερ από τον ιστότοπο doku-history (γερμανικά, 49:38). 

• Κείμενο για τα 50 χρόνια από το θάνατο της Λίζε Μάιτνερ, από την Γερμανική Φυσική Εταιρεία. 

• Βίντεο από το Συμπόσιο για την Λίζε Μάιτνερ (Panel 1: The Life and work of Lise Meitner) στο Κολέγιο Churchill του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ (αγγλικά, 1:58:37).

Πηγή: wikipedia,  researchgate,  national atomic testing museum,  jwa,  LEMO,  sciencehistory