Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2018

Σαν σήμερα ... 1988, πέθανε ο Richard Feynman.


Richard Phillips Feynman.

Σαν σήμερα 30 χρόνια πριν, στις 15 Φεβρουαρίου 1988, πέθανε στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνιας, ο Richard Phillips Feynman, (Ρίτσαρντ Φίλιπς Φάινμαν), ένας πολύ σημαντικός θεωρητικός φυσικός, με ιδιαίτερη συμβολή στην ανάπτυξη της Κβαντικής Ηλεκτροδυναμικής, στην εξήγηση της υπερρευστότητας του υγρού ηλίου ή στην πρόβλεψη της ύπαρξης των κουάρκ. 
Οι γονείς του ήταν Εβραίοι (Ασκενάζι) με καταγωγή από τη Ρωσία και την Πολωνία.

 Ο Feynman γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1918, στο Queens της Νέας Υόρκης.  
Όπως ο Αϊνστάιν και ο Τέλερ, άργησε να μιλήσει. Πρωτομίλησε όταν έγινε 3 ετών. Μεγαλώνοντας στην περίοδο του οικονομικού κραχ στις ΗΠΑ, έδειξε τις ικανότητές του από πολύ νωρίς. Φοίτησε στο Γυμνάσιο Far Rockaway στο Queens. Στα 16 ήδη ασχολείτο με τον διαφορικό και ολοκληρωτικό λογισμό και τον τελευταίο του χρόνο στο σχολείο κέρδισε το πρωτάθλημα Μαθηματικών του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης με μεγάλη διαφορά από τους υπόλοιπους.

Δεν τον δέχτηκαν στο Πανεπιστήμιο Columbia, λόγω του περιορισμένου αριθμού Εβραίων φοιτητών που δέχονταν, τότε. Έτσι, γράφτηκε στο ΜΙΤ της Μασαχουσέτης απ' όπου πήρε μπάτσελορ στη Φυσική το 1939. 
Το 1942 πήρε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Princeton έχοντας ως επιβλέποντα τον John Archibald Wheeler. Στο Princeton ο φυσικός Robert R. Wilson ώθησε τον Feynman να πάρει μέρος στο πυρηνικό πρόγραμμα των ΗΠΑ "Manhattan Project". Εκεί, τοποθετήθηκε στο τμήμα του Hans Bethe που εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από το μυαλό του Feynman, που γρήγορα τον έκανε επικεφαλής ομάδας.  
Μετά το τέλος του πολέμου απέρριψε πρόταση από το Princeton να εργαστεί εκεί, γιατί ακολούθησε τον Bethe στο Πανεπιστήμιο Cornell όπου δίδαξε Θεωρητική Φυσική από το 1945 μέχρι το 1950.
Η ταυτότητα του Feynman στο Λος Άλαμος.

Στη συνέχεια μετακινήθηκε στο Πανεπιστήμιο Caltech της Καλιφόρνιας, γιατί επιθυμούσε να ζήσει σ' ένα μέρος με ήπιο κλίμα, αφού είχε και πάλι απορρίψει πρόταση από το Ινστιτούτο Προχωρημένων Σπουδών του Princeton. Εκεί πέρασε όλη την υπόλοιπη επιστημονική του ζωή και διατύπωσε τις εργασίες του σχετικά με 
Το 1965 μοιράστηκε με τους Sin-Itiro Tomonaga και Julian Schwinger το βραβείο Νόμπελ Φυσικής "για την θεμελιώδη εργασία τους στην κβαντική ηλεκτροδυναμική, με πολύ ριζικές συνέπειες για τη φυσική των στοιχειωδών σωματιδίων". 

Η κβαντική ηλεκτροδυναμική (QED) είναι μια κβαντική θεωρία που περιγράφει όλα τα φαινόμενα, πλην της βαρύτητας και της ραδιενέργειας. Αφορά τον τρόπο αλληλεπίδρασης της ύλης με το φως και πιο συγκεκριμένα μεταξύ ηλεκτρονίων, ποζιτρονίων και φωτονίων. Μια καθαρά διαισθητική προσέγγιση της QED ήταν η επινόηση απλών διαγραμμάτων που περιέγραφαν τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωματίδια, τα οποία μας διευκολύνουν σημαντικά στην απλοποίηση διάφορων υπολογισμών. Τα διαγράμματα αυτά είναι γνωστά ως «διαγράμματα Feynman».

Διάγραμμα Feynman όπου φαίνονται 2 ηλεκτρόνια ν' αλληλεπιδρούν
ηλεκτρομαγνητικά με την ανταλλαγή ενός φωτονίου.

Όπως έχω γράψει σε παλαιότερη σχετική ανάρτηση, συμμετείχε στην επιτροπή διερεύνησης του ατυχήματος του διαστημικού λεωφορείου Challenger και οι έρευνές του έδωσαν τις πληροφορίες που χρειάζονταν ώστε να διαλευκανθούν τα αίτια της τραγωδίας.

Ήταν λάτρης της τέχνης και ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, παρακολουθώντας μαθήματα για περισσότερο από 8 χρόνια. Του άρεσε να παίζει bongos παίρνοντας μέρος και σε εκδηλώσεις, ένα ενδιαφέρον που αποκόμισε από τις επισκέψεις του στη Βραζιλία, την οποία και λάτρευε. 
Ο Feynman παντρεύτηκε τρεις φορές. Η πρώτη του σύζυγος, η Arline, που ήταν ο γυμνασιακός του έρωτας, πέθανε το 1945 από φυματίωση, σε ηλικία μόλις 25 ετών, μετά από τρία μόλις χρόνια γάμου.
1965, κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ Φυσικής.

Η δεύτερη σύζυγός του Mary Louise, με την οποία παντρεύτηκε το 1952, δεν άντεξε να ζήσει για πολύ μαζί του. Είχε δηλώσει χαρακτηριστικά:
"Μόλις ξυπνήσει το πρωί ξεκινά να δουλεύει με το μυαλό του υπολογιστικά προβλήματα. Κάνει υπολογισμούς καθώς οδηγεί το αυτοκίνητό του, καθώς κάθεται στο καθιστικό και καθώς ξαπλώνει στο κρεβάτι το βράδυ".
Η τρίτη σύζυγός του Gweneth, ήταν Αγγλίδα κι έζησαν μαζί μέχρι το θάνατό του. Το 1962 η Gweneth γέννησε το γιο τους Carl και το 1968 υιοθέτησαν την κόρη τους Michelle.

Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του δημοσίευσε 37 εργασίες. Από τα πιο γνωστά επιστημονικά του έργα είναι το «QED: Η παράξενη θεωρία του φωτός και της ύλης» και οι «Διαλέξεις Φάινμαν για τη Φυσική», όπου πολλές φορές με εκλαϊκευμένο τρόπο δίνονται προχωρημένες έννοιες της Φυσικής. 
Με τον Murray Gell-Mann.

Η ζωή του Feynman σίγουρα δεν ταιριάζει με το πρότυπο του "σοβαρού" επιστήμονα που πιθανόν κάποιος έχει στο μυαλό του. Το αυτοβιογραφικό βιβλίο του με τίτλο «Σίγουρα θα αστειεύεστε κ. Φάινμαν» περιγράφει σπαρταριστές ιστορίες από την προσωπική και επαγγελματική ζωή του που επιβεβαιώνουν μια τέτοια άποψη.
Το 1991, ο παλιός του φίλος Ralph Leighton έγραψε ένα βιβλίο με τίτλο "Tuva or Bust!" για την ανεκπλήρωτη επιθυμία του Feynman να επισκεφθεί την περιοχή Tuva της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Τελικά η άδεια για την επίσκεψη ήρθε μετά το θάνατό του και η κόρη του Michelle ήταν αυτή που πήγε στη θέση του.
Με αφορμή αυτή την ιστορία (που ξεκίνησε από μια διαφωνία του Feynman και του Leighton για το αν υπάρχει περιοχή στη Γη με το όνομα Tuva), ο Leighton έχει φτιάξει ιστοσελίδα με τίτλο "Friends of Tuva" ("Φίλοι της Τουβά"), όπου εκεί υπάρχει ειδικό αφιέρωμα στον Richard Feynman. 


Βέβαια ο Feynman, δεν είναι γνωστός μόνον ως επιστήμονας Φυσικός, αλλά επιπλέον κουβαλούσε μια "αύρα ζωής" που κατά τη γνώμη μου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από δύο φράσεις:

 Μία δική του, που λέγεται ότι είπε λίγο πριν πεθάνει "Δεν θα μου άρεσε να πεθάνω δύο φορές. Θα ήταν πολύ βαρετό" και μία του συνεργάτη του Murray Gell-Mann που σημείωσε "Ο Feynman ήταν μεγάλος επιστήμονας, αλλά ξόδεψε ένα μεγάλο μέρος της προσπάθειάς του, δημιουργώντας ανέκδοτα γι' αυτόν". 

Το 1975, ο Feynman με τη γυναίκα του αγόρασαν ένα βαν το οποίο στη συνέχεια διακόσμησαν με τα διαγράμματα Feynman (που τότε όμως δεν ήταν πολύ γνωστά και το αυτοκίνητο θεωρείτο "χίπικο"). Το όχημα που χρησιμοποιούνταν κυρίως για διακοπές σε κάμπινγκ και οικογενειακές εκδρομές, σταδιακά απέκτησε μεγάλη φήμη, εξαιτίας της δημοφιλίας του ιδιοκτήτη του.
Σήμερα, το βαν σώζεται, έχει αναπαλαιωθεί και αναβιώνει τις στιγμές της δόξας του συμμετέχοντας σε εκθέσεις για τον Feynman σε όλες τις ΗΠΑ.

Η οικογένεια Feynman και το διάσημο βανάκι της
(αριστερά η μαμά του Richard, Lucille ("Beebee"). 

Τον Ιούνιο του 1980 ο Feynman επισκέφτηκε την Ελλάδα (Αθήνα, Κρήτη). Κάποιες από τις εντυπώσεις του γι' αυτή την επίσκεψη περιγράφονται σ' επιστολή του στη σύζυγό του Gweneth.

Ο Richard Feynman πέθανε το βράδυ της Δευτέρας 15 Φεβρουαρίου 1988 από επιπλοκές καρκίνου στην κοιλιά, στο ιατρικό κέντρο του Πανεπιστημίου UCLA στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνιας, σε ηλικία 70 ετών. Ο τάφος του βρίσκεται στο κοιμητήριο του Mountain View στην Altadena της Καλιφόρνια.

Φέτος (1918), οι φίλοι του Feynman πρόκειται γιορτάσουν την επέτειο για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του. O λογαριασμός στο facebook για τα 100 χρόνια.

Η ανάρτηση για τα 30 χρόνια από το θάνατό του στον ιστότοπο 
RICHARD FEYNMAN
SCIENTIST. TEACHER. RACONTEUR. MUSICIAN.

Ένα βίντεο παίζοντας τα αγαπημένα του μπόνγκος (1:22).

Στη σειρά "Fun to imagine" ένα βίντεο του 1983 για τον Richard Feynman (1:08:49).

Ένα άλμπουμ φωτογραφιών του Feynman.

Το 2012, το FBI έδωσε στη δημοσιότητα τους φακέλους που είχε για τον Richard Feynman.

at

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου