Σαν σήμερα... 1934 γεννήθηκε ο Carlo Rubbia.

Ο Carlo Rubbia το 1993

Σαν σήμερα, στις 31 Μαρτίου 1934, γεννήθηκε ο Ιταλός Φυσικός Carlo Rubbia στην Gorizia, μια κωμόπολη στους πρόποδες των ιταλικών Άλπεων. Στο τέλος του 2ου παγκοσμίου πολέμου, η περιοχή της Gorizia κατελήφθη από τη Γιουγκοσλαβία και η οικογένειά του μετακόμισε στην αρχή στη Βενετία και μετά στο Ούντινε.

Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο, έκανε αίτηση εισαγωγής στο τμήμα Φυσικής στη Scuola Normale της Πίζας, όπου όμως απέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις. Έτσι, ξέχασε προσωρινά τις σπουδές στη Φυσική και γράφτηκε στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου να σπουδάσει Μηχανικός. Όμως μετά από μερικούς μήνες πληροφορήθηκε ότι είχε την ευκαιρία να γραφτεί στη Scuola Normale να σπουδάσει Φυσική, επειδή ένας από τους επιτυχόντες στη σχολή δεν είχε τελικά γραφτεί. Έτσι, μετακόμισε στην Πίζα όπου ολοκλήρωσε τις πανεπιστημιακές του σπουδές το 1957. Το 1958 πήρε το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο της Πίζας με εργασία πάνω σε πειράματα στις κοσμικές ακτίνες, με την καθοδήγηση του Marcello Conversi. Εκεί είχε την ευκαιρία να έρθει σ' επαφή για πρώτη φορά με τους ανιχνευτές σωματιδίων παλμικού αερίου.   

Αμέσως μετά, πήγε στο Πανεπιστήμιο Columbia στις ΗΠΑ, όπου παρέμεινε περίπου 1,5 χρόνο. Εκεί, εργαζόμενος με τον W. Baker στο Nevis Syncro-cyclotron (συγχροκύκλοτρο) έκαναν πειράματα πάνω στην πυρηνική διάσπαση και ανίχνευση μιονίων. Αυτή ήταν μια πρώτη σειρά πειραμάτων πάνω στην μελέτη της ασθενούς αλληλεπίδρασης.  

Γύρω στο 1960 επέστρεψε στην Ευρώπη όπου ήδη είχε αρχίσει τη λειτουργία του ένας νέος επιταχυντής στο CERN. Μάλιστα, το Syncro-cyclotron του CERN ήταν πιο ισχυρό από αυτό του Nevis. Ο Ρούμπια και οι συνεργάτες του πειραματίστηκαν σε αυτό, μελετώντας και πάλι την ασθενή αλληλεπίδραση. Σ' εκείνη την περίοδο έγινε η ανακάλυψη της β ακτινοβολίας που παράγεται από θετικά πιόνια και η πρώτη παρατήρηση της σύλληψης μιονίων από ελεύθερο υδρογόνο.

Το 1970 ο Ρούμπια διορίσθηκε Καθηγητής της Φυσικής στην έδρα Higgins στο Πανεπιστήμιο Harvard, όπου δίδασκε ένα εξάμηνο τον χρόνο, ενώ το άλλο εξάμηνο συνέχιζε την έρευνα στο CERN. 

Στις 17 Δεκεμβρίου 1987 το Συμβούλιο του CERN ανέθεσε στο Ρούμπια τη διοίκηση του Οργανισμού για 5 χρόνια, αρχίζοντας από την 1η Ιανουαρίου 1989.

Στις αρχές του 1983 στο CERN, μία διεθνής ομάδα 100 και πλέον Φυσικών με επικεφαλής τον Ρούμπια ανίχνευσε για πρώτη φορά τα ενδιάμεσα μποζόνια, τα σωμάτια W και Z, που είχαν ήδη αναδειχθεί σε ακρογωνιαίο λίθο των σύγχρονων θεωριών της Φυσικής Στοιχειωδών Σωματίων. Αυτά είναι οι φορείς της ασθενούς (πυρηνικής) δυνάμης που προκαλεί τη φυσική ραδιενεργό διάσπαση των πυρήνων των ραδιενεργών ισοτόπων. Αυτά τα σωμάτια έχουν μάζα εκατονταπλάσια περίπου αυτής του πρωτονίου.

Για την επίτευξη ενεργειών αρκετά υψηλών για την παραγωγή αυτών των σωματίων, ο Ρούμπια ήδη από το 1976 πρότεινε, μαζί με τον David Cline και τον Peter Mc Intyre, ένα ριζικά διαφορετικό σχεδιασμό επιταχυντή, τον Super Proton Synchrotron (SPS)  για σύγκρουση πρωτονίων-αντιπρωτονίων.

Η δημιουργία ενός τέτοιου επιταχυντή απαιτούσε μια σειρά ιδιαίτερων τεχνικών και σ' αυτό βοήθησαν πολλοί επιστήμονες και ειδικά οι Guido Petrucci, Jacques Gareyte και Simon van der Meer.  

Αυτός ο επιταχυντής στο CERN κυριάρχησε στο πεδίο της Φυσικής υψηλών ενεργειών από την πρώτη λειτουργία του το 1981 μέχρι το 2002, οπότε τον ρόλο του ανέλαβε το Tevatron στο Fermilab. Τα ερευνητικά του αποτελέσματα ανέδειξαν μία εντελώς νέα φαινομενολογία των συγκρούσεων υψηλής ενέργειας, με τα γκλουόνια και τα μποζόνια W και Z να κυριαρχούν.

Για τη δουλειά του, που οδήγησε στην ανακάλυψη των μποζονίων W και Ζ, φορέων της ασθενούς αλληλεπίδρασης, μοιράστηκε το Nobel Φυσικής 1984 με τον Simon van der Meer.

Ο Ρούμπια ήταν ένας από τους πρωτεργάτες της συνεργασίας με το Εργαστήριο του Gran Sasso για την ανίχνευση κάποιου ίχνους ακτινοβολίας των πρωτονίων.  

Το 1984 εξελέγη ως ξένο μέλος στη Royal Society του Λονδίνου. Υπήρξε πρόεδρος ή μέλος πολλών διεθνών οργανισμών ( ENEA, CIEMAT,  IMDEA κλπ ).

Έχει τιμηθεί συνολικά με 27 διακρίσεις και από τις 30 Αυγούστου 2013 είναι ισόβιο μέλος της Γερουσίας στην Ιταλία.

Ο αστεροειδής 8398 Rubbia έχει ονομαστεί προς τιμήν του.

Πηγή: Today in Science History

Σαν σήμερα... 1791 προτείνεται στη Γαλλία ο ορισμός του 1 μέτρου για την μέτρηση του μήκους.

Ξυλογραφία με ημερομηνία 1800 που απεικονίζει τις νέες 
 μονάδες μέτρησης στη Γαλλία, με βάση το δεκαδικό σύστημα.   

Σαν σήμερα, στις 30 Μαρτίου 1791, δύο χρόνια περίπου μετά τη Γαλλική Επανάσταση, η Γαλλική Εθνοσυνέλευση (Assemblée nationale) τελικά αποφασίζει ότι η μονάδα του μήκους "1 μέτρο" θα είναι ίση με το 1/10 000 000 της απόστασης ανάμεσα στο Βόρειο Πόλο και τον Ισημερινό, κατά μήκος του μεσημβρινού της Γης που διασχίζει το Παρίσι.
Το όνομα της νέας μονάδας ήταν mètre, από την ελληνική λέξη "μέτρον". Το 1795 υιοθετήθηκε από τη Γαλλική Κυβέρνηση και έκτοτε έχει εξαπλωθεί σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου.

Κατά τα πρώτα χρόνια της Επανάστασης, μια Επιτροπή σοφών της Ακαδημίας Επιστημών (Académie des sciences) που περιελάμβανε τους Μαρκήσιο του Condorcet,  Pierre-Simon Laplace, Adrien-Marie Legendre, Antoine Lavoisier, Gaspard Monge και Jean-Charles de Borda σύστησαν μια Επιτροπή Μέτρων και Σταθμών. Η Επιτροπή ήταν της γνώμης ότι η χώρα θα έπρεπε να υιοθετήσει ένα εντελώς νέο σύστημα μέτρησης που θα βασίζεται στις αρχές της Λογικής και των φυσικών φαινομένων. Η Λογική υπαγόρευε ότι ένα τέτοιο σύστημα θα έπρεπε να βασίζεται στην αρίθμηση που χρησιμοποιείται για την μέτρηση. 

Στην αρχή η Εθνοσυνέλευση απέρριψε το δωδεκαδικό σύστημα μέτρησης που πρότεινε ο Laplace για την αντικατάσταση του υπάρχοντος δεκαδικού συστήματος, κρίνοντας ότι η αποδοχή μια τέτοιας άποψης ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία, γιατί μόνο σύγχυση θα προκαλούσε. Η τελική πρόταση της Επιτροπής προς την Εθνοσυνέλευση ήταν να προωθηθεί ένα δεκαδικό σύστημα μέτρησης. Οι ηγέτες της Εθνοσυνέλευσης έκαναν δεκτή την πρόταση της Επιτροπής με αποτέλεσμα να αποφασιστεί ο ορισμός του 1 μέτρου όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ως μονάδα μέτρησης της απόστασης.

Η Γαλλία προσπάθησε να συνεργαστεί με άλλες χώρες για την υιοθέτηση ενός κοινού μετρικού συστήματος. Μεταξύ των υποστηρικτών ενός τέτοιου διεθνούς συστήματος ήταν ο Thomas Jefferson, μετέπειτα τρίτος πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος το 1790 είχε προτείνει στο Κογκρέσο ένα σχέδιο για την καθιέρωση ομοιόμορφου συστήματος μέτρησης του βάρους, της απόστασης και των νομισμάτων, στηριγμένου στο δεκαδικό σύστημα μέτρησης. Το σχέδιο αυτό εξετάστηκε, αλλά δεν εγκρίθηκε από το Κογκρέσο.      

Τελικά, το δεκαδικό μετρικό σύστημα εισήχθη επίσημα στη Γαλλία τον Δεκέμβριο του 1799. 

Πηγή: Today in Science History

Εκδήλωση στο 2ο ΓΕ.Λ. Χαλανδρίου.

Όπως φαίνεται στην παραπάνω πρόσκληση, την Δευτέρα 28 Μαρτίου 2016 στις 7 μμ, στο 2ο ΓΕ.Λ. Χαλανδρίου (Αχαΐας 2 και Λεωφ. Πεντέλης), ο Ακαδημαϊκός Σταμάτης Κριμιζής θα είναι ο τιμώμενος προσκεκλημένος ομιλητής, στα πλαίσια των εκδηλώσεων "το άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία". Το θέμα της ομιλίας είναι:

"Εξερεύνηση από τον Ερμή στον Πλούτωνα σε 50 χρόνια: Μία προσωπική Οδύσσεια".  

Στο τέλος της εκδήλωσης, το 2ο ΓΕ.Λ. Χαλανδρίου θα τιμήσει τον συνάδελφο Φυσικό Κώστα Καμπούρη, πρώην υπεύθυνο του Ε.Κ.Φ.Ε. Χαλανδρίου, για την πολύχρονη συνεισφορά του στο χώρο της εκπαίδευσης της Φυσικής.

Στα πλαίσια της ίδιας εκδήλωσης, μαθητές της Β' τάξης του Λυκείου θα παρουσιάσουν εργασία σχετική με τα Βαρυτικά Κύματα.

Καλώ τους φίλους και τις φίλες του blog να τιμήσουν με την παρουσία τους την εκδήλωση. Είμαι σίγουρος ότι θα είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα βραδιά. 

Σαν σήμερα...1960 το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το LASER.

Σελίδα από τις σημειώσεις
του Townes (Σεπτέμβριος 1957)

Η πρώτη σελίδα των σημειώσεων του Gould, όπου 
φαίνεται να χρησιμοποιεί τον όρο LASER (Νοέμβριος 1957).  

Σαν σήμερα, στις 22 Μαρτίου 1960, το Γραφείο Ευρεσιτεχνιών των ΗΠΑ έδωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας με αριθμό U.S. No. 2.929.922 στους Arthur Schawlow (Nobel Φυσικής 1981) και Charles Hard Townes (Nobel Φυσικής 1964) για τη συσκευή που είχαν καταθέσει με τίτλο "Masers and Maser Communications System" ("Masers και σύστημα επικοινωνιών με Masers"). Αυτό που έκανε ξεχωριστή την ανακάλυψη των δύο επιστημόνων, ήταν το γεγονός ότι αυτό το laser ήταν το πρώτο που λειτουργούσε στο ορατό μέρος του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Τελικά, όπως φάνηκε εκ των υστέρων, αυτό το δίπλωμα δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μέρος μιας πολύχρονης αντιπαράθεσης για το δικαίωμα στην πρωτιά του laser.

Το 1957, ο Charles Hard Townes και ο Arthur Leonard Schawlow που τότε εργάζονταν στα Εργαστήρια Bell, ξεκίνησαν μια σοβαρή μελέτη για το laser υπερύθρου. Η ιδέα στην οποία δούλευαν αρχικά είχε ονομαστεί "ένα οπτικό maser". Το 1958, τα Εργαστήρια Bell υπέβαλλαν αίτηση διπλώματος ευρεσιτεχνίας για την προτεινόμενη συσκευή του οπτικού maser. Παράλληλα, οι Townes και Schawlow υπέβαλαν ένα χειρόγραφο των θεωρητικών τους υπολογισμών στο περιοδικό Physical Review, που δημοσιεύτηκε τον ίδιο χρόνο στο τεύχος No. 6 του τόμου 112. 

Την ίδια περίοδο, στο Πανεπιστήμιο Columbia, ο μεταπτυχιακός φοιτητής Gordon Gould προετοίμαζε τη διδακτορική του διατριβή σχετικά με τις ενεργειακές στάθμες του διεγερμένου Θάλλιου. 

Το 1957, ο Townes συναντήθηκε με τον Gould και συζήτησαν κάποιες ιδέες για την άντληση φωτεινής ενέργειας από άτομα. 

Το Νοέμβριο του 1957 ο Gould σημείωσε στο σημειωματάριό του τις ιδέες του  για ένα "laser". 

Επίσης, το 1958, ο Ρώσος Alexander Prokhorov εργαζόμενος ανεξάρτητα παρουσίασε για πρώτη φορά στη Σοβιετική Ένωση μια παρόμοια ιδέα.

Το 1959, σε συνέντευξή του ο Gould δημοσιοποίησε τον όρο LASER (Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation - Ενίσχυση Φωτός με Εξαναγκασμένη Εκπομπή Ακτινοβολίας) γραμμένο σε χαρτί. Από γλωσσική άποψη, η πρόθεση του  Gould ήταν να χρησιμοποιήσει την κατάληξη "-aser" για κάθε ακτινοβολία που εκπέμπεται και το κατάλληλο γράμμα-πρόθεμα που θα δηλώνει την περιοχή στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα που εκπέμπει η πηγή της ακτινοβολίας. Π.χ.  "xaser" για τις ακτινογραφίες (ακτίνες Χ), "uvaser" για το υπεριώδες (ultraviolet), "laser" (light - ορατό φως) κλπ. Μέχρι τότε δεν είχε επίσημα καθιερωθεί κάτι τέτοιο, αν και ήδη χρησιμοποιείτο ο όρος ¨Raser" (Radio) για τις συσκευές εκπομπής ραδιοσυχνοτήτων.

Οι σημειώσεις του Gould περιείχαν και πιθανές εφαρμογές του laser, όπως στη φασματομετρία, στη συμβολομετρία, στα ραντάρ και στην πυρηνική σύντηξη. 

Τον Απρίλιο 1959, ο Gould υπέβαλλε αίτηση για να πάρει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για την ιδέα του. Το Γραφείο Ευρεσιτεχνιών των ΗΠΑ απέρριψε την αίτησή του και το 1960 έδωσε την πατέντα στα Εργαστήρια Bell.

Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Gould να ξεκινήσει ένα δικαστικό αγώνα που κράτησε 28 χρόνια, γιατί η κατοχή του διπλώματος ευρεσιτεχνίας συνδεόταν με μεγάλες χρηματικές αποζημιώσεις. 

Το 1977 είχε την πρώτη δικαστική νίκη και το 1987 Ομοσπονδιακός δικαστής διέταξε το Γραφείο Ευρεσιτεχνιών να κατοχυρώσει στον Gould τις συσκευές λέιζερ οπτικής άντλησης και εκκένωσης αερίου. 

Μέχρι σήμερα το ερώτημα για το ποιος προηγήθηκε στην κατασκευή του Laser παραμένει αναπάντητο από τους ιστορικούς.

Τελικά, στις 16 Μαΐου 1960, ο Theodore H. Maiman από το Hughes Research Laboratories παρουσίασε το πρώτο λειτουργικό laser, ξεπερνώντας τις προσπάθειες των Townes, Schawlow και Gould.

Πηγή: Today in Science History

Μηχανική Στερεού Σώματος, Ερωτήσεις Σωστού - Λάθους με το πρόγραμμα Hot Potatoes.

Φυσική Γ' Λυκείου Θετικού Προσανατολισμού

Συνολικά υπάρχουν 80 ερωτήσεις Σωστού - Λάθους, που μοιράζονται σε 2 μέρη (αρχεία) των 40 ερωτήσεων το καθένα. 

Οι περισσότερες ερωτήσεις προέρχονται από θέματα που έχουν δοθεί στις Πανελλαδικές Εξετάσεις (όλων των τύπων) και από τα Ψηφιακά Εκπαιδευτικά Βοηθήματα του Υπουργείου Παιδείας.

Μπορείτε να δείτε τις ερωτήσεις 

• του 1ου μέρους  ΕΔΩ,

• του 2ου μέρους  ΕΔΩ.

Σαν σήμερα... 1965 ο Aleksey Leonov έγινε ο πρώτος άνθρωπος που περπάτησε στο διάστημα.

Σαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου 1965, ο Αλεξέι Αρχίποβιτς Λεόνοφ (Алексей Архипович Леонов), Σοβιετικός κοσμοναύτης, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που κατάφερε να "περπατήσει" στο διάστημα, να κάνει μια EVA (ExtraVehicular Activity).

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή αυτού του ταξιδιού.

Στις 18 Μαρτίου 1965, στις 07:00:00 UTC, το διαστημόπλοιο Voskhod-2 εκτοξεύθηκε από το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ στο Καζακστάν με πλήρωμα τους κοσμοναύτες Αλεξέι Λεόνοφ και Πάβελ Μπελιάγιεφ (Павел Иванович Беляев) με ένα μοναδικό σκοπό: να γίνει ο πρώτος διαστημικός περίπατος.
Ο αρχικός προγραμματισμός προέβλεπε αυτός ο περίπατος να γίνει με την αποστολή του Βοστόκ 11, αλλά αυτό ακυρώθηκε

Στις 08:32:54 UTC της ίδιας μέρας κι ενώ το διαστημόπλοιο είχε διανύσει την πρώτη περιστροφή της Γης ευρισκόμενο 500 χιλιόμετρα πάνω από την επιφάνειά της, ο Μπελιάγιεφ άνοιξε την εξωτερική θυρίδα (αεροφράκτη) του διαστημοπλοίου, εκθέτοντας τον Λεόνοφ στο διάστημα. Μέσα στα επόμενα δύο λεπτά, ο Λεόνοφ πέρασε από την "ασφάλεια" του θαλαμίσκου στο άγνωστο κενό του διαστήματος. Δεμένος μ' ένα λεπτό καλώδιο μήκους 5,35 μέτρων παρέμεινε κινούμενος στο διάστημα επί 12 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα.  

Εκεί έξω που βρισκόταν ο Λεόνοφ είχε μια "απλή" αποστολή: να στερεώσει μία κάμερα στην εξωτερική θυρίδα του διαστημοπλοίου, να καταγράψει το διαστημικό του περίπατο με μια σταθερή κάμερα που ήταν στερεωμένη στο στήθος του και να επιβιώσει. Το πρώτο και το τρίτο από αυτά τα κατάφερε. Όμως το δεύτερο αποδείχτηκε αδύνατο επειδή η στολή του απρόσμενα είχε φουσκώσει(!) και δεν μπορούσε να πατήσει το κουμπί ενεργοποίησης της κάμερας που ήταν στο μηρό του.

Είναι σίγουρο ότι ο πρώτος διαστημικός περίπατος ήταν μια υπόθεση που φόβιζε όλους. Κανένας δεν γνώριζε τι μπορούσε να συμβεί. Ιατρικές αναφορές κατέγραψαν ότι η εσωτερική θερμοκρασία του Λεόνοφ ανέβηκε αρκετά σε 20 λεπτά, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με θερμοπληξία. Επέπλεε στο εσωτερικό της διαστημικής στολής του ή όπως έχει διευκρινιστεί σε κατοπινές συνεντεύξεις το σώμα του ήταν λουσμένο στον ιδρώτα.  

Η προσπάθεια επιστροφής του Λεόνοφ στο διαστημόπλοιο απείχε πολύ από αυτό που τότε είχε μεταδοθεί: " Μετά, όσο εύκολα και αποτελεσματικά είχε καταφέρει να βγει ο Λεόνοφ από το σκάφος, επέστρεψε πίσω". Η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική κι ευτυχώς ο πρώτος διαστημικός περίπατος δεν συνοδεύτηκε από μια τραγωδία. 

Με την έξοδο του Λεόνοφ στο κενό, η στολή του φούσκωσε και σκλήρυνε, με αποτέλεσμα να μη χωράει να περάσει από το άνοιγμα των 1,2 μέτρων της θυρίδας τη στιγμή της επανόδου στο διαστημόπλοιο. Ξέροντας ότι οι συνομιλίες του με το κέντρο ελέγχου καταγράφονται και από άλλες χώρες, ο Λεόνοφ έσπασε το πρωτόκολλο και δεν ανάφερε την κατάσταση που αντιμετώπιζε. 

Το BBC έχει καταγράψει τις αναμνήσεις του Λεόνοφ για το περιστατικό ως εξής:

" Η στολή μου είχε αρχίσει να παραμορφώνεται. Τα χέρια μου είχαν γλιστρήσει έξω από τα γάντια και τα πόδια έξω από τις μπότες. Αισθανόμουν τη στολή χαλαρά γύρω από το σώμα μου. Έπρεπε να κάνω κάτι. Δεν μπορούσα να τραβήξω τον εαυτό μου πίσω, χρησιμοποιώντας το καλώδιο. Και το χειρότερο, με αυτή την παραμορφωμένη στολή ήταν αδύνατο να χωρέσω από τη θυρίδα ". 

Έτσι, άνοιξε μια βαλβίδα για να απελευθερώσει αργά το οξυγόνο, να αποσυμπιεστεί η στολή έως ότου γίνει αρκετά μικρή, για να περάσει μέσα στο διαστημικό όχημα με σχετική ασφάλεια. 

Παρά την αναπνοή καθαρού οξυγόνου πριν από την έξοδο για τη μείωση του αζώτου στο αίμα του, αυτή η απρογραμμάτιστη αποσυμπίεση τον εξουθένωσε, αισθανόμενος το σώμα του σαν να τρυπιέται από καρφιά και βελόνες. Ήταν μια κατάσταση παρόμοια με ενός δύτη που ανεβαίνει απότομα από μεγάλο βάθος.

Τα προβλήματα όμως δεν τελείωσαν με την είσοδο στο διαστημόπλοιο. 

Το άνοιγμα της θυρίδας είχε ως αποτέλεσμα να οδηγήσει το διαστημόπλοιο σε περιδίνηση (spin). Ακόμη χειρότερα, μια δυσλειτουργία ανέβασε το επίπεδο του οξυγόνου στο θαλαμίσκο, κάτι που μπορούσε να προκαλέσει ανάφλεξη από κάποιο σπινθήρα. Αυτό το γνώριζαν καλά, επειδή ο συνάδελφος τους κοσμοναύτης Βαλεντίν Μπονταρένκο είχε καεί κατά τη διάρκεια δοκιμών από ένα παρόμοιο γεγονός το Μάρτιο του 1961. Ο Μπελιάγιεφ και ο Λεόνοφ εφάρμοσαν κάθε τέχνασμα που γνώριζαν για να πέσει η θερμοκρασία και να ανέβει η υγρασία, στην προσπάθειά τους να μειώσουν τον κίνδυνο. Τελικά ήταν τυχεροί και δεν προκλήθηκε σπινθήρας.

Παρά την επιστροφή του Voskhod-2 στη Γη μόλις 1 μέρα, 2 ώρες και 2 λεπτά μετά την εκτόξευσή του, η κακή τύχη του πληρώματος συνεχίστηκε. Στη διάρκεια της επανεισόδου στην ατμόσφαιρα της Γης, το αυτόματο σύστημα ενεργοποίησης των πυραύλων ανάσχεσης δεν λειτούργησε, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιήσουν το χειροκίνητο σύστημα. Όμως, στο στενό χώρο του διαστημικού σκάφους η κίνησή τους είχε ως αποτέλεσμα αυτό να χάσει την ισορροπία του για ένα λεπτό, κάτι που τους τρομοκράτησε. 
Τέλος, το τροχιακό σκάφος απέτυχε να αποχωριστεί από την κάψουλα προσγείωσης, με αποτέλεσμα να μη προσγειωθούν στην προγραμματισμένη περιοχή, αλλά σ' ένα πυκνό δάσος κατά τη διάρκεια μιας χιονοθύελλας ανάμεσα σε λύκους και αρκούδες. Οι δύο κοσμοναύτες βρέθηκαν την επόμενη μέρα από την ομάδα διάσωσης, έχοντας κινδυνεύσει από κρυοπαγήματα γιατί εκτεθειμένοι στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες ο ιδρώτας μέσα στις στολές πήγαινε να παγώσει. Η πολύ καλή εκπαίδευση που είχαν κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας τους σίγουρα τους έσωσε από τα χειρότερα.

Δυόμιση μήνες μετά το διαστημικό περίπατο του Λεόνοφ, στις 3 Ιουνίου 1965, ο αστροναύτης Edward White, μέλος του πληρώματος του Gemini 4, γινόταν ο πρώτος Αμερικανός διαστημικός περιπατητής.

Δείτε ένα σπάνιο έγχρωμο video του Λεόνοφ στο διάστημα.
Δείτε μια ομάδα φωτογραφιών σχετικές με το θέμα.

Δείτε τα πιο ιστορικά διαστημικά "περπατήματα".
Δείτε μια συνέντευξη του Αλεξέι Λεόνοφ στο κανάλι της NASA για την επέτειο των 50 ετών του πρώτου διαστημικού περίπατου.

Πηγή: Today in Science History

Σαν σήμερα... 1789 γεννήθηκε ο Georg Ohm.

Σαν σήμερα, στις 16 Μαρτίου 1789 (λίγο πριν από τη Γαλλική Επανάσταση), γεννήθηκε ο Georg Simon Ohm (Ωμ) στην πόλη Erlangen της Γερμανίας.

Από την εμπειρία μου μπορώ να επισημάνω, πως το όνομα του Ωμ ξεχωρίζει σ' αυτά που εξακολουθεί να θυμάται κάποιος στην Ελλάδα, 20 χρόνια μετά την αποφοίτησή του από το σχολείο. Κι ακόμη, το πείραμα για την επαλήθευση του νόμου του Ωμ στον ηλεκτρισμό, ίσως να είναι εκείνο που στατιστικά έχει την μεγαλύτερη πιθανότητα να έχει συναντήσει ο Έλληνας μαθητής στην πτωχή πειραματική του εμπειρία κατά τη διάρκεια της φοίτησής του στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση! 

Ο Georg στα πρώτα χρόνια της ζωής του, μαζί με τον αδελφό του Martin. εκπαιδεύτηκαν από τον πατέρα τους Johann που ήταν κλειδαράς. Αυτός, παρά το γεγονός ότι ήταν αυτοδίδακτος, κατάφερε να τους φέρει γρήγορα σε υψηλό επίπεδο γνώσεων στη Φυσική, τα Μαθηματικά, τη Χημεία και τη Φιλοσοφία. Στα 11 γράφτηκε στο Γυμνάσιο του Erlangen, όπου έμεινε μέχρι τα 15, χωρίς όμως η σχολική εκπαίδευση να καταφέρει να του προσφέρει το πνεύμα της διδασκαλίας που είχε από τον πατέρα του. Στη συνέχεια γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Erlangen, όπου είχε την τύχη να προσεχθεί από τον Karl Christian von Langsdorf, καθηγητή Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο. Αυτός τον συμβούλεψε να μελετήσει τις εργασίες των Euler, Laplace and Lacroix συνεχίζοντας την αυτομόρφωσή του. 

Το 1806 ο πατέρας του τον έστειλε στην Ελβετία, επειδή πίστευε ότι χάνει τον καιρό του με αυτό τον τρόπο εκπαίδευσης. Εκεί δέχτηκε θέση ως καθηγητής Μαθηματικών στο Μοναστήρι του Gottstadt. Τον Μάρτιο του 1809 άφησε τη θέση του για να γίνει καθηγητής στο Neuchâtel. Τον Απρίλιο του 1811 επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο του Erlangen, απ' όπου πήρε το διδακτορικό του τον Οκτώβριο του 1811. 

Δίδαξε στο πανεπιστήμιο ως λέκτορας, αλλά επειδή δεν μπορούσε να ζήσει με το μισθό του, τον Ιανουάριο του 1813 δέχτηκε από τη Βαυαρική κυβέρνηση θέση καθηγητή σε υποβαθμισμένο σχολείο στο Bamberg που όμως έκλεισε το Φεβρουάριο του 1816. Τοποθετήθηκε σε άλλο σχολείο, όμως επειδή πίστευε ότι η θέση δεν ανταποκρινόταν στις ικανότητές του, έστειλε στον βασιλιά της Πρωσίας Wilhelm III το βιβλίο Γεωμετρίας που είχε γράψει πρόσφατα. Ο βασιλιάς εκτίμησε τη δουλειά του και με απόφασή του, το Σεπτέμβριο του 1817, τοποθετήθηκε στο Κολέγιο Ιησουιτών της Κολωνίας που είχε καλό όνομα για το επίπεδο της παρεχόμενης εκπαίδευσης στα θετικά μαθήματα. Εκεί ανέλαβε να διδάσκει και Φυσική εκτός από τα Μαθηματικά και το καλά εξοπλισμένο εργαστήριο του Κολεγίου τον βοήθησε να ασχοληθεί πειραματικά.

Το 1827 δημοσίευσε το βιβλίο του "Die galvanische Kette, mathematisch bearbeitet" ('Το γαλβανικό κύκλωμα εξεταζόμενο μαθηματικά"), που όμως δεν έγινε αποδεκτό από τη σχολή του, κάτι που τον ανάγκασε να παραιτηθεί.  

Το 1833 ξεκίνησε να εργάζεται για την Πολυτεχνική Σχολή της Νυρεμβέργης και το 1852 έγινε καθηγητής Πειραματικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου.

Στον Ωμ οφείλεται η ανακάλυψη του θεμελιώδους νόμου του συνεχούς ηλεκτρικού ρεύματος που πήρε το όνομά του ("Νόμος του Ωμ"). Η ανάπτυξη αυτού του νόμου υπάρχει στο βιβλίο του "Die galvanische Kette, mathematisch bearbeitet".

Το 1830 επισήμανε το φαινόμενο της πόλωσης των ηλεκτρικών στηλών. Ο Ωμ ασχολήθηκε επίσης με την Ακουστική (νόμος του Ωμ στην Ακουστική), την Οπτική και τη Μηχανική. Το 1843 απέδειξε ότι το ανθρώπινο αυτί είναι σε θέση να συλλάβει ημιτονοειδείς ταλαντώσεις και διατύπωσε μια θεωρία για τη λειτουργία της σειρήνας.

Ενώ στην αρχή το έργο του Ωμ αντιμετωπίστηκε με μεγάλη επιφύλαξη, στη συνέχεια το 1841, η Βασιλική Ένωση του Λονδίνου αναγνωρίζοντάς το, του προσέφερε το σημαντικό μετάλλιο Copley. Το 1842 έγινε εξωτερικό μέλος της Βασιλικής Ένωσης και το 1845 έγινε πλήρες μέλος της Βαυαρικής Ακαδημίας Επιστημών και Κλασικών Μελετών.

Προς τιμή του η μονάδα μέτρησης της αντίστασης ενός ηλεκρικού διπόλου στο Διεθνές Σύστημα Μονάδων (SI) ονομάστηκε Ohm.

Ο Ωμ πέθανε στο Μόναχο στις 6 Ιουλίου 1854 σε ηλικία 65 ετών.

Πηγή: Today in Science History

Σαν σήμερα...1876 η πρώτη τηλεφωνική συνομιλία από τον Graham Bell.

Η σελίδα του βιβλίου εργαστηρίου του Bell, όπου με ημερομηνία 10 Μαρτίου 1876
έχει σημειώσει την πρώτη τηλεφωνική συνομιλία με τον Watson. 

Σαν σήμερα, στις 10 Μαρτίου 1876, ο Alexander Graham Bell χρησιμοποιεί με επιτυχία, για πρώτη φορά δημόσια, μία συσκευή που θα αποτελέσει τον πρόγονο του τηλεφώνου. 

Το γεγονός σημειώνεται από τον ίδιο τον Bell στο σημειωματάριο που διατηρούσε ως ημερολόγιο στο εργαστήριό του. H συνομιλία έγινε μεταξύ του ίδιου του Bell και του βοηθού του Thomas A. Watson, που βρισκόταν σε διπλανό δωμάτιο.

Γράφει ο Bell στο σημειωματάριο: "Τότε φώναξα στο Μ [(mouthpiece - επιστόμιο) εννοεί την συσκευή που μιλούσε] την ακόλουθη φράση: " Κε Watson--ελάτε εδώ--θέλω να σας δω. "  Προς ευχαρίστησή μου, αυτός ήλθε και δήλωσε ότι είχε ακούσει και καταλάβει ό,τι είπα".

Ο Bell γεννήθηκε σε μια οικογένεια που ενδιαφέρονταν πολύ για την ομιλία και την ακοή. Τόσο ο πατέρας του όσο και ο παππούς του ήταν καθηγητές ορθοφωνίας και σε όλη του τη ζωή ο Βell είχε ένα έντονο ενδιαφέρον στη διδασκαλία των κωφών για να καταφέρουν να επικοινωνήσουν. Επίσης, η μητέρα του, αλλά και η σύζυγός του Mabel Hubbard, που ήταν μαθήτριά του, ήταν κωφοί. 

Την ίδια μέρα, μετά το επίτευγμά του, ο Bell ενθουσιασμένος έγραψε στον πατέρα του για τη "μεγάλη επιτυχία του" και σημείωσε ότι "έρχεται η ημέρα που ο τηλέγραφος (εννοεί τηλέφωνο) θα βρίσκεται σε κάθε σπίτι όπως το νερό και το γκάζι και οι φίλοι θα επικοινωνούν ο ένας με τον άλλον χωρίς να φεύγουν από το σπίτι τους".
Ο Bell είχε λάβει την πρώτη πατέντα για την τηλεφωνική συσκευή του τρεις μέρες νωρίτερα. Αργότερα την ίδια χρονιά κατάφερε να κάνει τηλεφωνική συνομιλία ανάμεσα σε συνομιλητές που βρίσκονταν σε διαφορετικούς χώρους.

Όλη η συλλογή του υλικού του Bell (περιλαμβανομένων των γραπτών του) δωρήθηκε στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου από τους κληρονόμους του στις 2 Ιουνίου 1975, σε ανάμνηση των 100 χρόνων από τότε που ο Bell ανακάλυψε την αρχή που έκανε δυνατή την εφεύρεση του τηλεφώνου. Αυτή η εξαιρετικά πλούσια συλλογή ανέρχεται σε περίπου 130.000 αντικείμενα και έγγραφα που είχε συγκεντρώσει ο Bell σε όλη την καριέρα του και είναι σχετικά με την εργασία του στο τηλέφωνο και το ενδιαφέρον του στην αεροναυπηγική και τη Φυσική.

Πηγή: Today in Science History

Σαν σήμερα... 8 Μαρτίου, για να τιμήσουμε τη γυναίκα. Ένα αφιέρωμα στη Lise Meitner.

Σήμερα 8 Μαρτίου, δεν προτίθεμαι να αναφερθώ σε ένα πρόσωπο ή γεγονός που έχει κάποια επέτειο. Αποφάσισα να γράψω για μια γυναίκα Φυσικό, τη Lise Meitner (Λίζε Μάιτνερ), τιμώντας στο πρόσωπό της όλες τις γυναίκες, με ότι κι αν ασχολούνται. Όμως, γιατί η Μάιτνερ; Διότι νομίζω, το φύλο της ήταν αυτό που έπαιξε βασικό ρόλο στο να γίνει μια μεγάλη αδικία σε βάρος της, δεν της "επέτρεψε" να πάρει ένα Νόμπελ. Από την άλλη, όπως θα διαπιστώσετε διαβάζοντας το κείμενο, το γεγονός ότι ήταν γυναίκα της έδωσε την ευκαιρία για πολλές πρωτιές.

Η Λίζε Μάιτνερ γεννήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 1878 στην Βιέννη της Αυστρίας. Ο πατέρας της ήταν ευκατάστατος δικηγόρος, εβραϊκής καταγωγής  και η μητέρα τής καλλιέργησε την αγάπη για τη μουσική. Από την παιδική της ηλικία η Λίζε εκδήλωσε την ισχυρή της κλίση προς τα Μαθηματικά και τη Φυσική. Διαβάζοντας την βιογραφία της Μαρί Κιουρί, αποφάσισε ότι ήθελε και αυτή να γίνει Φυσικός και να ασχοληθεί με την ραδιενεργό ακτινοβολία. 

Παρά το ότι η εκπαίδευση στην Αυστρία εκείνη την εποχή δεν προετοίμαζε κορίτσια για το πανεπιστήμιο, οι γονείς της προσέλαβαν κατ' οίκον εκπαιδευτικούς και το 1901 η Λίζε εισήχθη στο πανεπιστήμιο της Βιέννης, όπου είχε καθηγητή τον Λούντβιχ Μπόλτσμαν.

Το 1905 αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο με διδακτορικό στη Φυσική. Ήταν το πρώτο διδακτορικό στη Φυσική που απένειμε το συγκεκριμένο Πανεπιστήμιο σε γυναίκα

Το 1907 η Μάιτνερ μετέβη στο Βερολίνο θέλοντας να παρακολουθήσει τα μαθήματα που παρέδιδε στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου ο Μαξ Πλανκ. Εκεί συνάντησε τον χημικό Όττο Χαν, ο οποίος έγινε ο σημαντικότερος συνεργάτης και στενός της φίλος. Στις κοινές τους έρευνες η Μάιτνερ ήταν η φυσικός και ο Χαν ο χημικός. Η συνεργασία αυτή κατέληξε, μεταξύ άλλων, στην ανακάλυψη, το 1917, του στοιχείου πρωτακτίνιο. Για την ανακάλυψη αυτή τιμήθηκε με το "Μετάλλιο Λάιμπνιτς" από την Ακαδημία Επιστημών του Βερολίνου.

Η συνεργασία Χαν - Μάιτνερ είχε ξεκινήσει με πολλά εμπόδια. Το πανεπιστήμιο δεν επέτρεπε σε γυναίκες να καταλαμβάνουν επίσημες θέσεις και οι δύο συνεργάτες αναγκάστηκαν να εργάζονται σε ένα διασκευασμένο ξυλουργείο στο υπόγειο του πανεπιστημίου. Το 1912 η ομάδα τους μεταφέρθηκε στο νέο ίδρυμα Kaiser Wilhelm Gesellschaft, όπου επικεφαλής του τμήματος Φυσικοχημείας ήταν ο Φριτς Χάμπερ. Ο Χαν ανέλαβε το ίδρυμα ραδιοακτινοβολίας. Πολύ αργότερα, το 1918, η Μάιτνερ ανέλαβε το τμήμα φυσικής ραδιοακτινοβολίας στο ίδιο ίδρυμα.

Με το τέλος του 1ου παγκοσμίου πολέμου που τους είχε χωρίσει, η συνεργασία των δύο συνεχίστηκε. Αργότερα, το 1929, στην ομάδα προστέθηκε και ο Φριτς Στράσμαν. 

Το 1926 η Μάιτνερ έγινε η πρώτη γυναίκα στη Γερμανία που ανέλαβε έδρα Φυσικής στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου. 

Το 1933, όταν οι ναζί κατέλαβαν την εξουσία, σχεδόν όλοι οι συνεργάτες της Μάιτνερ, έχοντας εβραϊκή καταγωγή, αναγκάστηκαν να παραιτηθούν ή να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους και να διαφύγουν στο εξωτερικό. Η Μάιτνερ, επίσης εβραϊκής καταγωγής, προστατεύτηκε αρχικά από την αυστριακή της υπηκοότητα.

Το 1935 ως επικεφαλής του τμήματος Φυσικής του ινστιτούτου Kaiser Wilhelm στο Βερολίνο μαζί με τον Ότο Χαν που ήταν διευθυντής του ινστιτούτου ανέλαβαν το ερευνητικό πρόγραμμα "transuranium research". Η έρευνα αυτή είχε ένα απρόσμενο αποτέλεσμα: την ανακάλυψη της πυρηνικής σχάσης βαρέων πυρήνων.

Αυτό συνέβη το Δεκέμβριο του 1938, 6 μήνες μετά την διαφυγή της Μάιτνερ από το Βερολίνο στη Στοκχόλμη, μέσω Ολλανδίας.

Στη Στοκχόλμη κατέλαβε μια θέση στο εργαστήριο του Μάνε Ζίγκμπαν (Manne Siegbahn), νομπελίστα Φυσικής του 1924, παρά την αντιπάθεια του Σουηδού επιστήμονα στις γυναίκες επιστήμονες. Εκεί συνδέθηκε με τον Νιλς Μπορ, που ταξίδευε συχνά από την Κοπεγχάγη, ενώ διατήρησε τις επαφές της με τους Γερμανούς συναδέλφους της δι' αλληλογραφίας.

Το 1939 οι Χαν και Στράσμαν ανακάλυψαν ότι η ακτινοβολία που εκπεμπόταν από τους πυρήνες ουρανίου όταν βομβαρδίζονταν με νετρόνια ήταν πυρήνες βαρίου, λανθανίου και άλλων στοιχείων. Σχεδόν αμέσως η Μάιτνερ και ο Οτο Φρις, που ήταν ανηψιός της, ανακοίνωσαν ότι το ατομικό μοντέλο που είχε προτείνει ο Μπορ λίγο νωρίτερα ερμήνευε θεωρητικά και ποσοτικά τις εκπομπές που ανακοίνωσαν οι Χαν και Στράσμαν. Υπέδειξαν ότι οι πυρήνες ουρανίου, όταν βομβαρδιστούν με νετρόνια διασπώνται σχεδόν στη μέση και απέδειξαν ότι από το γεγονός αυτό έπρεπε να εκλύεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Ονόμασαν τη διαδικασία αυτή "πυρηνική διάσπαση". Η Μάιτνερ ήταν η πρώτη που αντιλήφθηκε ότι η διάσημη εξίσωση του Αϊνστάιν E=mc2 ήταν αυτή που εξηγούσε τα τρομακτικά ποσά ενέργειας που απελευθέρωνε η πυρηνική διάσπαση. Ο Χαν διαφωνούσε με την άποψη αυτή, ισχυριζόμενος ότι επρόκειτο για χημική ενέργεια.

Η Μάιτνερ αναγνώρισε την δυνατότητα μιας αλυσιδωτής αντίδρασης ως βάση για την παραγωγή τεράστιων ποσοτήτων ενέργειας. Αυτή η επισήμανση, ωστόσο, ηλέκτρισε την επιστημονική κοινότητα, καθώς ήδη είχε ξεσπάσει ο 2ος παγκόσμιος πόλεμος και η επιστημονική γνώση ήταν σε γερμανικά χέρια. Οι Ζίλαρντ, Βίγκνερ και Τέλλερ έπεισαν τον Αϊνστάιν να συντάξει επιστολή προς τον Πρόεδρο Φράνκλιν Ρούζβελτ με την οποία του εφιστούσε την προσοχή επί του γεγονότος. Ο ίδιος ο Αϊνστάιν είχε σε μεγάλη εκτίμηση την Μάιτνερ, την οποία αποκαλούσε "η μικρή μας Μαρί Κιουρί" Η επιστολή του Αϊνστάιν αποτέλεσε το έναυσμα για τη δημιουργία του Σχεδίου Μανχάταν μερικά χρόνια αργότερα. Η Μάιτνερ, ωστόσο, αρνήθηκε να συμμετάσχει στην ερευνητική ομάδα που δημιουργήθηκε στο Λος Άλαμος λέγοντας "εγώ δεν έχω καμιά σχέση με βόμβες!". Όταν η βόμβα χρησιμοποιήθηκε, η Μάιτνερ δήλωσε ότι η έκρηξη της Χιροσίμα την εξέπληξε ως μη αναμενόμενη και εξέφρασε τη λύπη της για την ανάγκη δημιουργίας μιας παρόμοιας βόμβας.

Μεταπολεμικά, η Μάιτνερ επέπληξε τόσο τον Χαν, στον οποίο είχε απονεμηθεί το βραβείο Νόμπελ Χημείας το 1944, όσο και όλους τους Γερμανούς επιστήμονες που δεν αντιτέθηκαν στο καθεστώς του Χίτλερ. Ο Χαν, ωστόσο, στα απομνημονεύματά του έγραψε ότι αυτός και η Μάιτνερ παρέμειναν φίλοι για πάντα, ενώ εξέφρασε την έκπληξή του όταν έμαθε ότι οι ανακαλύψεις του ήταν αυτές που τελικά οδήγησαν στην κατασκευή της ατομικής βόμβας. Η ίδια η Μάιτνερ δεν τιμήθηκε με το Νόμπελ, για αδιευκρίνιστους λόγους, ενώ αναφέρθηκε ως "βοηθός του Χαν", με τον οποίο υπήρξαν ισότιμοι συνεργάτες για περισσότερα από 30 χρόνια.

Το 1949 η Μάιτνερ απέκτησε τη σουηδική υπηκοότητα και το ίδιο έτος της απονεμήθηκε το Βραβείο του ιδρύματος Μαξ Πλανκ.

Το 1960 μετακόμισε στην Αγγλία για να βρίσκεται κοντά στον ανηψιό της Όττο Φρις, ο οποίος είχε τοποθετηθεί καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ. Το 1966 της απονεμήθηκε το Βραβείο "Ενρίκο Φέρμι" της Αμερικανικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας (μαζί με τους Χαν και Στράσμαν). Ήταν η πρώτη γυναίκα που δινόταν αυτό το βραβείο.

Η Λίζε Μάιτνερ απεβίωσε στο Λονδίνο στις 27 Οκτωβρίου 1968, λίγες μέρες πριν εορτάσει τα 90ά της γενέθλια. Στον τάφο της είναι χαραγμένη  η επιγραφή, «Λίζε Μάϊτνερ: μια Φυσικός που δεν έχασε ποτέ την ανθρωπιά της».

Στην πορεία μου να συγκεντρώσω υλικό για τη Μάιτνερ και μεταξύ των άλλων, να βρω μια φωτογραφία της, διαπίστωσα ότι σε όλες σχεδόν τις φωτογραφίες φαινόταν "πονεμένη". Σε μια, δυο περιπτώσεις μόνο, φαινόταν να χαράζεται μόλις ένα μειδίαμα στο όμορφο πρόσωπό της.  

Πηγή: wikipedia

Σαν σήμερα...1997 πέθανε ο Edward Purcell.

Σαν σήμερα, στις 7 Μαρτίου 1997, πέθανε σε ηλικία 85 ετών ο Edward Mills Purcell (Έντουαρντ Μιλς Πάρσελ), στο Cambridge της Μασαχουσέτης των ΗΠΑ. Ο Πάρσελ έγινε γνωστός από την ανάπτυξη της θεωρίας του πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού (Nuclear Magnetic Resonance - NMR), που αποτελεί μέθοδο για τη μέτρηση των μαγνητικών πεδίων του πυρήνα των ατόμων με φασματοσκοπία.

Ο Πάρσελ γεννήθηκε στην επαρχιακή πόλη Taylorville του Ιλινόις. Από μικρός είχε την ευκαιρία να ασχολείται με σύρματα, μαγνήτες και άλλο ηλεκτρολογικό υλικό, επειδή ο πατέρας του ήταν προϊστάμενος σε μια τοπική τηλεφωνική εταιρεία. Ακόμη, είχε την δυνατότητα επαφής με μια πλούσια λογοτεχνική βιβλιοθήκη στο σπίτι του, αφού η μητέρα του είχε μάστερ στη Φιλολογία και δίδασκε Λατινικά σε σχολείο. 

Ο Πάρσελ έδειξε την ικανότητά του να στήνει πειραματικές διατάξεις από την εποχή που ήταν στο Γυμνάσιο ακόμη. Πήρε μπάτσελορ ως ηλεκτρολόγος μηχανικός από το πανεπιστήμιο Purdue και στη συνέχεια μάστερ και διδακτορικό από το πανεπιστήμιο Harvard.

Στη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου εργάστηκε στο εργαστήριο ακτινοβολιών του ΜΙΤ κάνοντας έρευνα για τα μικροκύματα ραντάρ. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στην ερευνητική του εργασία στο Harvard.

Το Δεκέμβριο 1946 ανακάλυψε τον πυρηνικό μαγνητικό συντονισμό (NMR) με τους συνεργάτες του Robert Pound και Henry Torrey.

Γι' αυτή την ανακάλυψη ο Πάρσελ μοιράστηκε το Νόμπελ Φυσικής με τον Felix Bloch του πανεπιστημίου Stanford, το 1952. Ο Πάρσελ και ο Μπλοχ είχαν εργαστεί τελείως ανεξάρτητα πάνω στο ίδιο αντικείμενο.

Οι εργασίες του Πάρσελ είχαν ακόμη να κάνουν με την Αστρονομία και την Αστροφυσική. Αυτός πρώτος ανίχνευσε εκπομπή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας από νέφη υδρογόνου στο γαλαξία (η περίφημη 21 cm line που οφείλεται στην υπέρλεπτη διάσπαση).  

Έλαβε πολλά βραβεία και διακρίσεις για την επιστημονική, εκπαιδευτική και κοινωνική προσφορά του. Υπηρέτησε ως επιστημονικός σύμβουλος των Αμερικανών προέδρων Dwight Eisenhower, John Kennedy και Lyndon Johnson. Διετέλεσε πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Φυσικής (APS) και μέλος πολλών επιστημονικών ακαδημιών

Το 1960 το περιοδικό Τάιμ τον ανακήρυξε, μαζί με άλλους Αμερικανούς επιστήμονες, ως «Πρόσωπο της χρονιάς».

Πηγή: Today in Science History

Σαν σήμερα... 1937 γεννήθηκε η πρώτη γυναίκα κοσμοναύτης Βαλεντίνα Τερεσκόβα.

Σαν σήμερα, στις 6 Μαρτίου 1937, γεννήθηκε η Βαλεντίνα Βλαντιμίροβνα Τερεσκόβα  (στα ρωσικά Валенти́на Влади́мировна Терешко́ва) στο χωριό Maslennikovo, της Περιφέρειας Γιαροσλάβλ στην κεντρική Ρωσία. Ήταν η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που ταξίδεψε στο διάστημα. Οι γονείς της είχαν καταγωγή από τη Λευκορωσία. 

Σε ηλικία 2 ετών έμεινε ορφανή από τον πατέρα της που σκοτώθηκε στο Ρωσο-φινλαδικό πόλεμο. Εξαιτίας του 2ου παγκοσμίου πολέμου η Βαλεντίνα πήγε στο σχολείο το 1945 όταν ήταν ήδη 8 ετών, αλλά το εγκατέλειψε το 1953 για να εργαστεί, συνεχίζοντας την εκπαίδευσή της με μαθήματα δι' αλληλογραφίας. Άρχισε να ενδιαφέρεται για τον αλεξιπτωτισμό από νεαρή ηλικία και εκπαιδεύτηκε στην πτώση με αλεξίπτωτο στην τοπική αερολέσχη, πέφτοντας για πρώτη φορά σε ηλικία 22 ετών, στις 21 Μαΐου 1959. Εκείνη την εποχή εργαζόταν ως εργάτρια σε ένα υφαντουργείο της περιοχής. Η εμπειρία της στον αλεξιπτωτισμό οδήγησε στην επιλογή της ως υποψήφια για το διαστημικό πρόγραμμα. 

Μετά την πρώτη διαστημική πτήση του Γιούρι Γκαγκάριν το 1961, ο μηχανικός πυραύλων Σεργκέι Κορολιόβ, ο θεμελιωτής του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος, είχε την ιδέα της αποστολής μιας γυναίκας στο διάστημα. Στις 16 Φεβρουαρίου 1962 η Βαλεντίνα Τερεσκόβα επιλέχθηκε μετά από αίτησή της για το πρόγραμμα αυτό. Στην τελική φάση, από τις 400 και πλέον υποψήφιες πέρασαν οι εξής πέντε: Τατιάνα Κουζνετσόβα, Ιρίνα Σολοβιόβα, Ζάνα Γιόρκινα, Βαλεντίνα Πονομαριόβα και η Τερεσκόβα. Μεταξύ άλλων οι προδιαγραφές απαιτούσαν οι υποψήφιες να είναι αλεξιπτωτίστριες κάτω των 30 ετών, με ύψος κάτω από 1,70 μέτρα και βάρος κάτω από 70 κιλά.

Η ομάδα πέρασε αρκετούς μήνες εντατικής εκπαίδευσης με πτήσεις σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας, 120 πτώσεις με αλεξίπτωτο, εκπαίδευση στη διακυβέρνηση αεριωθούμενων πολεμικών αεροσκαφών τύπου Μιγκ-15 και θεωρητικά μαθήματα. Τελικά, μετά από εξετάσεις τον Νοέμβριο 1962 πέρασαν 4 υποψήφιες με τις τρεις πρώτες να είναι οι Τερεσκόβα, Σολοβιόβα και Πονομαριόβα.

Στις 21 Μαΐου 1963, η Κρατική Επιτροπή Διαστήματος της Σοβιετικής Ένωσης, με την επικύρωση του Νικίτα Χρουστσόφ, όρισε την Τερεσκόβα να κυβερνήσει το διαστημόπλοιο Βοστόκ 6.

Το πρωί της 16ης Ιουνίου 1963, αφού ολοκλήρωσε τους ελέγχους των συστημάτων υποστήριξης ζωής και επικοινωνιών κλείστηκε μέσα στον θαλαμίσκο και μετά από μια δίωρη αντίστροφη μέτρηση χωρίς κανένα απρόοπτο, το Βοστόκ 6 εκτοξεύθηκε με επιτυχία.

Έτσι, η Τερεσκόβα έγινε η πρώτη γυναίκα στην Ιστορία που έφθασε στο διάστημα. Το όνομα κλήσης της σε αυτή την πτήση ήταν «Τσάικα» (Ча́йка = γλάρος στα ρωσικά) και αργότερα απαθανατίσθηκε στο όνομα ενός αστεροειδή, του 1671 Τσάικα, που είχε ανακαλυφθεί από το 1934.

Παρότι η Τερεσκόβα αισθανόταν ναυτία και ταλαιπωρία σε μεγάλο μέρος της πτήσης, κατόρθωσε να συμπληρώσει 48 περιφορές γύρω από τη Γη και σχεδόν τρεις πλήρεις ημέρες (71 ώρες) στο διάστημα. Αφού διένυσε 2 εκατομμύρια χιλιόμετρα στο διάστημα, προσγειώθηκε στο Καζακστάν.

Μολονότι υπήρχαν σχέδια και για άλλες διαστημικές πτήσεις με γυναίκες, χρειάσθηκαν 19 χρόνια για να ταξιδέψει η επόμενη γυναίκα στο διάστημα (ήταν η Σβετλάνα Σαβίτσκαγια, το 1982). Καμιά από τις άλλες 4 της πρώτης ομάδας της Τερεσκόβα δεν πέταξε ποτέ στο διάστημα και το 1969 η πρωτοπόρα αυτή ομάδα διαλύθηκε.

Μετά την πτήση της η Τερεσκόβα σπούδασε στην Ακαδημία Ζουκόφσκι της Πολεμικής Αεροπορίας, από όπου αποφοίτησε με διάκριση ως αστροναύτης μηχανικός. Το 1977 πήρε διδακτορικό στη μηχανική. Εξαιτίας της φήμης της επιλέχθηκε για αρκετά πολιτικά αξιώματα: Από το 1966 ως το 1974 διετέλεσε μέλος του Ανωτάτου Σοβιέτ της Σοβιετικής Ένωσης, από το 1974 ως το 1989 μέλος του Προεδρείου του Ανωτάτου Σοβιέτ και από το 1969 ως το 1991 μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ. Το 1997 αποστρατεύθηκε από την Πολεμική Αεροπορία και το σώμα των κοσμοναυτών με προεδρική διαταγή.

Εκτός από τις θέσεις της στο εσωτερικό της χώρας, η Τερεσκόβα είχε έντονη δραστηριότητα ως αντιπρόσωπος της ΕΣΣΔ και στο εξωτερικό. 

Έχει τιμηθεί με πολλά παράσημα και διακρίσεις όχι μόνο από την πατρίδα της, αλλά και άλλες χώρες. 

Ο κρατήρας Τερεσκόβα στο βόρειο ημισφαίριο της αόρατης πλευράς της Σελήνης, διαμέτρου 31 χιλιομέτρων, ονομάσθηκε έτσι προς τιμή της.

Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ η Τερεσκόβα έχασε τα πολιτικά της αξιώματα, αλλά τίποτα από την αίγλη της. Μέχρι σήμερα οι συμπατριώτες της τη σέβονται ως ηρωίδα της Ρωσίας και για πολλούς η σημασία της στη σοβιετική και ρωσική διαστημική ιστορία υπολείπεται μόνο αυτής των Γιούρι Γκαγκάριν και Αλεξέι Λεόνοφ.

Η Τερεσκόβα υπήρξε η πρώτη και μέχρι σήμερα μοναδική γυναίκα με τον βαθμό του πτεράρχου (τον ανώτατο, ισοδύναμο του στρατηγού) στη σοβιετική αλλά και στη ρωσική πολεμική αεροπορία.

Πηγή: Today in Science History